دولتی‌ها و شهرداری‌ها

روزانه بسیاری از شهروندان جهت انجام امور اداری خود به دستگاه ها و سازمان های دولتی و عمومی همچون شهرداری ها مراجعه می کنند؛ حال اینکه به دلیل نبود یک سازمان و یا مرجعی نظارتی نمی‌توان آمار دقیقی از رضایتمندی این مراجعان به دست آورد. 

سراغ طرح تکریم ارباب رجوع هم نروید زیرا این نهاد تحت پوشش بالاترین مرجع هر دستگاهی هم باشد، همیشه آمارهای مطلوب به سمت عالی را با انواع اشکال آماری از جمله نمودارها و منحنی‌های گانت و میله‌ای و ...ارائه می دهد و نشانی از نابسامانی اداری ندارند، اما آیا واقعا اینطور است؟ 

قطعا پاسخ شما منفی است؛ زیرا تمامی شهروندان به جز معدودی که شغل آزاد دارند ما بقی یا در دستگاه های دولتی فعالیت دارند و یا دستگاه های شبه دولتی و اگر در این دو بخش نباشند در شهرداری مشغول فعالیت‌اند و یا دستگاه های شبه شهرداری که داستان این شبه ها نیز نتیجه یک طرح و ایده مدیریتی است که خود داستان عجیبی دارد.
 
همین مقدار بگویم که جهت بردن واحدهای اجرایی به سمت خصوصی سازی و یا مهم تر از آن، اساسا اجرای تفکر طرح برون سپاری امور  لطفا" سریع تصمیم نگیرید که این طرح موجب افزایش قیمت ها از 20 تا 30 درصد میگردد؛ اگر این افزایش هم وجود دارد لااقل دیگر کسی نیست که بگوید امروز برو و فردا مراجعه کن و یا هفته آینده و یا ماه دیگر که دستور العمل و یا قانون آن به تصویب خواهد رسید، بلکه به هر اداره دولتی مراجعه فرمایید، مشاهده می کنید که بخشی از امور برون سپاری شده و باید به محل دیگری مراجعه نمایید که حتما به دلیل گذشتن زمان ناگزیر هستید روز دیگر به محل گفته شده مراجعه نمایید.
 
اشتباه نفرمائید این «امروز برو فردا بیا» نیست صرفا به جهت برنامه کاهش هزینه و کاهش تصدی گری و سپردن امور مردم به خودشان صورت گرفته؛ لذا فردا که مراجعه فرمایید زیاد طول نمی کشد. فقط ظرف یک روز و با اخذ مبلغی مشخص که باید به بانک واریز شود کارتان حل شده و می بینید که امور سریع تر از گذشته صورت می گیرد و صرفا با اجرای برنامه برون سپاری و یا خصوصی سازی که فقط با صرف مبلغ اندکی بین هزینه که از 20 تا 30 درصد تجاوز نمی نماید به سرعت امور شمارا رتق و فتق می نمایند.
 
حالا شما چکار دارید که کارمند استخدام شده آن واحد آشنا و رفیق واحد شبه دولتی و یا شبه شهرداری است مهم این است که دیگر حتی نیازی به اجرای طرح تکریم ارباب رجوع نمی باشد، زیرا یک فردی خدمتی نیاز دارد و کس دیگری هم این خدمت را می فروشد،به همین راحتی !! 

خوب حتما مطالب فوق را جدی نگرفته اید اگر جدی نگرفته اید، حداقل انتقال برخی امور را به واحدهای شبه دولتی و یا شبه شهرداری، جدی بگیرید، زیرا علم مدیریت امروز بر نمی تابد که سیستم سانترالیسم ( تمرکزگرا )امور را در دست بگیرد.
 
پس قبول بفرمایید که عملیات برون سپاری به هر ترتیب صورت گرفته است خوب یا بد عملکرد آن را هم بنده و شما نمی بایست ارزیابی کنیم حتما دستگاه نظارتی وجود دارد.
 
