فرارو ـ «به قرآن سوگند ميخورم كه عضو هيچ دسته يا تشيكلاتي نبودهام... آلمانيها پانزده سال از عمر من، همسر و بچههايم را از بين بردند... من بيگناهم و بهخاطر جرم ثابتنشده پانزده سال عمرم از من گرفته شد...»
کاظم دارابي، بامداد سهشنبه بيستم آذرماه 1386، پس از پانزده سال حبس در زندان شهر برلين آلمان به ايران بازگشت و بار ديگر همچون دوران سخت محاکمهاش در دادگاه متهمان واقعه ميکونوس و تمام سالهاي زندانش از خود دفاع کرد و خود را بيگناه دانست.
دارابي ـ در جمع خبرنگاراني که براي ديدن او روانه فرودگاه امام خميني(ره) شدهبودند تا خبرهاي خود از آزادي فردي که اتهامش در دست داشتن در ترور رهبران مخالف جمهوري اسلامي ايران، علاوه بر آن که خود او را سالهاي بسياري در محبس برلین جا داد، جمهوري اسلامي ايران را نيز درگير پرونده پرفرازونشيبي کرد، کامل کنند ـ به گفتن همان چند جمله کليدي بسنده کرد و وعده افشاي دسايس دستگاه قضايي آلمان را به پس از نوشتن کتاب افشاگرانهاش موکول کرد.
برلين ـ دوشنبه هفدهم دسامبر1992 ـ رستوران ميکونوس ـ ساعت 11 شب دو مرد مسلح ماسک بر چهره وارد رستوران عزيز غفوري عضو سابق سازمان فداييان خلق ميشوند. عزيز به همراه رفقايش، از اپوزيسيون چپ جمهوري اسلامي ايران ازجمله صادق شرفکندي، فتاح عبدلي، همايون اردلان، نوري دهکردي و مرداني ديگر، در اتاق پشتي رستوران نشسته و مانند هميشه مشغول بحث و گفتگوي سياسي است. شرفکندي رهبر حزب دموکرات کردستان تازه به آلمان وارد شده تا به دعوت حزب سوسياليست آلمان در «کنفرانس سوسياليست بين الملل» شرکت کند.
ساعت حدود يازده شب است. بحثها همچنان ادامه دارد که دو مرد با اسلحههاي خودکارشان يوزي و لاما ـ اسپيشال رولور به جلسه وارد ميشوند و همگي مهمانان را به رگبار ميبندند. شرفکندي بعد از تير خوردن به زمين ميافتد و مرد مسلح تير خلاص را در مغز او خالي ميکند... اتاق پشتي رستوران ميکونوس را خون فراميگيرد. بسياري از حاضران کشته ميشوند. خود عزيز هم چندي بعد از شدت جراحات ميميرد.
جاسوسان انگلیسی اطلاعات می دهند
مأموران اطلاعاتي آلمان به تکاپوي يافتن عوامل حادثه ميکونوس افتادهاند. هيچ سرنخي در دست نيست، به جز اينکه کشتهشدگان، همگي از معارضان نظام جمهوري اسلامي ايران بودهاند. اما سازمان جاسوسي خارجي انگليس، اطلاعات بيشتري دراختيار دارد. MI6 آدرس و مشخصات دو تن از عوامل قتل رهبران کرد را دراختيار مقامات اطلاعاتي آلمان، قرار مي دهد. عباس رايل و يوسف امين، دو تبعه جوان لبناني هستند که همان شب توسط مأموران آلماني احمد امين برادر يوسف، بازداشت ميشوند.
يوسف که جوانتر از عباس است، بلافاصله پس از دستگيري، محل اختفاي اسلحهها و اتومبيلي که با آن گريخته بودند را لو ميدهد و از آن مهمتر آدرس يک ايراني مقيم برلين را بهعنوان همدست خود در اين اقدام در اختيار مأموران آلماني قرار ميدهد؛ مردي که سه روز بعد او نيز بازداشت ميشود؛ عباس دارابي...
