این زبان بیش از ۱۲ میلیون واژه دارد!

آنچه که باعث شده زبان عربی ماندگار باشد، وسعت واژگان در این زبان است. در زبان عربی کاربرد هر کلمه برای معنا و مفهوم خاصی به کار گرفته می‌شود. یعنی نمی‌توان مفهوم آن واژه خاص را در مترادف‌های آن پیدا کرد.

به گزارش ایسنا، در سال ۲۰۱۲ یونسکو ۱۸ دسامبر را به عنوان روز جهانی زبان عربی نام گذاری کرد و هر سال این تاریخ به عنوان روز جهانی زبان عربی اعلام می‌شود. عربی زبان رسمی ۲۳ کشور جهان است و مردم عرب در سراسر جهان در این روز مراسم مختلفی برگزار می‌کنند.

البته در این میان ناگفته نماند تعداد قابل توجهی از هموطنان‌مان یعنی مردم عرب خوزستان، ساکنان بومی جزایر خلیج فارس، جنوب ایلام و عده‌ای از مردم بوشهر در کشورمان نیز به زبان عربی گفتگو می‌کنند و عربی زبان مادری آن‌هاست.

هاجرخاتون قدمی جویباری پژوهشگر و مترجم زبان عربی درباره ویژگی این زبان می‌گوید: اصل زبان عربی به زبان سامی باز می‌گردد. زبان‌های سامی نیز جزو زیر شاخه زبان‌های آسیایی_آفریقایی و ریشه آن در خاورمیانه است. معمولا مناطق غرب آسیا و شمال آفریقا به این زبان گویش می‌کنند.

همچنین به جز زبان عربی؛ زبان عبری، فنیقی و آرامی نیز جزو زبان‌های سامی به شمار می‌آیند و بسیار شبیه به هم هستند. از مهمترین ویژگی‌های زبان عربی تنوع و وسعت واژگان، ارتباط لفظ و معنا و واژه‌آمیزی یا اشتقاق است. اما آنچه که باعث شده زبان عربی ماندگار باشد، همان ویژگی اول یعنی وسعت واژگان است. در زبان عربی کاربرد هر کلمه برای معنا و مفهوم خاصی به کار گرفته می‌شود. یعنی نمی‌توان مفهوم آن واژه خاص را در مترادف‌های آن پیدا کرد.

برای واژه فارسی نیش زدن چندین واژه عربی داریم. مثلا برای نیش زدن حیواناتی مانند زنبور و عقرب که از پایین دم‌شان نیش می‌زنند در عربی از واژه «یلسع» و برای نیش زدن مار و حیواناتی که از دهان نیش می‌زنند از واژه «یلدغ» استفاده می‌شود. همچنین برای جانورانی که درنده هستند واژه «ینهش» به کار می‌گیرند.

هر مرحله از رشد انسان، یک واژه و یک معنای خاص

این پژوهشگر و مترجم زبان عربی ادامه می‌دهد: ما معمولا در فارسی چنین امری را نداریم. درحالی که در زبان عربی با توجه به ویژگی‌های خاص آن مدلول لفظ تغییر کند. همچنین از ویژگی‌های دیگر زبان عربی این است که واژگان براساس اختلاف احوالی که دارند، تغییر می‌کنند. مثلا سفره‌ای که بر روی آن غذا وجود دارد را «مائده» می‌گویند، اما همان سفره اگر بر روی آن غذا نیست «خِوان» گفته می‌شود. در صورتی که ما در زبان فارسی به هر دو سفره می‌گویم. ویژگی دیگری که دلالت بر وسعت کلمات یا جزئی بودن واژگان عربی دارد؛ این است که در زبان عربی برای هر مرحله از سیر تحول یک امر در گذر زمان واژه خاص استفاده می‌شود. مثلا برای رشد انسان. وقتی کودک در رحم مادر قرار دارد جنین گفته می‌شود. هنگامی که بدنیا می‌آید «ولید» گفته می‌شود. هنگامی که از شیر گرفته می‌شود «فطیم» است. وقتی چهار دست و پا می‌رود «دراج» گفته می‌شود. هنگامی که به ۱۰ سالگی می‌رسد به او «ناسع» می‌گویند. وقتی بالغ می‌شود «مراهق» گفته می‌شود. وقتی به جوانی می‌رسد «شاب» است. اگر مرد باشد «رجل» خوانده می‌شود و هنگامی به میانسالی برسد «کهل» پیرمرد شود «شیخ» می‌گویند. این نشان می‌دهد که برای سیر تحول امری، در زبان عربی کلمات خاصی ساخته شده است.

قدمی جویباری درباره دیگر ویژگی وسعت واژگانی در زبان عربی عنوان می‌کند: گاهی اوقات حروف بار معنایی دارند. برای مثال حرف «ر» در کلماتی که می‌آید، دلالت بر حرکت دارد. راحَ، رجعَ، رَکَبَ که به تربیت به معنای رفت، برگشت و سوارشد است همه به معنای حرکت است. این نشان می‌دهد که حروف هم در زبان عربی بار معنایی دارند. حروف نون نیز دلالت بر ظهور دارد. همچنین از موارد دیگر وسعت واژگان این است که وقتی اعراب یک کلمه در زبان عربی تغییر کند، معنای کلمه تغییر می‌کند. این موارد همه بخشی از ویژگی مهم زبان عربی و دلیل ماندگاری آن بود.

