رازهای چهار دندان پر دردسر؛ چرا «دندان عقل» داریم؟

فرارو- افرادی که دندان‌های عقل خود را کشیده‌اند می‌دانند که این دندان‌ها واقعا غیر از مزاحمت اثری ندارند.

به گزارش پایگاه اینترنتی لایوساینس، اکنون مطالعه‌ای که جزئیات آن در شماره ‪ ۲۷‬سپتامبر مجله "نیچر" منتشر شده است، نشان می‌دهد که این دندان‌های آزاردهنده احتمالا به تنها به دلیل ضعف در یک مکانیسم تکاملی که به آن‌ها اجازه می‌دهد به انتهای فک راه پیدا کنند، وجود دارند.

دندان‌های آسیا عقب‌ترین دندان‌ها در دهان بیشتر پستانداران هستند.

انسان‌های بزرگسال ‪ ۱۲‬دندان آسیا دارند (سه دندان آسیا در هر طرف فک بالا و پایین) و آخرین دندان هر گروه دندان عقل نامیده می‌شود.

دندان‌های آسیا معمولا به ترتیب از جلو به عقب درمی‌آیند و دندان عقل آخرین دندانی است که در سنین بین ‪ ۱۶‬تا ‪ ۲۴‬سالگی نمایان می‌شود.

اگر به اندازه کافی در فک جایی برای رویش دندان‌های عقل نباشد و رویش آن‌ها موجب بروز نامنظمی در دندان‌های دیگر شوند در آن موقع زمان انجام رویه دردناک دندانپزشکی که همانا کشیدن دندان عقل است فرا می‌رسد.

یک موضوع درباره دندان‌های آسیاب که دانشمندان را گیج و متحیر کرده این است که چرا برخی افراد دندان‌های عقل بسیار بزرگی دارند درحالیکه سایر افراد (که در واقع شانس آورده‌اند) ممکن است اصلا دندان عقلی نداشته باشند.

مطالب مرتبط با دندان درد و دندان عقل را بخوانید: 

دندان عقل، ماجرای یادگاری از انسان‌های باستان!
همه چیز درباره دندان عقل
دندان قروچه (بروکسیم) چیست؟
آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟

برای کمک به پاسخ به این سوال، محققان در "دانشگاه هلسینکی" در فنلاند دندان‌های موش را در محیط آزمایشگاهی کشت دادند.

محققان دریافتند که توازن میان دو مکانیزم مولکولی یعنی "فعال‌سازی" و "بازداری"، تعداد دندان‌هایی را که از ریشه دندان (جوانه کوچکی از بافت که بعدا به دندان تبدیل می‌شود) می‌رویند و اندازه این دندان‌ها را کنترل می‌کند.

زمانیکه این دو مکانیزیم در توازن هستند هر سه این دندان‌ها درمی‌آیند و اندازه آن‌ها تقریبا یکسان است.

اما اگر این دو مکانیزم در توازن نباشند، اندازه این دندان‌ها متفاوت می‌شود. اگر مکانیزم فعال‌سازی برنده شود، هر دندان به ترتیب بزرگتر می‌شود بطوریکه دندان عقل، در نقش قلدر گروه عمل می‌کند و دردی واقعی را در دهان ایجاد می‌کند. در مواردی بسیار استثنایی نیز ممکن است که سر و کله چهارمین دندان آسیا نیز پیدا شود.

از طرف دیگر اگر مکانیزم بازداری برنده شود، این دندان‌ها به ترتیب کوچکتر می‌شوند بنابراین دندان عقل از همه آن‌ها کوچکتر می‌شود که در نهایت این وضعیت، ممکن است اصلا دندان عقلی نروید.

"یوکا یرنوال" یکی از اعضای گروه محققان گفت، بیشتر انسان‌های اولیه هر چهار دندان عقل خود را داشتند و همه آن‌ها تقریبا به یک اندازه بودند بنابراین در آن زمان احتمالا این دو نیرو در توازن بودند.

یرنوال به لایوساینس گفت، اما اکنون دندان‌های عقل ما معمولا کوچکتر از بقیه دندان‌های آسیاب هستند که این بدین معناست که نیروی بازداری احتمالا از نظر تکاملی برنده می‌شود. هرچند در تمام اشخاص به این صورت نیست.

یرنوال گفت، حتی با وجود اینکه دندان‌های عقل کوچکتر می‌شوند، اما هنوز می‌توانند مشکلاتی بوجود آورند زیرا فک انسان نیز با گذشت زمان کوچکتر شده است که این موضوع می‌تواند به این دلیل باشد که انسان‌ها آشپزی یاد گرفته‌اند و غذای ما اکنون نرمتر شده است و به نیروی کمتری برای جویدن نیاز دارد.

بنابراین دندانپزشکان تا مدت‌ها بعد کارشان همچنان رونق خواهد داشت.