از همه اینها که بگذرید بد نیست نگاهی به فرهنگ مدیریت که مربوط به بعد از انقلاب هم نمی شود بلکه ریشه آن عمیق تر از این حرف هاست بیاندازیم و مقایسه ای داشته باشیم با خصوصیات و خروجی های مدیریت امروز در دستگاه های اجرایی و عمومی چون شهرداری ها - که بسیاری از مردم فکر می کنند شهرداری ها نیز دولتی هستند ، غافل از اینکه این دو دستگاه چشم دیدن یکدیگر را هم ندارند و دائم برای یکدیگر صفحه می گذارند- این پول و بودجه شهرداری ها را نمی دهد و دیگری هم بالاخره بدون ابزار نیست که ندادن بودجه را بدون پاسخ بگذارد.
 
به همین دلیل هم وجوه مشترک این دو دستگاه می تواند نمایی از مکانیسم و فرهنگ مدیریت در کشور باشد تا جایگاه برنامه های استراتژیک تدریسی در این همایشها و سمینارها مشخص گردد که به جهت جلوگیری از مطول شدن حتی الامکان تیتروار اشاره می شود: 

١- از شباهت های این دو دستگاه این که معمولا و شاید به دلیل ضعف اعتقاد به نظام برنامه ریزی ، تهیه برنامه های با اهمیت همچون برنامه های استراتژیک و برنامه بودجه سالانه، تهیه برنامه ها و تهیه صورت های مالی با تاخیر صورت می گیرد و در طول مدت تاخیر افزایش قیمت این دستگاه ها همچنان وجود داشته و آخر الامر گناه این تاخیر ها متوجه مردم می شود و باز هم نشستها و سمینارهای تخصصی و قراردادهای مطالعاتی و ...به کمک می آید و به هر شکل ممکن مشکل فیصله می یابد . 

2- هر دو دستگاه هر ساله با کسری بودجه مواجه می شوند و علی رغم برون سپاری، تعدیل و تحمیل مضایق مالی به کارکنان، خصوصا کارکنان در رده اجرایی کسری بودجه داستان مکرری است که همه ساله خوانده می شود. 

٣- شاید به زعم فرهنگ نوسازی صنایع و فرهنگ به روز کردن تکنولوژی در کشورهای پیشرفته در دو دستگاه مذکور نیز مدیران به سرعت تغییر کرده و در پاره ای از مواقع عمر مدیریت مدیران از شش ماه هم تجاوز نمی نماید و مدیران دیگر با عناوین مختلف برای همان پست به صورت موازی تعریف می‌شوند بدون اینکه پستی از قبل پستی تعریف شده باشد و یا پیش بینی شود. 

٤- اگر به برنامه هایی که گفته می شود و یا کلنگ زده می شود بودجه سالانه را نیز اضافه کنیم، حجم بودجه سالانه مورد نیاز به چندین برابر می رسد و مشخص نیست چه کسی این تعهد ها را می پذیرد و چگونه با کسری بودجه این پروژه ها امکان اجرا می یابد، به هر حال حقیر سراغ دارم که بعضی از مدیران به جهت عدم امکان اجرای این برنامه ها و به دلیل نداشتن بودجه کافی با انگ ضعف مدیریت به جرگه مشاورین پیوسته‌اند. 

٥- این دو دستگاه اجرایی موازی متقابل و متقاطع در دوباره کاری و چندباره کاری رقابت عجیبی دارند که بسیاری از ماشین سوارها هم متوجه تعویض روکش آسفالت و یا تعویض چندباره پیاده‌رو ها می شوند و یا پیاده‌هایی که هرچند سال یکبار اتوبوس وار از جاده‌ای عبور می کنند. چاله‌های یادگاری جاده را از خاطر نمی برند و پروژه‌هایی که در خصوص مطالعات ضرورت چندین بار تحقیق را پیدا می کنند. 

