چرا مرگ و میر اومیکرون سه رقمی شد؟

فرارو- از آخرین روزی که مرگ و میر ناشی از کرونا سه رقمی بود، ۶۸ روز می‌گذرد. اما حالا به واسطه شیوع گسترده اومیکرون و پیک ششم، بار دیگر آمار مرگ ناشی کرونا به بالای ۱۰۰ نفر رسیده است و آمار مبتلایان نیز از ۴۰ هزار نفر گذشته است. 

به گزارش فرارو، در حال حاضر بخش عمده جامعه از سه رقمی شدن مرگ‌های ناشی از ابتلا به اومیکرون متعجب شده اند. چرا که تصور عمومی این است که اومیکرون در حد و اندازه سرما خوردگی عمل می‌کند و خطر چندانی ندارد.

این ساده انگاری در شرایطی است که اپیدمیولوژیست‌ها و متخصصان بیماری‌های عفونی هفته اول دی ماه هشدار داده بودند که هر گونه ساده انگاری و عدم اعمال محدودیت می‌تواند منجر به مرگ و میر‌های بسیار بالا و بحرانی شدن وضعیت نظام درمان به دلیل کمبود دارو، تخت و نیروی انسانی و... شود. 

حالا هم وزیر بهداشت می‌گوید فعلا به قله پیک ششم کرونا نرسیده ایم. او پیش بینی کرده که تا دو هفته آینده پیک ششم به قله برسد؛ بنابراین براساس گفته‌های مسئولان وزارت بهداشت می‌توان انتظار داشت که آمار مرگ و میر ناشی از اومیکرون در روز‌های آینده به ارقام بالاتری برسد.

اما سوالی که اکنون ذهن بخشی از مردم را به خود درگیر کرده این است که چگونه اومیکرون با شدت کمتر منجر به مرگ و میر‌های سه رقمی شده است.

کشندگی اومیکرون مقداری کمتر، اما موارد ابتلای آن بسیار بیشتر است

مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست و دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی کشوری مقابله با کووید-۱۹ در گفتگو با فرارو به این سوال پاسخ داد و گفت: در اواسط دی ماه که مشخص شد وارد موج شده ایم، دیگر سیر طبیعی آن را مشاهده می‌کردیم و پیش بینی در کار نبود. پیش بینی مربوط به زمانی است که هنوز مسئله‌ای اتفاق نیفتاده باشد. اما زمانی که سیر طبیعی را مشاهده می‌کنید، اسم آن دیگر پیش بینی نیست. این در واقع تفسیر و تبیین آن سیر طبیعی است؛ بنابراین در آن زمان تبیین کردیم که تعداد موارد ابتلای ما به ارقامی بالاتر از موج پنجم می‌رسد. همچنین علی رغم اینکه شدت بیماری کمتر است و چون تعداد ابتلا‌ بسیار بالا می‌رود، سه رقمی شدن را محتمل می‌دانستم. درنهایت نیز این اتفاق رخ داد. با این حال موضوع بسیار ساده است. یک واریانتی آمده است که شدت و کشندگی آن مقداری کمتر، اما موارد ابتلای آن بسیار بیشتر است.

وی ادامه داد: البته این کشندگی کمتر و ابتلا بسیار بیشتر، در اغلب کشور‌های دنیا اتفاق افتاده است. ما حتما یک واقعه را نباید که خودمان تجربه کنیم تا رخداد‌ها و وقایع دست مان بیاید. مثلا شما ببینید در کشور‌هایی همچون آمریکا تعداد موارد ابتلای شان ۴.۵ برابر موج پیشین یعنی دلتا بوده است. همین را شما در کانادا مشاهده می‌کنید که آمار ابتلا به ۵ یا ۶ برابر موج پیشین می‌رسد. در حال حاضر آمریکا، کانادا، هند، فیلیپین، پرتغال، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، جمهوری چک، بلژیک، آرژانتین، کلمبیا، مکزیک، پرو، استرالیا و آفریقای جنوبی کشور‌هایی هستند که پیک پنجم کرونا را پشت سر گذاشته اند و در همه این کشور‌ها شاهد برجسته بودن پیک اومیکرون نسبت به محصول واریانت پیشین یعنی دلتا بوده اند. تجربه این کشور‌ها نشان می‌دهد همچنان که آمار‌ها به سرعت بالا رفته و به قله رسیده است. به همان سرعت هم آمارشان پایین آمده است؛ بنابراین امیدواریم که این اتفاق در کشور ما نیز رخ بدهد.

