تغييرات نوسانات قيمتي در بازار لوازم ديجيتالي

اگر این روزها سری به بازار کالاهای دیجیتالی زده باشید شاید در برخی از مناطق و در برخی از زمان‌ها شاهد ازدحام خریداران در بازارها بوده باشید. اتفاقی که باعث شده بازار کالاهای دیجیتالی، اعم از رایانه و موبایل یا حتی تجهیزات صوتی و تصویری با اندکی نابسامانی طی یکی دو هفته گذشته روبه‌رو باشد. 

نوسان نرخ ارز در دو هفته گذشته از یک سو و شایعات منتشر شده در بازار و جامعه از سوی دیگر باعث شده تا رفتار کاربران ایرانی این روزها نسبت به خرید مایحتاج خود تغییر کند. به گفته فروشندگان بازار، کاربران ایرانی به شکل کلی، زمانی که کالایی با کاهش قیمت مواجه مي‌شود از خرید آن کالا دست کشیده و منتظر مي‌مانند تا آن کالا به پایین‌ترين قیمت خود برسد. از سوی دیگر، همین کاربران احساسی در زمان افزایش قیمت کالا نیز واکنشی مشابه را نشان مي‌دهند به این ترتیب که با گران شدن یک کالا به یکباره به بازارها مي‌آیند و از ترس آنکه مبادا این کالا در آینده نزدیک گران‌تر شود یا حتی نایاب شود اقدام به خرید مي‌کنند. 

آنها با اشاره به این ضرب‌المثل که جلوی ضرر را هر جا بگیری منفعت است، درحالی این رفتار خود را توجیه مي‌کنند که همین رفتار در نهایت باعث متضرر شدن نهایی آنها از یک سو و برهم خوردن نظم حاکم بر بازار مي‌شود. 

کارشناسان در این بین نقش قاچاقچیان فعال بازار را در گسترش، نشر و بسط شایعاتی عجیب و غریب بی‌تاثیر نمي‌دانند و شاید همین مورد آخری باشد که باعث شده برخی از مسوولان امنیتی کشور نسبت به یک توطئه اقتصادی در بازار هشدار ‌دهند. 

شایعه و آتش بازار مکاره
همانطور که گفته شد افزایش قیمت نرخ ارز طی دو هفته گذشته باعث شد تا بازار لوازم کامپيوتری و دیجیتالی با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو شود. در این بین برخی از فروشندگان با ارائه بهانه‌هایی همچون عدم عرضه کالا از سوی تامین کنندگان یا همان واردکنندگان این افزایش قیمت را توجیه مي‌کنند و برخی دیگر نیز از عرضه کالاهای خود با امید به افزایش بیشتر قیمت‌ها خودداری مي‌کنند. اقدامي‌که به گفته رییس اتحادیه صنف ماشین‌های اداری، رایانه و تجهیزات جانبی به نوعی تخلف بند 9 آیین نامه اتحادیه‌های صنفی است و در صورت شکایت یا رویت از سوی بازرسان اتحادیه‌ها به شدت با فرد متخلف برخورد مي‌شود. 

احمد احمدی، کارشناس بازار در این‌باره مي‌گوید: «بازار محیطی است که در آن براساس عرضه و تقاضا، کالا در آن مبادله مي‌شود و مورد دیگری نیز داریم به نام قیمت‌گذاری کالا که این قیمت‌گذاری یا بر اساس هزینه که نگاه سنتی است یا بر اساس ارزش ادراکی که معمولا از سوی مشتری کالا ارزش پیدا مي‌کند قیمت‌گذاری مي‌شود.»
 
او ادامه مي‌دهد، اگر بیاییم این شاخص‌ها و اتفاقاتی را که روی نرخ ارز در چند هفته گذشته رخ داد در نظر بگیریم، باید این نکته را لحاظ کنیم زمانی که نوسان داریم در نرخ ارز و هیچ قیمتی ثبات حاکم ندارد، هیچ شرکتی که در زمینه تامین قطعات و کالا حضور دارد راغب نیست که در آن زمان جنسی را خرید کرده و وارد بازار کند. 

پس بر اساس این مورد، تمام کالاهایی که در بازار ما در حال حاضر وجود دارد بر اساس خریدهایی است که از گذشته صورت گرفته و نرخ خرید آنها بر اساس همان نرخ ارز سابق بوده است. چیزی در بازار هم اکنون به وجود آمده که من اسمش را بازار مکاره مي‌گذارم. این بازار مکاره یک نوع شایعه‌سازی و افزایش دلال بازی است. شایعه‌سازان براساس شرایط بحرانی که بیشتر از این حالت شکل گرفته جو منفی وارد بازار كردند تا بتوانند وزنه خرید و فروش در بازار را به نفع خود و منافع شرکت‌هایی که اسم نمي‌برم، تغییر دهند. 

احمدی تاکید مي‌کند: «من مي‌توانم عنوان کنم که مقصر در درجه اول خريداران هستند که باید یک مقدار هوش خود را درگیر کرده و آگاهانه خرید کنند و نوساناتی که در بحث نرخ ارز وجود دارد باعث استرس و جوگیر شدن شان نشود و سعی کنند که تحمل داشته و نسبت به قیمت تعامل داشته باشند. اگر این چنین شرایطی از طرف خریدار که حکم تقاضای بازار را شامل مي‌شود به وجود آید، فعل و انفعالاتی که بر اساس نوسانات ارز صورت گرفته، نمي‌تواند تاثیر گذار باشد و مردم مي‌توانند از یک حاشیه امن در بازار برخوردار باشند.»
 
