وقایع‌نگاری عملیات مهار قیمت «برنج ایرانی»

فرارو- قیمت برنج به ۱۰۰ هزار تومان رسید. این تک‌جمله کوتاه را در هفته اخیر بار‌ها و بار‌ها در پیشانی اخبار رسانه‌های رسمی و پیام کانال‌های خبری رسمی دیده‌اید. قطعا بعضی‌ها به نشانه تاسف لب‌هایشان را گزیده‌اند و بعضی دیگر سرشان را تکان داده اند و آه کشیده‌اند. آن‌هایی که حواسشان جمع‌تر است حتما به‌خاطر می‌آورند که وضعیتی مشابه را در اواخر آذرماه امسال تجربه کرده بودیم. وقتی رسانه‌ها تیتر قیمت برنج به ۸۰ هزار تومان رسید را انتخاب و منتشر می‌کردند، اما انگار کسی گوشش به این حرف‌ها بدهکار نبود تا بالاخره در ابتدای بهمن قیمت برنج دوباره مانند اسبی رم کرده، افسار پاره کرد.

به گزارش فرارو، با این حال خبرگزاری ایرنا به‌عنوان رسانه رسمی دولت، در ۱۳ آبان اخبار منتشر شده درباره قیمت برنج را کار «برخی رسانه‌های حامی دولت قبل» خواند و نوشت: «در حالی که نرخ تورم پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم روند نزولی به خود گرفته و امید برای اصلاح اقتصادی و بهبود معیشت با تصمیمات دولت شکل گرفته است، برخی رسانه‌های حامی دولت قبل در تلاش برای نشان دادن وضعیت آشفته و ناامید کردن مردم با وارونه جلوه دادن واقعیت‌ها هستند».

به نوشته ایرنا «برخی رسانه‌ها قیمت برنج را کیلویی ۹۲ هزار تومانی و هر کیلو گوشت قرمز را ۲۳۰ الی ۳۰۰ هزار تومان اعلام می‌کنند، اما گزارش میدانی خبرنگار اقتصادی ایرنا حاکی از این است که قیمت برنج ایرانی هم‌اکنون در سطح خرده‌فروشی‌ها بین ۶۳ هزار تا ۹۰ هزار تومان بر اساس نوع آن به فروش می‌رسد که برنج ۹۰ هزار تومانی به‌صورت خیلی محدود وجود دارد، اما این رسانه‌ها با حذف دیگر قیمت‌های برنج برای تشویش ذهن مردم نرخ ۹۲ هزار تومانی را درج می‌کنند. درواقع این رسانه‌ها در حال تعمیم جزء به کل هستند و قیمت یک کالای محدود که سهم اندکی از کل بازار برنج دارند را به کل بازار برنج تعمیم داده‌اند».

دو روز بعد خبرگزاری فارس، یکی از دیگر رسانه‌های حامی دولت، درخواست مخاطبان خود برای کنترل قیمت برنج در بازار را منتشر کرد و بلافاصله از قول مشاور وزیر جهاد کشاورزی نوشت قرارگاه امنیت غذایی برای کاهش قیمت برنج و سیب زمینی در کشور مصوب کرده ۲۰۰ هزار تن برنج تا عید در بازار توزیع شود.

قیمت و شیوه عرضه برنج در سامانه بازرگام

توزیع برنج تنظیم بازار توسط سامانه بازرگام انجام می‌شود. سامانه‌ای که با همکاری وزارت جهاد کشاورزی طراحی شده و وظیفه دارد اقلامی از جمله کالا‌های اساسی، میوه و سبزی، ماسک و... را با نرخ دولتی به‌دست مردم در ۱۸ شهر کشور برساند. دو محصول تازه اضافه شده به سامانه بازرگام، برنج و سیب‌زمینی هستند. چهار نوع برنج امروز روی سامانه بازرگام عرضه شده است؛ برنج تایلندی، برنج هندی، برنج پاکستانی و یک نوع برنج ایرانی با نام برنج شیرودی. مردم مجبور هستند هر چهار نوع برنج را در کیسه‌های ۱۰ کیلویی و پنج کیلویی سفارش دهند.