چرا دندان عقل داریم؟

رشد نامناسب دندان عقل چه مشکلاتی را به وجود می‌آورد؟

۱. آسیب به سایر دندان‌ها

۲. ایجاد تورم و کیست

۳. پوسیدگی

۴. بیماری‌های لثه

آیا باید دندان عقل را بکشیم؟

۱. چه موقع لازم نیست دندان عقل خود را بکشیم؟

۲. چه موقع لازم است دندان عقل خود را بکشیم؟

کشیدن دندان عقل

میزان سختی یا آسانی مراحل درمان در کشیدن دندان عقل، به میزان رشد و موقعیت آن در دهان بستگی دارد. کشیدن دندان عقل اگر به‌صورت کامل رشد کرده باشد، به آسانی کشیدن دندان‌های دیگر است. دندانپزشک یا جراح با توجه به وضعیت دندان‌های شما می‌تواند پیش‌بینی خوبی از مراحلی که پیش روست، داشته باشد. کشیدن دندان عقل اگر به‌صورت کامل رشد کرده باشد به‌راحتی کشیدن دندان‌های دیگر است، اما اگر در زیر پوشش لثه و داخل استخوان فک قرار گرفته باشد، جراح بایستی لثه را برش داده و بخشی از استخوان اطراف دندان را خارج کند. اغلب در مورد دندانی که این شرایط را دارد، به‌جای اینکه کل دندان یکجا کشیده شود، قطعات کوچک‌تر از آن برداشته می‌شوند تا میزان تراشیدن استخوان فک اطراف دندان عقل به حداقل برسد.

 

عوارض کشیدن دندان عقل

از جمله عوارض شایع در کشیدن دندان عقل می‌توان به خونریزی‌های شدید، آسیب به اعصاب و مهم‌تر از همه نفوذ به سینوس ماگزیلا اشاره کرد. سینوس ماگزیلا حفره‌ی بزرگی است که در بالای دندان عقل فک بالا قرار دارد و گاهی ممکن است با کشیدن دندان، حفره‌ای به قطر ۱ میلیمتر تا حدود ۱ سانتیمتر در محل کشیدن ایجاد شود که اگر قطر آن کمتر از ۲ میلیمتر باشد خود به خود ترمیم می‌شود، ولی اگر قطر آن بیشتر بود، نیاز است پزشک متخصص لثه یا فک و صورت از طریق تکنیک Flap آن را ترمیم کند.

مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل

مدت زمان بهبود یافتن بستگی به سختی و نوع جراحی دارد. به طور کلی زمان بهبود یافتن کشیدن دندان عقل بین ۵ تا ۷ روز و لثه بین ۳ تا ۴ هفته به طول می‌انجامد. اگر در حین انجام جراحی استخوان فک دچار آسیب شود، بهبود کامل آن تقریبا به ۶ ماه زمان نیاز دارد. پس از کشیدن دندان عقل باید مراقبت‌هایی را مد نظر قرار دهید تا دوره درمان شما به خوبی سپری شود که عبارتند از:

ــ برای جلوگیری از خونریزی در طول ۲۴ ساعت اول، بعد از کشیدن دندان عقل می‌توانید یک گاز استریل را کمی مرطوب کرده و به مدت ۴۵ دقیقه روی محل دندان کشیده شده، فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
ــ چای کیسه‌ای به دلیل داشتن اسید تانیک باعث لخته شدن خون و توقف خونریزی می‌شود که می‌تواند گزینه‌ی مناسبی به جای استفاده از گاز باشد.
ــ در جراحی دندان عقل نهفته به دلیل برش دادن لثه برای بهبودی سریع‌تر، جراح آن را بخیه می‌زند. در صورت جذب نشدن بخیه‌ها برای بیرون کشیدن آن‌ها باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
ــ یکی دیگر از عوارض کشیدن دندان عقل ورم کردن صورت است. برای کاهش دادن آن می‌توانید یک کمپرس یخ را به مدت ۱۰ دقیقه در محل ورم کرده قرار دهید. این عمل را در طول ۲۴ ساعت اول به دفعاتی که لازم است، انجام دهید.
ــ استفاده از آنتی بیوتیک قبل و بعد از جراحی جهت از بین بردن هر گونه باکتری و عفونت در اطراف دندان توصیه می‌شود. همچنین برای تسکین درد پس از کشیدن دندان، با تجویز دندانپزشک می‌توان از دارو‌های مسکن استفاده کرد.

 

عادات و توصیه‌های غذایی که بعد از کشیدن دندان عقل باید رعایت شود

ــ بیمار باید تا زمانی که اثر ماده‌ی بیهوشی که جهت جراحی استفاده شده از بین برود از مایعات استفاده کند، بعد از آن هم باید تا چند روز غذا‌های نرم و پوره شده بخورد. به این نکته توجه داشته باشید که مایعات را با نی میل نکنید، زیرا عمل مکیدن باعث نرم شدن لخته‌های خون می‌شود.

 

ــ خوردن غذا‌ها و مایعات سرد باعث کاهش و تسکین درد می‌شود. بستنی می‌تواند گزینه‌ی مناسبی باشد که می‌توانید پس از کشیدن دندان عقل نهفته برای کاهش درد استفاده شود.

 

ــ به طور مرتب (روزی دو مرتبه) به مسواک زدن ادامه دهید، اما از مسواک زدن محل دندان کشیده شده و اطراف آن تا ۲۴ ساعت اول خودداری کنید.