چرا یلدا برای ایرانی‌ها پر اهمیت شد؟

فرارو- به هر سمت و سو که نظر کنید رنگ و نشانه‌ای از یلدا دیده می‌شود. وانت‌ها و میوه فروش‌ها هنداونه و انار‌هایشان را به رخ می‌کشند. فروشگاه‌ها زمینه را با یلدا هماهنگ کرده‌اند و شیرینی فروش‌ها کیک یلدایی تدارک دیده‌اند تا از قافله جا نمانند.

به گزارش فرارو، اگر سری هم به فضای وب بزنید، بیشتر خبر‌ها و مطالب رنگ و بوی یلدایی دارند. با این حال به نظر می‌رسد که جشن یلدای امسال علی الظاهر پر رنگ‌تر از سال‌های قبل است.

وجه زیبایی شناختی یلدا تقویت شده است

دکتر جبار رحمانی، استادیار انسان‌شناسی فرهنگی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی در این رابطه به فرارو گفت: یک آیین زمانی پر رنگ می‌شود که یا ریشه بسیار کهنی دارد یا اینکه کارکرد بسیار مهمی را ایفا می‌کند. البته وجه دوم اهمیت بیشتری دارد. چرا که اگر یک آیین کهن، کارکردی که جامعه انتظارش را دارد، نداشته باشد، به مرور زمان و خود به خود کنار گذاشته می‌شود.

او معتقد است وقتی آیینی رونق پیدا می‌کند، بدین معناست که گام گام ایفای نقش اش بیشتر و بیشتر می‌شود. به تعبیری مردم آیین را دوباره کشف می‌کنند و چیز‌های که انتظارش را دارند در آن می‌بینند.

این استاد انسان شناس فرهنگی افزود: در این چند دهه اخیر آیین‌های شادمانه جامعه ایرانی تضعیف شده است. در واقع این آیین‌ها نه تنها حمایت نشدند بلکه بخشی از آن‌ها تضعیف هم شدند، در نتیجه بار عاطفی و شادمانه جامعه از لحاظ جشن‌هایی که داشت کم بود. اما اتفاقی که در طول چند سال اخیر افتاده، این است که آدم‌ها به شکل خودجوش آیین‌هایی که بار شادمانه دارند را تقویت کرده اند. حالا این آیین می‌تواند تولد، یلدا و جشن‌های دیگر از این قبیل باشد.

رحمانی با اشاره به اینکه یلدا قابلیت بسیار خوبی برای با هم بودن‌های شادمانه دارد، گفت: آدم‌ها وقتی کنار هم جمع می‌شوند، بالاخره روابط شان تقویت می‌شود و در نتیجه حال شان هم بهتر خواهد شد. این باعث شده که آدم‌ها توجه بیشتری به آن داشته باشند. چون قرار است تجربه خوشایندی پیدا کنند.

او ادامه داد: از طرف دیگر اتفاقی که در این چند سال اخیر افتاده، این است که وجه زیبایی شناختی این آیین تقویت شده است. در واقع برای یلدا موسیقی تولید می‌شود و تم، استایل و سبک در پوشش، موسیقی، آرایش و تزیینات و... تعریف شده است. همه این‌ها دست به دست هم داده تا یلدا رونق بگیرد. وقتی جشنی رونق بگیرد، خود به خود اقتصاد هم رونق می‌گیرد. مثلا الان شما به هر فروشگاهی سر بزنید تم یلدا دارد، چون می‌داند که مشتری و جامعه این را می‌خواهد. بنابراین او هم کالایش را در این زمینه عرضه می‌کند. در مجموع جامعه در آن حداقل خود که میوه و آجیل ساده است شروع می‌کند تا در سطوح بالاتر از این تجربه خوش آیند استفاده کنند، به خصوص در وضع فعلی که بار عاطفی منفی جامعه زیاد است، آن‌ها از این کورسویی که از طریق یلدا و یا این چنین آیین ها پیش روی شان قرار می‌گیرد، تلاش می‌کنند که بهره ببرند.

این انسان شناس معتقد است که جامعه به نوعی درحال تنظیم کردن خود است. این نشانه خوبی است و نشان می‌دهد که جامعه برای سلامتی خودش تلاش می‌کند.  

او می‌گوید که کرونا تا حدودی بر تقویت برگزاری آیین یلدا در میان ایرانیان تاثیر محدودی داشته، اما بیشتر میل جامعه به تنظیم عاطفی و هیجانی خود است، که باعث توجه بیشتر به این آیین شده است.

رحمانی درباره جنبه هویت ملی آیین یلدا هم گفت: در واقع جامعه تمام لایه ها را با هم دارد و اگر دستگاه‌های سیاستگذار نخواهد در این مسئله دخالت کنند و تفرقه بیندازند، جامعه خودش می‌آید و همه چیز را تنظیم می‌کند. در چنین شرایطی آنکه علاقه دارد سمت یلدا می‌رود و در کنار آن فرد دیگری هم به سمت آیین جهانی کریسمس می‌رود، یا هر دوی آن‌ها را با هم دارد. در چنین شرایطی می‌توانند کریسمس را داشته باشند که یک تجربه و آیین جهانی است و هم جشن یلدا را برگزار کند.