برای اولین تجربه ترجمه کتاب ادبی، از داستان کوتاه شروع کنید

بزرگ‌ترین آرزوی مترجمان علاقه‌مند به ادبیات، ترجمه کتاب ادبی است که به سال‌های تجربه و تخصص در حوزه ادبیات نیاز دارد و مترجمانی این کار را بر عهده می‌گیرند که حداقل در حوزه ادبیات، مطالعه بسیار زیادی داشته باشند؛ زیرا ترجمه مقاله و ترجمه کتاب،‌ دشوار‌ترین بخش‌های زندگی شغلی یک مترجم است.

در ادامه این مطلب، دلایل دشوار بودن و ترجمه کتاب را برای شما ذکر می‌کنیم تا با تقویت نقطه‌ضعف‌ها و کاستی‌های خود در این زمینه‌ها، در آینده به مترجم سرشناسی تبدیل شوید. البته به خاطر داشته باشید که هر کار تخصصی‌ای نیازمند سال‌ها تلاش و کسب مهارت و تجربه است و به‌راحتی به دست نمی‌آید، ترجمه کتاب نیز از این قائده مستثنا نیست.

دشواری‌های ترجمه کتاب

ترجمه کتاب همیشه غول مرحله آخر مترجمان بوده است و هر مترجمی از عهده آن بر نخواهد آمد. امروزه در ایران، با توجه به پایین آمدن کیفیت کار بسیاری از ناشران، شما بدون داشتن دانش تخصصی ترجمه، می‌توانید ترجمه کتاب به بازار ارائه دهید؛ اما سؤال اصلی این است که ترجمه‌ای که سراسر ایراد است را چه کسی خواهد خواند؟ آیا خواننده تیزهوش امروزی برای ترجمه کتاب ضعیف هزینه می‌کند و یا به دنبال مترجم‌های مشهور و ثابت‌شده خواهد گشت؟ در ادامه شما را با مشکلات اصلی‌ای که مترجمان در ترجمه کتاب با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند، آشنا خواهیم کرد.

حفظ لحن و سبک نویسنده در ترجمه کتاب

ترجمه تجاری به‌دقت بالایی نیاز دارد و بومی‌سازی آن شامل تغییراتی در چیدمان و ساختار زبانی، قالب‌ها و غیره است؛ اما ترجمه کتاب ادبی از این حد نیز فراتر می‌رود و مشکلات متفاوتی نسبت به ترجمه‌های تجاری دارد. برای رسیدن به یک ترجمه کتاب باکیفیت، تنها زبان‌شناس بودن و ادبیاتی بودن مترجم کافی نیست و مترجم در عین داشتن مهارت در ترجمه و ادبیات، باید کاملاً بر روند ترجمه نظارت کند تا لحن و سبک نویسنده از متن ترجمه کتاب حذف نشود.

درواقع مترجم در ترجمه کتاب، حق دخل و تصرف در متن را ندارد و فقط تا حدی می‌تواند متن را تغییر دهد که ماهیت کلی ترجمه کتاب با زبان مبدأ تفاوت چندانی نداشته باشد.

علی‌رغم ساده‌انگاری بسیاری از مترجمان تازه‌کار، حفظ لحن و سبک خود نویسنده در ترجمه کتاب، کار بسیار تخصصی و دشواری است.

انتقال مفاهیم فرهنگی در ترجمه کتاب

فرض کنید در یک کتاب ادبیات داستانی، یکی از شخصیت‌های کتاب به رستوران می‌رود و تاکو می‌خورد. تاکو یک غذای مکزیکی است که اغلب ایرانیان با آن آشنایی ندارند. اکنون سؤال این است که مترجم در ترجمه کتاب این نویسنده باید همان نام تاکو را به همراه توضیح در پاورقی به کار ببرد و یا باید این غذا را با یکی از غذاهای ایرانی یکی کند و نام آن غذای ایرانی را جایگزین تاکو کند؟

بازی‌های زبانی

زبان یک پدیده در حال گذر است که گویشور آن را شکل می‌دهد و دائماً آن را دچار تغییر می‌کند. از گذشته و در طول تاریخ، استفاده از بازی‌های زبانی در زبان‌های مختلف، سرگرمی افراد مختلف بوده است.

استفاده و ساخت این بازی‌های زبانی از هیچ قانونی پیروی نمی‌کند و افراد مختلف در طبقات مختلف جامعه، این بازی‌های زبانی را ایجاد می‌کنند؛ اما مسئله اصلی در ترجمه کتاب این است که بازی‌های زبانی در فرایند ترجمه از بین می‌روند و احتمال بسیار پایینی برای انتقال دقیق این بخش از ترجمه کتاب وجود دارد.

مترجم حرفه‌ای در ترجمه کتاب، این بازی‌های زبانی را کاملاً می‌شناسد و در ترجمه این عبارات به مشکل جدی نمی‌خورد. برخی از مترجمان حرفه‌ای،‌ در صورت امکان،‌ از معادل آن بازی زبانی در فارسی استفاده می‌کنند.

اکنون به این نتیجه می‌رسیم که ترجمه کتاب کار آسانی نیست و به سال‌ها تجربه و تلاش نیاز دارد و مهم‌تر از همه، مترجم باید اطلاعات ادبی بسیار بالایی داشته باشد.

پیشنهاد برای شروع ترجمه کتاب

اگر خودتان مترجم تازه‌کار هستید برای کسب تجربه در بازار ترجمه کتاب، ابتدا از ترجمه کتاب‌های داستان کوتاه استفاده کنید. اگر هم می‌خواهید برای کسب درآمد از ترجمه کتاب، یک ترجمه تخصصی دریافت کنید، بازهم می‌توانید از ترجمه داستان کوتاه استفاده کنید.

چراکه ترجمه داستان کوتاه از ترجمه کتاب داستانی بلند، پرهزینه‌تر و زمان‌برتر است و برای این‌که ازلحاظ اعتبار و اقتصادی ضرر بزرگی را متحمل نشوید، می‌توانید یک داستان کوتاه ساده و بدون پیچیدگی زبانی را انتخاب کرده و ترجمه کنید و یا به یک شرکت ترجمه معتبر برون‌سپاری کنید.