قیمت کیسه ۱۰ کیلویی برنج تایلندی در سامانه بازرگان به ۱۲۵ هزار تومان می‌رسد که معادل کیلویی ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان می‌شود. کیسه ۱۰ کیلویی برنج هندی در سامانه بازرگام به ۱۸۵ هزار تومان می‌رسد که معادل کیلویی ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان خواهد بود. قیمت کیسه ۱۰ کیلویی برنج پاکستانی هم روی سامانه بازرگام ۲۰۵ هزار تومان است که باعث می‌شود قیمت هر کیلو برنج پاکستانی با نرخ دولتی را ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر بگیریم. برنج ایرانی شیرودی جدیدترین محصول اضافه شده به دسته‌بندی برنج در سامانه بازرگام است، ولی یک سری ملاحظات را باید درنظر گرفت. مثلا هنوز در تمام ۱۸ شهری که بازرگام در آن‌ها فعالیت می‌کند، نمی‌توان برنج ایرانی با قیمت دولتی سفارش داد. همچنین برنج ایرانی شیرودی در کیسه پنج کیلویی با قیمت ۲۱۰ هزار تومان عرضه می‌شود و قیمت هر کیلوی آن را ۴۲ هزار تومان محاسبه کرده‌‌اند.

قیمت برنج در بازار آزاد

قیمت برنج ایرانی در آخرین گزارش مرکز آمار ایران کیلویی ۵۶ هزار و ۹۳۰ تومان ذکر شده است و متوسط قیمت برنج خارجی را در ایران گزارش کیلویی ۲۸ هزار و ۹۰۰ تومان در نظر گرفته‌اند. هیچ‌کدام از این عدد‌ها غلط نیستند، اما بعدا توضیح می‌دهیم چرا شما به‌سختی می‌توانید آن‌ها را باور کنید. پس تا اینجا سه تا عدد داریم که باید بینشان ارتباطی پیدا کرد. اولی برنج کیلویی ۱۰۰ هزار تومان است که در خبر‌ها دست به‌دست می‌شود. دومی برنج ۴۲ هزار تومانی است که سامانه بازرگام در کیسه‌های پنج کیلویی و با قیمت ۲۱۰ هزار تومان عرضه می‌کند و سومی هم برنج ایرانی مدنظر مرکز آمار ایران که متوسط قیمت (به این کلمه خوب دقت کنید) آن حدود ۵۷ هزار تومان در ازای هر کیلو اعلام شده است. به‌نظر شما کدام عدد درست است؟ بله! هیچکدام.

اگر فقط یک مرتبه سری به بازار برنج زده باشید، متوجه می‌شوید برنج انواع و اقسام مختلفی دارد. در مورد برنج ایرانی اوضاع واقعا می‌تواند پیچیده و گمراه‌کننده باشد. برنج طارم، برنج هاشمی، برنج فجر، برنج صدری و... اسامی مختلفی هستند که با کمک آن‌ها نوع برنج را در بازار تشخیص می‌دهد و به‌شکل کاملا طبیعی اسم و شهرت و برند برنج هم می‌تواند روی قیمت تمام شده آن تاثیر بگذارد.

«قیمت برنج ۱۰۰ هزار تومان شد»؛ تا حدودی تیتر درستی است، اما پیام را به‌درستی منتقل نمی‌کند. به‌عنوان مثال در بازار می‌توان انواعی از برنج با نام و برند برنج صدری دودی پیدا کرد که با قیمت ۱۱۸ هزار تومان عرضه شده اند. برنج ۱۱۵ هزار تومانی، برنج ۱۰۱ هزار تومانی، برنج ۹۴ هزار تومانی، برنج ۹۰ هزار تومانی، برنج ۸۰ هزار تومانی و... هم در بازار پیدا می‌شود. برنج نیم‌دانه و برنج شکسته که مصارف متفاوتی دارند، ارزان‌ترین نوع برنج ایرانی هستند و حداقل ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شوند.

قیمت انواع برنج ایرانی در بسته‌بندی و برند‌های مختلف

قیمت برنج در سال ۱۴۰۰ به گواهی گزارش مرکز آمار

قیمت برنج ایرانی درجه یک در آخرین گزارش مرکز آمار کیلویی ۵۷ هزار تومان در نظر گرفته شده است. الان می‌دانید این عدد را از حاصل جمع انواع مختلف برنج به‌دست می‌آورند و تنها کاربرد آماری دارد. برای من و شما که باید با قیمت بازار خرید کنیم، نهایتا کارکرد «آه کشیدن» دارند.