دارابي؛ ايراني طرفدار جمهوري اسلامي کاظم دارابي چهلوهشتساله و متولد داراب استان فارس است. گفته ميشود که دوران دانشجويي کاظم دارابي در کشورهاي اتريش، آلمان و فرانسه سپري شده و عاقبت او آلمان را براي زندگي برگزيده و ساکن برلين شدهاست. آنچه مطبوعات غربي و رسانههاي مخالف جمهوري اسلامي از سوابق دارابي منتشر کردند، نشاندهنده سمپاتي شديد او به نظام جمهوري اسلامي ايران بود. حتي برخي پا را فراتر نهاده و دارابي را بهعنوان يکي از مأموران سرويس اطلاعاتي ايران در آلمان معرفي کردند. موضوعي که دستاويز دادگاه متهمان ميکونوس قرار گرفت و باعث محکوميت دارابي و صدور احکام جلب براي برخي مسئولان اطلاعاتي و امنيتي وقت جمهوري اسلامي ايران شد.
دارابي از آن جهت که عضو اتحاديه انجمنهاي اسلامي دانشجويان اروپا بود، از سوي رسانههاي مخالف، به شرکت در تظاهرات به نفع جمهوري اسلامي، حمله به گردهماييهاي مخالفان نظام و حمله به يک خوابگاه دانشجويان ايراني در غرب شهر ماينز متهم شد؛ و البته در اين مورد آخر دستگير و توسط دادگاه محکوم به هشت ماه زندان و اخراج از کشور آلمان شد که گفته ميشود با وساطت سفير ايران در آلمان اين موضوع فيصله يافتهاست.
ايران متهم ميشود تحقيقات درخصوص پرونده ميکونوس ماهها به طول انجاميد. پاي دارابي که به ميانه حادثه ميکونوس باز شد، همزمان انگشت اتهام مأموران سرويسهاي اطلاعاتي آلمان و دپارتمان جنايي اين کشور، به سوي مقامات جمهوري اسلامي ايران نشانه رفت. در اين ميان اداره فدرال حفاظت از قانون اساسي آلمان، دارابي را جاسوس ايران قلمداد کرد و او را به همراه يوسف امين، عباس رايل، عطاءالله اياض و محمد ادريس به دادگاه کشاند.
محاکمه متهمان توسط مقامات قضايي آلماني در سال 1993 آغاز شد. با گذشت سه سال از بازداشت دارابي و دو سال از آغاز محاکه، روند رسيدگي به پرونده ميکونوس، روابط ايران و آلمان را به نحو شگرفي دستخوش تنش کرد. تنش در روابط دو کشور پس از آن ظهور کرد که روز جمعه 16 مارس سال 1996، قاضي دادگاه ميکونوس، علي فلاحيان وزير اطلاعات وقت جمهوري اسلامي ايران را، مظنون به دخالت در کشتار ميکونوس تشخيص داده و به دادگاه فراخواند.
احضار فلاحيان به دادگاه متهمان ميکونوس به آن دليل صورت گرفت که وزير اطلاعات چند هفته قبل از وقوع قتلها، در يک مصاحبه تلويزيوني، سازمان کردي که مقتولين به آن وابسته بودند، را بهعنوان يکي از اهداف وزارتخانه خود برشمرده و اعلام کرده بود وي آنان را در داخل و خارج از کشور تحت نظارت دارد.
پس از آنکه دادستان کل آلمان اعلام کرد اگر فلاحيان به آلمان وارد شود، دستگير شده و به دادگاه آورده خواهد شد، تهران تهديد به عمل متقابل کرد. هرچند دولت آلمان خود را از اين معرکه کنار کشيد اما روابط ديپلماتيک دو کشور رو به تيرگي نهاد.
دکتر محمدي سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران احضاريه صادره براي علی فلاحيان را از طرف ايران رد کرده و آن را مغاير استانداردهاي معمول در رفتار بينالملل و غيرقابلقبول خواند.
پس از مدتي وزير دادگستري آلمان، در نامهاي به قاضي دادگاه برلين، خواستار آن شد که دادگاه از ارسال احضاريه براي وزير اطلاعات ايران خودداري کند؛ قاضي نيز با دريافت اين نامه اعلام کرد از احضار آقاي فلاحيان بهعنوان شاهد صرفنظر ميکند.
