اختلاف نظر دو معاونت وزارت ارشاد

معاون فرهنگی وزیر ارشاد با تائید اختلاف نظر با معاونت مطبوعاتی در شیوه پرداخت یارانه ها گفت: با حذف یارانه مستقیم کاغذ دست دلالان را که کاغذهای در اختیار ناشران را با چند برابر قیمت اصلی آن می فروختند، کوتاه کردیم. 

محسن پرویز رئیس نمایشگاه کتاب تهران در نشست "تحولات نشر در چهار سال اخیر" که صبح امروز در محل سالن اصلی سرای اهل قلم این نمایشگاه برگزار شد، به مشکلات سال های گذشته پرداخت و با بیان اینکه "یارانه کاغذ یکی از مشکلات عمده نشر بود"، گفت: وقتی من مسئولیت را بر عهده گرفتم متوجه مکاتبات متعددی شدم که پیشتر با مجموعه صورت گرفته بود؛ در عمده این مکاتبات ناشران گفته بودند که چرا کاغذ دولتی در اختیار ناشران قرار می گیرد و این مفسده انگیز است.

روزهای اول تصور می کردم مفسده ای در کاغذ دولتی وجود دارد
وی افزود: روزهای اول تصور می کردم مفسده ای در کاغذ دولتی وجود دارد اما میزان یارانه ای که دولت در این بخش می پرداخت قابل قیاس با سایر حوزه ها نبود؛ دولت سرجمع 140 میلیارد تومان یارانه کاغذ می داد که در مقابل کل رقم یارانه ها به چند درصد هم نمی رسید. با این حال عزم کردیم که اگر مفسده ای هست جلو آن گرفته شود.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد با اشاره به جلساتی که آن زمان برای اجرای ماده 104 قانون برنامه چهارم توسعه در شورای عالی اقتصاد برگزار می شد، تاکید کرد: بر اساس آن قانون، یارانه باید از تولیدکننده به مصرف کننده انتقال پیدا می کرد که این مخالفت‌هایی به همراه داشت و من تصور می کردم دلیل اصلی این مخالفت ها کاسته شدن از یارانه کاغذ بود.

اختلاف نظر دو معاونت وزارت ارشاد درباره نحوه پرداخت یارانه کاغذ
پرویز به اختلاف نظر معاونت متبوعش با معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد در بحث یارانه ها اشاره کرد و گفت: هر چند دوستان معاونت مطبوعاتی موافق حذف یارانه کاغذ بودند اما شیوه پیشنهادی شان برای این کار با روح قانون مغایرت داشت؛ ما بر اساس روح قانون که پرداخت یارانه به مصرف کننده کتاب بود می توانستیم آن را به صورت بن کتاب به دانشجویان و طلاب و دانش آموزان بدهیم یا اینکه کتابخانه های عمومی کشور را تقویت کنیم اما در عرصه مطبوعات مخاطب مشخصی وجود نداشت.

وی ادامه داد: آنها (مسئولان معاونت مطبوعات) توزیع مجدد پول به صورت مستقیم بین مطبوعات مد نظرشان بود.

رئیس نمایشگاه کتاب تهران اضافه کرد: ما بعد از اصرار تشکل های نشر و الزامات قانونی با تغییر یا جابجایی یارانه کاغذ موافقت کردیم مشروط بر اینکه یارانه حذف نشود بلکه در اختیار ما قرار گیرد تا برای صرف بخش هایی شود که در آئین نامه مربوطه در نظر گرفته شده بود.اولین اتفاقی که بعد از جابجایی یارانه ها رخ داد این بود که گروهی از ناشران گفتند که معاونت فرهنگی این کار را کرده و با این کار ما متضرر می شویم ضمن اینکه قیمت کتاب 10 برابر می شود.

کاهش ناگهانی یارانه کاغذ به میزان 5/42 میلیارد تومان موجب رکود در بخشی از مهمترین برنامه ها شد
پرویز به پاسخ های آن زمان خود به این انتقاد ناشران اشاره کرد و گفت: اولاً که معاونت فرهنگی این کار را نکرد و اگر افتخاری بود برای قانونگذاران بود. اما اگر اشکالی در اجرا بود این متوجه ما بود. ثانیاً آنها از تصور بی اطلاعی دریافت کنندگان نامه‌هایشان استفاده می کردند و مسئله را بزرگنمایی می کردند.