این اپیدمیولوژیست با اشاره به اینکه برخی کشور‌های همسایه و غیر همسایه ما همچنان آمار ابتلای آن‌ها رو به افزایش است، اظهار داشت: روسیه، اوکراین، ترکیه، ژاپن، اندونزی، سوییس، آلمان، لهستان و هلند کشور‌هایی هستند که همچنان آمار روبه رشد دارند و هنوز به قله نرسیده اند. البته در همین کشور‌ها هم که هنوز به قله نرسیده اند، می‌توان به وضوح بلندتر بودن موج ابتلای اومیکرون نسبت به واریانت پیشین، را مشاهده کرد. 

یونسیان افزود: ما براساس تجربه کشور‌های دیگر آن هشدار‌ها را داده بودیم و حالا شاهد این هستیم که موج اومیکرون چندین برابر موج دلتا است. از طرف دیگر یک مطالعه در انگلیس نشان داده که احتمال مراجعه به اورژانس برای کسی که به اومیکرون مبتلا می‌شود، تقریبا نصف دلتا است. همچنین احتمال اینکه فرد مبتلا به اومیکرون در بیمارستان بستری شود، حدود یک سوم دلتا است. اما متاسفانه مردم از این پیام که دو بخش دارد، بخش دوم آن را گرفته اند و به بخش اول توجه نکرده اند. بخش دوم این است که این بیماری خفیف‌تر است. اما بخش اول این بود که به دلیل سرایت پذیری خیلی بالای این ویروس و به دلیل تغییرات ژنتیکی بسیاری که رخ داده، اثری بخشی کمتر واکسن در پیشگیری از ابتلا را در آن شاهد بودیم؛ بنابراین میزان مبتلایان ما چندین برابر می‌شود. این یک حاصل ضرب ساده است. شما ببینید اگر شدت بیماری یک سوم بشود، تعداد موارد سه برابر بشود، تعداد مرگ چه فرقی می‌کند؟ علاوه بر این اگر شدت بیماری یک سوم بشود، تعداد موارد ابتلا شش برابر بشود، آن وقت انتظار داریم که تعداد مرگ و میر بیشتر شود، حتی بالاتر از مرگ و میر‌های موج پنجم.

احتمال نزدیک شدن آمار مرگ‌های اومیکرون به رکورد دلتا وجود دارد

وی در پاسخ به این سوال که آیا تعداد موارد مرگ و میر ما در اومیکرون به میزان چند صد نفری موج پنجم در روز می‌رسد، گفت: پیش بینی من این نیست که تعداد مرگ و میر‌ها به میزانی بالاتر از پیک پنجم برسد. به این دلیل که کشور‌هایی که اشاره شد قله‌های موج ششم شان نسبت به موج پنجم شان بسیار بالاتر بوده است، همچون ما دلتا را تجربه نکردند. ما به این دلیل که اولاً موج بزرگ و شدید دلتا را تجربه کردیم و ثانیا در موج دلتا ما واکسن نزده بودیم. دقت داشته باشیم که قله موج دلتا ما اواخر مرداد ماه بود. این در حالی است واکسیناسیون وسیع و شدید ما از ابتدای شهریور شروع شد؛ بنابراین ما موج پنجم را با جمعیت عمدتاً غیر واکسینه پشت سر گذاشتیم. در آن زمان فقط کادر درمان، سالمندان و بیماران دارای بیماری زمینه واکسن دریافت کرده بودند. در نتیجه قله موج پنجم ما به شکل غیر قابل مقایسه‌ای بسیار بالاتر از باقی کشور‌های دنیا بوده است؛ لذا من انتظار اینکه میزان مرگ و میر ما بیشتر از موج پنجم شود را ندارم. اما انتظار اینکه تعداد مرگ و میر به آن میزان نزدیک شود را دارم. کمااینکه پیش‌تر گفته بودم که سه رقمی شدن تعداد مرگ‌ها محتمل است و این اتفاق افتاد.