برای آموختن عربی انگیزه و هدف داشته باشید

او همچنین وسعت واژگانی را از جمله اصلی‌ترین دلیل تفاوت این زبان با سایر زبان‌ها می‌داند و می‌گوید: براساس آمار، تعداد واژگان در زبان عربی بیش از ۱۲ میلیون واژه است. در صورتی که مثلا در زبان انگلیسی حدود ۶۰۰ هزار واژه وجود دارد. هر چه تعداد واژگان یک زبان بیشتر باشد سخنانی که با آن زبان برای مخاطب ایراد می‌شود بلیغ‌تر و رساتر خواهد بود. به این معنا که گاهی فرد اندیشه‌ای در ذهن خود دارد و می‌خواهد آن اندیشه را برای مخاطب ایراد کند. هر چه وسعت واژگان در آن زبان بیشتر باشد، می‌توان آن اندیشه را دقیق‌تر و بلیغ‌تر به مخاطب ارائه داد. این دقیقا وجهه تمایز زبان عربی با سایز زبان‌هاست.

قدمی جویباری همچنین درباره شیوه آموختن زبان عربی معتقد است که پیش از آموختن ابتدا باید این زبان را دوست داشت و یا برای آموزش آن انگیزه کافی باید وجود داشته باشد. او ادامه می‌دهد: باید از خودمان بپرسیم که علت آموختن این زبان برایمان چیست؟ چرا باید این زبان را یاد بگیریم؟ هر چه انگیزه بیشتری داشته باشیم، این راه برایمان هموارتر خواهد بود. نکته‌ای که پیش از آموزش باید بدانیم این است که ما یک عربی کلاسیک یا همان عربی فصیح و یک عربی لهجه داریم.

عربی فصیح معمولا در آثار مکتوب عربی بکار گرفته می‌شود، ولی وقتی به یک کشور عربی سفر می‌کنیم می‌بینیم که با عربی فصیح سخن نمی‌گویند. البته اکثریت عربی فصیح را بلدند، اما با لهجه خاص همان کشور عربی را صحبت می‌کنند. ما براساس مناطق مختلف، لهجه‌های مختلف در زبان عربی داریم. مثلا لهجه مصری، مغربی، شامی، لهجه خلیجی و یا عراقی. این لهجه‌ها نیز تفاوت بسیار زیادی دارند و لهجه با عربی فصیح کاملا متفاوت است. یعنی به ندرت واژگانی پیدا می‌شود که هم در عربی فصیح وجود دارد و هم در عربی لهجه.

انیمیشن و فیلم به زبان عربی ببینید

قدمی جویباری درباره لهجه‌های زبان عربی عنوان می‌کند: مثلا گفته می‌شود که هدف از آموختن زبان عربی تجارت است. ابتدا باید مشخص شود که با چه کشور‌هایی قصد تجارت دارید. اگر کسی بخواهید با سوریه و لبنان تجارت کنید باید لهجه شامی بیاموزید. اگر بخواهید با عمان، عربستان و قطر تجارت کنید باید لهجه خلیجی یاد بگیرید؛ بنابراین خود هدف موجب این می‌شود که بدانید شما باید سراغ کدام بخش از زبان عربی بروید. برای آموختن هم لهجه فصیح و هم لهجه؛ به جز آموزشگاه، بهترین مسیر دیدن انیمیشن و فیلم به زبان عربی است. می‌توان از انیمیشن‌های کوتاه، همراه با زیرنویس فارسی و عربی آغاز کرد و کم کم به سمت دیدن انیمیشن بدون زیرنویس پیش بروید. سعی کنید هر کلمه‌ای که متوجه می‌شوید را روی کاغذ بنویسید. البته عربی بخش قواعد هم دارد که پیشنهاد من این است از طریق کلاس آموخته شود. مهمتر از همه در آموزش تمام زبان‌ها تکرار و تمرین است و تمرین فکر کردن با آن زبان.

او همچنین درباره اشتراک و شباهت زبان فارسی با زبان عربی نیز در ابتدا عنوان می‌کند که ریشه زبان فارسی هند و اروپایی است، اما به طور کلی شباهت‌هایی هم میان این دو زبان وجود دارد. قدمی جویباری می‌گوید: اشتراک در حروف الفبا، اعداد و ارقام، رسم الخط، تلفظ حروف، استعمال فراوان از مصادر مجرد و مزید از جمله اشتراکات این دو زبان است. بسیاری از ضرب المثل‌ها و تعبیر‌ها از زبان عربی وارد زبان فارسی شده‌اند و ما از آن‌ها استفاده می‌کنیم. استفاده مشترک از تعابیر و اصطلاحات ریاضی مانند خط، نقطه، مثلث و... کلماتی مشترک میان زبان عربی و زبان فارسی هستند. همچنین نحو عربی در دستور زبان فارسی مانند صفت، مضاف و مضاف الیه و دستوراتی از این دست در زبان فارسی دیده می‌شود.