بنيصدر وارد ميشود
در ميانه سال 1996، بيبيسي گزارش داد که ابوالحسن بنيصدر، رئيسجمهور سابق ايران، در دادگاه برلين حاضر و عليه مقامات ايراني شهادت خواهد داد.
ادعاي بنيصدر مبني بر داشتن مدارکي که نشان ميدهد مقامات عاليرتبه جمهوري اسلامي در کشتار ميکونوس دست داشته اند، به سرعت در صدر اخبار رسانه هاي مخالف جمهوري اسلامي ايران قرار گرفت. بني صدر دامنه ادعاهاي خود را تا آنجا گسترد، که مقامات درجه اول نظام را نيز متهم به دخالت در ميکونوس کرد. عاقبت بني صدر در دادگاه برلين حاضر شد. او مردي را همراه خود آورد که مدعي بود قبلاً در استخدام وزارت اطلاعات ايران بوده و حاضر شده به طور ناشناس عليه مقامات ايراني شهادت دهد.
شاهد C، که بعدها مشخص شد نامش ابوالقاسم مصباحي است و مدعي بود که "از سال 1984 در جريان اقدامات سرويس امنيتي ايران در سفارت ايران در پاريس بوده تا اينکه توسط مقامات فرانسوي اخراج شدهاست" ادعا کرد که "اکبر هاشمي رفسنجاني، رئيسجمهوري ايران و علياکبر ولايتي وزير امور خارجه از نقشه ترورها مطلع بوده و علي فلاحيان مسئوليت نظارت بر اجراي طرحهاي ترور را برعهده داشتهاست." ادعايي که بلافاصله توسط هاشمي رفسنجاني تکذيب شد.
ادعاهاي مصباحي، توسط دادستان کل آلمان معتبر دانسته شد. دادستان همچنين کاظم دارابي را رهبر گروهي معرفي کرد، که عملاً اجراي قتلها را برعهده داشتهاست. بدينترتيب، بنيصدر نقش خود را در اثبات اتهام عامليت جمهوري اسلامي در قتل رهبران کرد در رستوران ميکونوس ايفا کرد، و کينه ديرينه خود از جمهوري اسلامي ايران را نشان داد؛ هرچند مقامات ايراني، مصباحي را دروغگويي حرفهاي معرفي کرده و به تکذيب ادعاهاي او برخاستند.
دارابي؛ محکوم به حبس ابد پس از پنج سال از وقوع کشتار در ميکونوس، دادگاه در آوريل 1997، عاقبت حکم به محکوميت کاظم دارابي و ديگر عوامل متهم در اين پرونده داد. در حکم دادگاه ميکونوس آمده بود که آخرين رايزنيهاي عوامل قتل رهبران کرد در رستوران ميکونوس ، در منزل کاظم دارابي انجام شده است و به همين دليل دارابي به حبس ابد محکوم شد. در حکم دارابي تصريح شدهبود که وي نميتواند قبل از گذراندن 25 سال از دوران محکوميتش، تقاضاي تخفيف کند. دادگاه آلمان همچنين متهمان را مؤموران اعزامي از سوي وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي معرفي کرد و در حکم خود، شماري از سران وقت جمهوري اسلامي را به «آمريت» در اين قتل متهم کرد.
در همين حال، برخی اخبار حکايت از آن داشت که مقامات جمهوري اسلامي در اين سالها تلاش بسياري براي فراهم آوردن شرايط آزادي کاظم دارابي انجام دادهاند. اين اقدامات هرچند از سوي مقامات ايراني به تلاش براي آزادي يک شهروند ايراني که در زندان آلمان است، نام برده ميشد، اما مخالفان جمهوري اسلامي همواره مدعي بودند که تلاش ايران براي آزادي دارابي، حمايت يک دولت از نيروي اطلاعاتي وفادار خود است. گفته مي شود در يک ونيم سال گذشته وزارت خارجه ايران مسئله دارابي را به صورت جدي پيگيري ميکرده و براي متقاعد کردن مقامات آلمان، رايزني هاي فراواني کرده است.