6- شعار دادن نه به معنای تبیین برنامه بلکه به عنوان طرحی که قرار است یک یا دو سال بعد به بهره برداری برسد تمام امکانات بسیج می شود و روزشمارها مرتب زمان معکوس را نشان می دهند و جالب تر اینکه چندین بار همین زمان ها تکرار می شود و پلاکارد ها و بنر ها و تبلیغات الی ماشاءالله...و دو سه روز بعد هم به دلیل تسریع در آماده سازی برای افتتاح ناگزیر به تعطیلی چند روزه ویا چند.... دارند تا رفع نقص شود که کمبود منابع مالی نیز عامل این بد شانسی ها میگردد . 

7- در گذشته بسیاری از امور فرهنگی از جمله اعیاد و مراسم عزاداری توسط مردم و با هزینه شخصی صورت می گرفت که در حال حاضر این دو دستگاه هر کدام سعی دارند در امور فرهنگی گوی سبقت را از یکدیگر بربایند.
 
تنها در این مورد است که این دو دستگاه نه تنها برون سپاری نکرده اند بلکه درون ریزی هم داشتند و تمام هزینه هایی که مردم خود با میل و رقبت برای این گونه امور داشتند و تمام شهر را آذین می بستند، اکنون تبدیل شده به ریسه کشی دو سه خیابان سیاسی و اداری. مهم تر از این که این دو دستگاه هم به جای بنیاد شهید انجام وظیفه می کنند و هم به جای کمیته امداد و هم به جای بسیاری از دستگاه های مردم نهاد و یا فعالیت های مردمی البته لازم به ذکر است که کسری بودجه این دستگاه ها مربوط به انجام موارد مذکور نمی باشد. البته امیدوار هستیم در آینده این دو دستگاه نخواهند به جای مردم سینه بزنند و یا در راهپیمایی ها شرکت نمایند و باید توجه داشته باشید تمام این امور از روی توجه و علاقه ای است که به مردم دارند. 

8- دستگاه های محترم فوق الاشاره عمیقا با گرانی و تورم مبارزه می نمایند و عنایت خاصی که به کاهش نرخ تورم دارند اما فقط در اخذ عوارض مقداری که از صد در صد تجاوز نمی کند آن هم به جهت ارائه خدمات بیشتر در آینده از مردم اخذ می نمایند که این موضوع هیچ ارتباطی با افزایش نرخ تورم ندارد و فردا سخن از اثر روانی آن نکنید که بی انصافی است. 

9- در سیاست کوچک سازی هر دو بسیار موفق ظاهر شدند و در حال حاضر بخش عمده ای از وظایف آن‌ها برون سپاری شده و به جهت جلوگیری از شوک احتمالی به جامعه ابتدا عملیات شبیه سازی صورت گرفته و شبه دولتی ها و ناحیه محوری و محله سالاری ایجاد شده که عملیات انتقال صورت بگیرد و احتمالا هریک که آمار دهند قریب به پنجاه درصد فعالیت خود را در برون سپاری قرار داده اند.
 
اما یک نکته عجیب است ؛ علی رغم این همه برون سپاری نه بودجه آنها کاهش یافته و نه ساختمان هایی که در آن حضور داشتند به فروش رسیده ، چگونه این نشده الله اعلم !! 

10- توجه به محیط زیست توسط این دو دستگاه در بالاترین حد ممکن قرار دارد و تنها یک عده از ... ، باغات تهران را تخریب و مسکن می سازند و یک عده هم مراتع و جنگل ها را و در رسانه ها یاد گرفته اند که فقط از این دو دستگاه انتقاد کنند، خوب بی انصافی هم حدی دارد ! 

11- اما فناوری روز دنیا که در خدمت این دو دستگاه قرار دارد و این دوایر جلوتر از تمامی سیستم های موجود دنیا در ارائه خدمات دولت الکترونیک و شهرداری با چند خط و کانال اختصاصی، شبانه روز در خدمت شهروندان هستند و تنها در پاره ای از مواقع که بسیار محدود است یک یا دو بار در سال با تداخل اطلاعات و یا مسائل سخت افزاری روبه رو هستند که با اتخاذ تدابیر امنیتی سایبری که در حال حاضر تمامی سایت ها را هم در بر گرفته به زودی این مختصر اشکالات مرتفع خواهد شد. 