دبیر کمیته اپیدمیولوژی و پژوهش کمیته علمی مقابله با کووید-۱۹ اضافه کرد: اگر بخواهم یک جمله خلاصه بگویم، می‌گویم که تعداد مرگ به عنوان یک رابطه ریاضی ساده، تابعی است از تعداد موارد جدید ضربدر شدت بیماری. در حال حاضر شدت بیماری قدری کاهش یافته است و در آن سو تعداد موارد بالاتر رفته است. حالا رفتار ما است که تعیین می‌کند این تعداد موارد چقدر بالاتر برود. در واقع رفتار ما تعیین می‌کرد و اگر تصمیمات و محدودیت‌هایی که حالا در حال اعلام و اجرا است، در نیمه دی ماه باید اتخاذ و اجرایی می‌کردیم، الان تاثیر خود را نشان می‌داد. تمام فریاد ما آن زمان این بود که از ۱۰ دی ماه محدودیت‌ها اعلام شود. اگر ما آن محدودیت‌ها را در آن زمان انجام می‌دادیم، الان می‌توانستیم جلوی ارتفاع بیماری را بگیریم که خیلی بالا نرود.

اسفند به قله موج ششم کرونا می‌رسیم

یونسیان با اشاره به اینکه اعمال محدودیت در شرایط موجود اثر بزرگی برجای نمی‌گذارد، گفت: در حال حاضر کل کشور به کانون بیماری تبدیل شده است. در واقع ما الان جای خاص و شهر خاصی نداریم که بگوییم اینجا کانون بیماری است. الان خیلی‌ها عفونت را داخل خانواده‌های خود برده اند؛ لذا ما بازهم در این موج علی رغم اینکه خوش بین بودم که برای یک بار هم شده پیشگیری کنیم و پیش از آنکه واقعه‌ای رخ بدهد، عکس العمل نشان بدهیم، متاسفانه باز هم منتظر شدیم تا اینکه آن واقعه با تمام شدت خود را نشان بدهد، بعد واکنش نشان بدهیم. واکنش در این شرایط واقعا تاثیر چندانی در مدیریت بیماری نخواهد داشت. البته بی تاثیر نیست، چرا که از هر جایی جلوی ضرر گرفته شود، منفعت است. اما باید بپذیریم که بخشی از ضرر را به دلیل واکنش دیرهنگام و نامناسب مان تجربه کردیم. از این بعد اگر این محدودیت‌ها رعایت شود که ما آن شدت انتقال را کاهش دهیم تا در واقع قله مان بالا نرود و از طرفی تمهیداتی از جمله ترمیم کادر درمان، مدیریت دارو و تخت‌های بیمارستانی را در نظر بگیریم، امیدوارم که تعداد مرگ‌های ما خیلی بالاتر نرود و بتوانیم این موج را بدون تلفات سنگین پشت سر نگذاریم. ولی بالاخره باید بپذیریم قبل از اینکه سیل بیاید، باید مسیل مان را لایروبی کنیم. اما ما به جای آن می‌گذاریم سیل بیاید و بعد می‌رویم که وسایل مان را از خانه بیرون بکشیم تا آسیب بیشتری نبیند.

این اپیدمیولوژیست در پاسخ به این سوال که آیا در اسفند ماه به قله موج ششم می‌رسیم یا خیر، گفت: هر چقدر که پیشگیری کمتری صورت بگیرد، شما سریع‌تر بالا می‌روید و به قله می‌رسید و ما، چون این پیشگیری‌ها را نداشتیم و براساس آنچه در کشور‌های دیگر مشاهده می‌کنیم، انتظار ما این است که در اسفند از قله رد شویم و آمار‌ها به سرازیری برسند.