برندگان و بازندگان اقتصاد ایران در ۱۱ ماه سال ۱۴۰۰

آمار‌ها نشان می‌دهد خریداران خودرو در ۱۱ ماه امسال با کسب ۳۰ درصد سود به‌صورت میانگین بیش از همه سرمایه‌گذاران سود کرده‌اند. در مقابل سهامدارانی که در بورس، سرمایه‌گذاری کرده‌اند، بازندگان اصلی بازار‌های فعال در اقتصاد ایران بوده‌اند. برآورد می‌شود از ابتدای امسال تاکنون دست‌کم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی راهی بازار مبادلات خودرو شده باشد.

به گزارش همشهری، در شرایطی که نماگر‌های اقتصادی نشان می‌دهد نرخ تشکیل سرمایه ثابت در اقتصاد ایران که صرف تولید می‌شود، روندی نزولی دارد، در طول چند سال گذشته سرمایه‌گذاری در بازار‌های دارایی، رونق گرفته است.

البته این موضوع در اقتصاد ایران مسبوق به سابقه است. اقتصاد ایران چند دهه است به‌دلیل نرخ بالای تورم با چالش سرمایه‌گذاری در بازار‌های دارایی مواجه است؛ در نتیجه نقدینگی به جای آنکه سمت تولید برود به سمت دارایی‌های غیرمولد می‌رود.

علت این است که سرمایه‌گذاران به‌دنبال پناهگاه یا مامنی امن برای پول‌هایشان هستند تا از دارایی‌هایشان در برابر تورم محافظت کنند.

درچنین شرایطی تازه‌ترین اطلاعات نشان می‌دهد به موازات بازار‌های طلا و ارز، در طول ۱۱ ماه امسال بار دیگر بازار خودرو به یک کالای سرمایه‌ای و گزینه‌ای جدید برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده و اتفاقا افرادی که از ابتدای امسال تاکنون در این بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند بیش از سایر بازار‌ها سود کرده‌اند.

خریداران خودرو در صدر

داده‌های آماری نشان می‌دهد سطح عمومی قیمت خودرو‌های پرفروش در بازار داخلی از ابتدای امسال تاکنون ۳۰ درصد افزایش یافته که این میزان، بیشتر از بازده سایر بازار‌ها ازجمله طلا، ارز، مسکن و بورس است.

طبق این آمار، قیمت برخی خودرو‌ها از ابتدای امسال تاکنون در بازار آزاد تا ۵۶ درصد رشد کرده است؛ به‌طور مثال قیمت دنای تیپ ۲ که در ابتدای سال در محدوده ۲۶۵ میلیون تومان دادوستد می‌شد، هم‌اکنون به محدوده ۴۱۵ میلیون تومان رسیده است.

همه این‌ها در حالی است که خریدارانی که امسال در جریان قرعه‌کشی یا لاتاری خودروسازان، محصولات خودروسازان داخلی را به قیمت کارخانه خریده و در بازار آزاد فروخته‌اند، بیش از هر سرمایه‌گذار دیگری در همه بازار‌ها سود کرده‌اند.

داده‌های آماری از میزان فروش شرکت‌های خودرو‌ساز نشان می‌دهد از ابتدای امسال تاکنون دست‌کم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان صرف خرید خودرو‌های صفر کیلومتر شده است.

بازندگان اقتصاد ایران

آمار بازده سرمایه‌گذاری در بازار‌ها نشان می‌دهد برخلاف بازار خودرو که سرمایه‌گذاران به طور متوسط ۳۰ درصد سود کرده‌اند، سرمایه‌گذارانی که در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند، به‌طور میانگین ۲ درصد زیان کرده‌اند.

محاسبات شاخص کل بورس تهران نشان می‌دهد این شاخص ۲۶ هزار واحد پایین‌تر از ابتدای سال است. محاسبه دقیق‌تر ارقام مربوط به بازده سهامداران نشان می‌دهد این میزان زیان حتی بیش از میزان نزول شاخص بورس بوده، زیرا شاخص قیمت هم وزن که ارقام دقیق‌تری را در مورد سطح قیمت‌ها نشان می‌دهد، بیانگر آن است که قیمت سهام شرکت‌ها در ۱۱ ماه گذشته به‌طور میانگین بیش از ۲۹ درصد افت کرده است.

در همین مدت سهامدارانی در بورس حضور داشته‌اند که بیش از ۹۰ درصد از دارایی‌هایشان را در بورس از دست داده‌اند. برخی تعداد سهامدارانی را که بیش ۵۰ درصد در بورس زیان کرده‌اند، چند ده هزار نفر تخمین می‌زنند.

طلا، ارز و مسکن

صرف‌نظر از بازار خودرو و بورس که اولی پربازده‌ترین و دومی زیان‌ده‌ترین بازار در ۱۱ ماه گذشته بوده است، اطلاعات آماری نشان می‌دهد که بعد از بازار خودرو، بازار مسکن با ۱۲.۵ درصد رشد در رتبه دوم قرار گرفته است.

مقایسه سطح عمومی قیمت آپارتمان در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران نشان می‌دهد، میانگین قیمت هر مترمربع آپارتمان در تهران، به‌طور میانگین ۳ میلیون و ۶۷۸ هزار تومان گران شده است.

بعد از مسکن، بازار طلای آب شده در رتبه سوم قرار گرفته است. قیمت هر مثقال طلا و هر گرم طلای ۱۸ عیار در این مدت ۹.۸۶ درصد افزایش یافته است. قیمت سکه طرح قدیم و جدید نیز در ۱۱ ماه امسال به‌ترتیب ۸.۳ و ۴.۹ درصد افزایش یافته است.

نکته قابل توجه، روند قیمت هر دلار است که با ثبات نسبی همراه بوده است. طبق آمار در ۱۱ ماه امسال قیمت هر دلار ۴.۱۷ درصد رشد کرده است، اما در مقابل قیمت هر یورو ۰.۲۳ درصد نزول کرده است.

به‌نظر می‌رسد علت ثبات نسبی قیمت ارز، سیاست‌های بانک مرکزی برای کنترل نرخ بوده و حتی به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی دست به تزریق ارز در بازار زده است.

هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که از ابتدای امسال تاکنون چه میزان نقدینگی راهی بازار‌های طلا و ارز شده، اما اقتصاددانان بر این باورند که برای اینکه این چرخه معیوب، یعنی سرمایه‌گذاری در بازار‌های غیرمولد متوقف و نقدینگی صرف تشکیل سرمایه ثابت و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی شود باید سیاست‌های کلان اقتصادی تغییر و تورم مهار شود.