12- مشکل زلزله که شبانه روز تمامی دستگاه های دولتی را می لرزاند و تمامی ستادهای بحران شهرداری را دچار بحران کرده اسباب و ابزار کارآمدی است که توانسته در عرصه مدیریت یک تهدید را به فرصت تبدیل نماید و از این ابزار قوی اولا جلوگیری از مهاجرت به شهرها گرفته شود ثانیا مهاجرت معکوس آغاز شده و اگر در پاره ای از موارد هم سازگار نباشد از روش های هنری میراث فرهنگی مدد گرفته خواهد شد و گروه کمی که باقی می مانند در سالن های احداثی شهرداری ،از واماندگان با یک عدد حوله ، صابون و یک وعده غذای گرام شامل بیسکویت و یکی از انواع آبمیوه ها پذیرایی خواهد گشت ، وقتی به این قوت و سرعت برنامه های بحرانی از حالت بحران خارج می شود ، زلزله هم که حضور خود را بی اثر می بیند چرا برای شهرداری ها مشکل ایجاد نماید ، می ماند تا وقتی که ... 

13- به خاطر نحسی این عدد که مشکل ساز نشود، از ذکر هرگونه مطلب خودداری می شود! 

14- پس از این همه زحمت و تلاش دیگر چه چیز مانده که مورد توجه واقع نشود؟ بله پاداش، آنهم پاداش مدیران، عوامل هر دستگاه به دستگاه دیگر سرک می کشد که نکند پاداش مدیران آن دستگاه بیشتر باشد، بالاخره نشستن و فکر کردن و طرح دادن و سالها در انتظار اجرای طرح بودن کار راحتی نمی باشد تنها معدن کاران باید سختی کار بگیرند یا آنها که با دستگاه اشعه ایکس ری کار می کنند، نخیر کار مدیران شاید پنجاه برابر سخت تر ؛ پس، هرکه بامش بیش، برفش بیشتر! 

اگرچه سعی بر این بود که مطلب مختصر باشد اما با عرض پوزش مطول شد و مابقی موضوعات که بر می گردد به مسائلی از قبیل امور تحقیقاتی و پروژه هایی که لزوما چندین بار باید تحقیق شود، چگونگی ارائه خدمات به کارکنان، چگونگی افزایش درآمد ها – اعم از درآمدهای داخلی و یا درآمدهای ملی خصوصا از نوع پایدارش-، بحث اشتغال بالاخص عدم به کارگیری نیروی خارجی، ایجاد انگیزه در نیروی کار داخلی، ایجاد فرصت های شغلی شهری خصوصا شهروندان مناطق 8 به بالا، زنان سرپرست خانوار و دهک های پایین جامعه، حمل و نقل در بخش های مختلف آن از جمله BRT که شاید ظرف یکی دو سال آینده مثل دوربرگردان ها بی خاصیت شوند و خود مشکل مضاعف (که در حال حاضر بعضی از خطوط این ویژگی را پیدا کرده اند)، چگونگی مدیریت بر هزینه و ... خیلی چیزهای دیگر که نشان می دهد مدیر در کشور ما تفاوتی نمی کند چه در شهرداری باشد چه در دولت بالاخره ناگزیر است در چارچوب فرهنگ ایجاد شده در نظام دیوان سالاری و قرطاس بازی مدیریت کند تا 30 سال پر شود، اگر هم نشد با خرید بخشی از آن کنار کشید، تا کی باید نظام مدیریتی کشور متکی بر نیروهای فرسوده باشد بالاخره نوسازی و بازسازی چه در دولت و چه در شهرداری ها می بایست دست به دست بگردد و نسل جوان تر تحویل بگیرد، از همین الان به جوان ترها می گویم حتی اگر جای کار شما توسط پدر رزرو شده باشد باز هم به جهت احتیاط زنبیل در صف بگذارید گویا نرخ بی کاری در حال افزایش است.