بررسی‌های به عمل آمده از بازار نشان مي‌دهد که با توجه به هجوم مردم به بازار، فروشنده‌ها و نماینده‌های فروش به شرکت‌های مادر فشار آورده و میزان تفاضاهای خود را بیشتر از آنچه که سهمیه ماهانه آنها است درخواست مي‌کنند که همین امر باعث شده تا واردکنندگان یا همان شرکت‌های مادر نیز نتوانند جوابگوی درخواست آنها باشند.
 
همین امر باعث شده تا فروشندها به بهانه اینکه شرکت مادر کالا تحویل نمي‌دهد، اجناس خود را در انبار نگه داشته و از عرضه آن خودداری کنند. برآیند همین عوامل است که باعث شده مردم با این باور که شاید در آینده اجناس گران تر شود به بازار هجوم ببرند.
 
احمدی در این باره مي‌گوید: «یک واقعیت را باید قبول کرد آن هم شرایطی است که در حال حاضر بازارهای جهانی روی بازار ما اعمال کرده‌اند. باید قبول کرد که یک محدویت‌هایی روی نقل و انتقالات بانکی برای واردکننده‌ها ایجاد کرده‌اند. یعنی مقداری هزینه خرید کالا و هزینه ارسال پول افزایش پیدا کرده، این افزایش هزینه‌ها توام شد با افزایش قیمت ارز. این صحبت‌هایی که در بازار وجود دارد در درجه اول بیشتر حالت شایعه‌سازی است و مي‌خواهند همان بازار مکاره ای که به آن اشاره کردم با همین شرایط باقی بماند. اما از سوی دیگر این را هم باید پذیرفت که تامین‌کننده‌های کالا نیز برای واردات کالا هم اکنون با مشکل روبه‌رو هستند. البته این مشکل آنقدر حاد نیست که بخواهد کل بازار را تحت تاثیر قرار دهد و یک نمودار مثبت یا منفی را برای بازار به‌وجود آورد. 

خرید به شرط ضرورت
شهرام شیرمست، رییس اتحادیه ماشین‌های اداری، رایانه و لوازم جانبی در این باره مي‌گوید: «تحولات اخیری که بر اساس نوسانات نرخ ارز به وجود آمده و شوکی که به بازار وارد کرده است، اتفاقی است که طی یکی دو هفته گذشته در بازار قابل لمس بوده است. اما در بحث مدیریت فروش که با واردکننده‌هایی که اعضای اتحادیه هستند و در مجمع گروه واردکننده‌ها که اخیرا تشکیل شده شرکت کردند، مدیریت فروش براساس شرایطی فعلی استراتژی‌هایی در دستور کار خود قرار داد و مقرر شد که کما فی‌سابق، تامین‌کننده، نیازهای واحدهای صنفی و فروشنده‌های خود را تامین کند و هر گونه تغییری در سفارش آنها را رصد و در صورت صحت با ارائه مدارک نسبت به تامین آن خواسته‌ها نیز واردکننده‌ها اقدام کنند.»
 
شیرمست ادامه مي‌دهد، فکر مي‌کنم که تولیدکننده‌های داخلی، واردکننده‌ها و تامین کننده‌ها، عرضه‌کننده‌ها و مردم همه و همه باهم باید نسبت به تثبيت آرامش در بازار کمک کنند. هر کدام سهم جداگانه‌ای دارند. تولیدکننده و واردکننده هم‌اکنون بر اساس سیاست‌های اتخاذ شده به فعالیت خود ادامه مي‌دهند و این درست بر خلاف شایعاتی است که در بازار مطرح مي‌شود. 

وی مي‌افزاید، واحدهای صنفی هم باید هوشیاری خود را حفظ کنند و از فروش کالا به عوامل غیر از مصرف‌کننده خودداری کنند. از فروش کالا به همکار در بازار فعلا خودداری کنند تا بتوانند تامین کننده نیازهای فروشگاه خود و مصرف کنندگان خود باشند. مصرف‌کننده‌ها هم اکنون نقش اساسی را بازی مي‌کنند. کسی که الان برنامه خرید اصلا نداشته است و برای ماه‌های آینده برنامه‌ریزی کرده در همان زمان مورد نظر خود اقدام به خرید کند. اگر مصرف‌کننده‌ها بخواهند به بازار هجوم بیاورند در نهایت خود آنها هستند که متضرر خواهند شد. به جز نوسان در قیمت نرخ ارز، هیچ اتفاق دیگری رخ نداده است. 

این مقام صنفی در پایان تاکید مي‌کند که تامین‌کننده‌ها از قبل کالای مورد نیاز بازار را سفارش داده‌اند و نسبت به سفارش‌هایی که در دوره‌های مختلف داشته اند قطعا نیازهای خود را تامین کرده‌اند و اینگونه نیست که بازار بخواهد یک‌شبه نیازی بیشتر داشته باشد و به‌ هم بریزد. 

کارشناسان مي‌گویند که حداقل تامین کالا برای واردکننده‌ها دوره‌های سه ماهه است و هم‌اکنون نیز کالا به اندازه کافی برای سه ماه دیگر طبق نیازهای عادی بازار وجود دارد و تامین شده است، در نتیجه توصیه مي‌شود که مصرف‌کننده‌ها به وقت نیاز خرید کنند و بی‌خود به بازار هجوم نیاورند، چرا که این کار تنها زمینه سودجویی فعالان غیر قانونی را فراهم مي‌سازد.