آزاد ميشود
با گذشت پانزده سال از دوران محکوميت کاظم دارابي، اواسط مهرماه دادستاني کل آلمان اعلام کرد که دارابي در ماه دسامبر آزاد خواهد شد. به گفته سخنگوي دادستاني فدرال آلمان، آزادي دارابي براساس قانوني صورت خواهد گرفت که بنابر آن، شهروندان بيگانه در صورت گذراندن حداقل مدت محکوميتي که براي جرم ارتکابي آنها صورت گرفتهاست، ميتوانند آزاد و از آلمان اخراج شوند.
اعلام خبر آزادي قريب الوقوع دارابي توسط دادستاني آلمان، واکنشهاي مختلفي را برانگيخت. اولمرت، خانواده ران آراد ـ خلبان اسرائيلي که در حمله سال 1986 اسرائيل به لبنان به اسارت رزمندگان جنبش شيعي امل درآمد ـ و نيز خانواده کشتهشدگان ميکونوس بيشترين اعتراض را به خبر آزادي دارابي نشان دادند.
خانواده کشتهشدگان رستوران ميکونوس که در طي سالهاي اخير همواره دولت جمهوري اسلامي را به دست داشتن در اين حادثه متهم کردهاند، اقدام داستان آلمان را در آزادي دو متهم يادشده حاصل معاملات سياسي مقامات دو کشور دانستند و از اين امر اظهار تأسف کردند.. يکي از اعضاي اپوزيسيون جمهوري اسلامي ايران در آلمان نيز صريحا اعلام کرد که "به نظر ما آزادي دارابي با مبارزه آلمان با تروريسم ناسازگار است."
در همين حال، برخي رسانههاي خبري از رايزني اهود اولمرت نخستوزير اسرائيل با آنجلا مرکل صدراعظم آلمان، بر سر معامله دارابي با "ران آراد" که مقامات اسرائيل مدعياند در ايران زنداني شده، خبر دادند. همچنين خانواده اين خلبان اسرائيلي در اقدامي عجيب عازم آلمان شدند تا از آزادي دارابي جلوگيري کنند.
يک روزنامه اسرائيلي، در روزهاي پس از اعلام خبر آزادي قريبالوقوع دارابي نوشت که قرار است دختر و خواهر "ران آراد" با "مونيكا هرمس" دادستان كل آلمان ديدار كنند تا به وي بقبولانند كه حكم آزادي "كاظم دارابي" و "عباس رحيل" همدست لبناني وي كه به ترور عناصر اپوزيسيون ايران محكوم شدهاند را لغو كند. خانواده آراد اميدوار بودند که بتوانند با اين اقدام، مقامات ايراني را مجاب کنند که درقبال آزادي دارابي، آراد را تحويل مقامات اسرائيلي بدهند. درصورتيکه مقامات جمهوري اسلامي ايران ميگويند از سرنوشت آراد بياطلاعند.
تهران ـ سه شنبه، بيستم آذرماه1386 ـ فرودگاه امام خميني(ره) ـ ساعت 2 بامداد هواپيما بر زمين مينشيند. جمعيت بسياري شامل مقامات وزارت خارجه، خبرنگاران و همچنين بستگان کاظم دارابي، به استقبال دارابي آمدهاند. دارابي پس از ورود، خود را در آغوش مادر ميافکند و هر دو گريه سر ميدهند. در اين ميان، "باقري" معاون اروپا و آمريكاي وزارت امور خارجه نيز به استقبال دارابي آمده تا اين شهروند ايراني گمان نکند که مقامات کشورش، پس از پانزده سال او را از ياد بردهاند.
دارابي زياد سخن نميگويد. اما همان اندک گفتههايش که با لهجه غليظ عربي بيان ميشوند، نيز سوژه اخبار بسياري از خبرگزاريهاي داخلي قرار میگيرند. او بار ديگر اتهامات خود را رد ميکند و وعده انتشار کتابي را ميدهد که تا سال آينده قرار است منتشر کند و در آن "همه ماجراي ميكونوس را از اول تا آخر" را بنويسد. بايد يک سال به انتظار نشست تا روزي که کتاب افشاگرانه دارابي، نوري بتاباند بر تاريکي رستوران یونانی عزيز غفوري.
میثم رضوانی