مثلا در گزارش‌های قدیمی مرکز آمار آمده چهار سال پیش در بهمن ۱۳۹۶، متوسط قیمت یک کیلو برنج ایرانی درجه یک ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان بوده است. این عدد در بهمن سال ۱۳۹۷ به کیلویی ۱۶ هزار و ۲۰۰ تومان افزایش پیدا می‌کند. مرکز آمار متوسط قیمت برنج را در بهمن ماه سال ۱۳۹۸، کیلویی ۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان ذکر کرده است. متوسط قیمت یک کیلو برنج در بهمن ماه پارسال به ۳۴ هزار و ۵۰۰ تومان رسید.متوسط قیمت یک کیلو برنج ایرانی فروردین امسال از مرز ۳۵ هزار تومان عبور می‌کند. اردیبهشت رکورد ۳۶ هزار تومان را ثبت می‌کنیم و متوسط قیمت خرداد به ۳۶ هزار و ۸۰۰ تومان می‌رسیم. تیر، ماهی است که برنج تعارف را کنار می‌گذارد و رسما روی پله ۳۷ هزار تومان می‌ایستد. دقیقش می‌شود ۳۷ هزار و ۴۰۰ تومان. قیمت برنج در نیمه تابستان با همین سرعت رشد می‌کند و به کیلویی ۳۸ هزار و ۶۵۰ تومان در هر کیلو می‌رسد. آن‌هایی که غر می‌زنند، زود قضاوت کرده‌اند، چون در شهریور ماه خود مرکز آمار متوسط قیمت یک کیلو برنج ایرانی را ۴۲ هزار و ۹۰۰ تومان ثبت می‌کند. این عدد چهار هزار و ۲۵۰ تومان در مقایسه با ماه قبل افزایش پیدا کرده و در مقایسه با ابتدای سال هفت هزار و ۴۰۰ تومان بیشتر است.

رشد قیمت برنج در پاییز ادامه پیدا می‌کند اما این‌بار با گام‌های سریع‌تر. مرکز آمار متوسط قیمت برنج در ماه‌های مهر، آبان و آذر را به‌ترتیب ۴۷ هزار و ۲۰۰ تومان، ۴۹ هزار و ۶۰۰ تومان و ۵۱ هزار و ۷۰۰ تومان ثبت کرده است. نهایتا در اولین ماه از زمستان ۱۴۰۰ مرکز آمار تایید کرد که متوسط قیمت یک کیلو برنج ایرانی به ۵۶ هزار و ۹۱۳ تومان رسیده که اگر اجازه بدهید آن را ۵۷ هزار تومان در هر کیلو فرض کنیم.

تغییرات قیمت برنج در گزارش مرکز آمار – سال ۱۴۰۰

خرید از سامانه بازرگام به‌صرفه است؟

برنج شیرودی یکی از انواع ارزان برنج ایرانی است. این محصول را در کیسه‌های ۱۰ کیلویی و پنج کیلویی عرضه می‌کنند و در بازار آزاد باید برای یک کیسه ۱۰ کیلویی حدود ۵۹۰ هزار تومان پول پرداخت کنید. قیمت بسته پنج کیلویی برنج شیرودی در بازار آزاد به حدود ۲۷۰ هزار تومان می‌رسد. در سایتی مثل باسلام که تولیدکنندگان می‌توانند محصولاتشان را مستقیم دست مصرف‌کننده برسانند، حداکثر قیمت کیسه‌های ۱۰ کیلویی برنج شیرودی ۶۰۰ هزار تومان است. بعضی‌ها هم کیسه‌های پنج کیلویی را ۲۹۰ هزار تومان عرضه کرده‌اند و تنها یک فروشنده حاضر است برنج شیرودی را به‌صورت فله‌ای و با قیمت کیلویی ۴۷ هزار تومان برای خریدار ارسال کند.

قیمت برنج شیرودی در سامانه بازرگام کیلویی ۴۲ هزار تومان است که از نظر ارزش فاصله‌ای چشم‌گیر با بازار آزاد دارد، اما به هرحال نمی‌توان آن را با پرداخت کمتر از ۲۱۰ هزار تومان سفارش داد، چون این مقدار حداقل میزان عرضه شده در سایت بازرگام است. مشتریان بازرگام همچنین باید سیب‌زمینی را در کیسه دو کیلویی با قیمت ۱۹ هزار و ۶۰۰ تومانی (کیلویی ۹ هزار و ۸۰۰ تومان) سفارش دهند. کره حیوانی ۱۰۰ گرمی و کره حیوانی ۵۰ گرمی تنظیم بازاری هم در بسته‌های پنج و ۱۰ عددی ارسال می‌شوند. برای خرید مرغ با قیمت تنظیم بازاری از سایت بازارگام باید دست کم پنج کیلو مرغ منجمد سفارش دهید که این کار ۱۰۰ هزار تومان آب می‌خورد. ضمن اینکه پولی هم باید به‌عنوان هزینه ارسال پرداخت شود. به‌این ترتیب خودتان باید تصمیم بگیرید که فاصله ۷۰-۸۰ هزار تومان کیسه پنج کیلویی برنج شیرودی تنظیم‌بازاری را به‌صرفه می‌دانید یا آن را از بازار تهیه خواهید کرد.