وی افزود: با هر بند کاغذ 16 هزار صفحه کتاب در قطع وزیری می توان چاپ کرد. پس اگر یک بند کاغذ 10 برابر یعنی 16 هزار تومان گران شده باشد هر صفحه کتاب هم یک تومان گران شده است در حالی که میانگین قیمت هر صفحه کاغذ که آن زمان 8 تومان بود فقط به 9 تومان رسید.

رئیس نمایشگاه کتاب تهران در عین حال با اذعان به کاهش یارانه ها در همان دوره گفت: سال بعد از آن یایانه 140 میلیارد تومانی به 5/97 میلیارد تومان کاهش یافت. یعنی سرجمع یارانه کتاب و مطبوعات 5/42 میلیارد تومان کم شد. هر چند بعد از آن سال یارانه ها ثابت ماند، افت ناگهانی آن سال موجب رکود در بخشی از مهمترین برنامه های ما شد.

دست دلالان کوتاه شد
پرویز در ادامه با بیان اینکه "با حذف یارانه مستقیم کاغذ اتفاقات مبارکی در این بخش افتاد" افزود: پیش از آن اتفاق گروهی دلال کاغذهایی را که در اختیار ناشران قرار می گرفت در مقطع زمانی که ارشاد به ناشران تحویل می داد، به قیمت ارزان خریداری می‌کردند و بعد که می دیدند حواله کاغذی در کار نیست، این کاغذها را به چند برابر قیمت اصلی می‌فروختند.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد اضافه کرد: تخلف دوم این بود که برخی افراد سودجو تیراژ واقعی کتابهایشان رادر شناسنامه آن چاپ نمی کردند؛ مثلاً اگر 2000 نسخه از یک کتاب چاپ کرده بودند، می نوشتند 5000 نسخه. اینها عمدتاً شغلشان نشر نبود و کار اصلی شان دریافت یارانه کاغذ غیردولتی و تبدیل آن به پول بود.

وی تاکید کرد: ما یارانه ها را جابجا کردیم و با این کار سه خطر بزرگ را به جان خریدیم؛ 1- احتمال کاهش یارانه، 2- احتمال کاهش آمار کتاب های چاپ شده در هر سال و در مظان کم کاری قرار گرفتن و 3- حملات تند و تیزی گروهی که از منافع غیر مشروعشان محروم شده بودند.

بیشتر از 30 درصد کتاب ها مناسب کتابخانه های عمومی نیست
پرویز به روش های جایگزین هم در این باره اشاره کرد و گفت: اول خرید کتابهای مناسب از ناشران بود؛ برآوردمان این بود که اگر یارانه کاغذ به طور کامل در اختیار ما قرار گیرد می توانیم یک سوم عناوین کتب منتشره در کشور را تا تیراژ 300 هزار نسخه خریداری کنیم اما به خاطر کاهش یارانه ها ما فقط توانستیم 10 درصد کتاب های ناشران را بخریم هر چند برآوردمان این بود که بیشتر از 30 درصد کتاب های منتشرشده در کشور مناسب کتابخانه های عمومی و کتابخانه های مساجد و مدارس نیست.

رئیس نمایشگاه کتاب تهران همچنین با اشاره به برگزاری حدود 20 تا 22 نمایشگاه استانی در هر سال، برگزاری آنها را تا پیش از دوره خودش "محقرانه و کوچک" برشمرد و با اذعان به نبود ویترین مناسب کتاب در کشور به ویژه استان های محروم، گفت: در آئین نامه مربوط به هدفمند کردن یارانه‌های کاغذ پیش بینی این مورد هم شده بود به این شکل که بخشی از این یارانه ها به صورت یارانه وام در اختیار کسانی قرار گیرد که کار نشر خودشان را به سامان کنند یا کتابفروشی دایر کنند یا در شبکه توزیع مشارکت داشته باشند.

مخالفت پرویز با اولویت بندی موجود در پرداخت یارانه های کاغذ
وی در عین حال تاکید کرد: این پیش بینی‌ها هم به خاطر مشکلات اداری و کاهش یایانه ها تا پایان سال گذشته محقق نشد و می‌پذیرم که این یکی از ضعف‌های موجود است

پرویز با ابراز مخالفت خود با قانون مربوط به پرداخت یارانه به گروه های هدفی مانند طلاب، دانشجویان و اهالی قلم، گفت: باید اولویت این افراد اصلاح شود. ما برنامه مان این بود که کارت الکترونیک خرید کتاب به گونه ای باشد که بن کاغذی کتاب جمع آوری شود اما این مورد هم به دلیل مشکلات اداری خارج از مجموعه باعث شد نتوانیم همان سال اول برای همه دانشجویان کارت را صادر کنیم.