کوکا کولای سوسیالیستی به بازار آمد

این کوکا‌کولا، روی بطری‌اش برچسبی قرمز و سفید دارد، خیلی شیرین است، در گرما و بی‌حالی حالتان را جا می‌آورد و – آن‌طور که تولیدکننده‌اش می‌گوید – بیدارتان نگه می‌دارد. 

اما اشتباه نکنید؛ تاثیر این نوشیدنی آن چیزی نیست که فکر می‌کنید و نامش هم دقیقا چیز دیگری است. 

در دنیای نوشیدنی‌های غیر‌الکلی‌شده یک تازه‌وارد عجیب و غریب پیدا شده: بولیوی تولید یک نوشیدنی گازدار با برگ‌های درخت کوکا را آغاز کرده است. 

به آن Coca Colla می‌گویند؛ نامش را به خاطر مردم قوم Colla انتخاب کرده‌اند. آنها قبیله‌ای در کوه‌های آند هستند که گیاه کوکا را در مناطق مرزی بولیوی، شیلی و آرژانتین پرورش می‌دهند. 

برای عده‌ای این محصول نشانه غرور بومی است، برای بقیه نشانه‌ای دیگر تلاش برای رقابت با آمریکا؛ این محصول تازه محلی قرار است در بولیوی با غول‌هایی مثل کوکاکولا و ردبول رقابت کند.
این «نوشیدنی انرژی‌زای غیرالکلی» توسط یک شرکت خصوصی با سرمایه‌گذاری اولیه فقط 1000 دلار تولید شده، اما تحت حمایت سیاست دولتی «پشتیبانی از صنعتی شدن کشت برگ کوکا» قرار گرفته است. 

این برگ عنصر کلیدی فرهنگ و اقتصاد مردم کوه‌های آند است؛ با این همه ماجرا به این سادگی‌ها هم نیست: این برگ، ماده اولیه تولید کوکائین است. 

همین ارتباط کوکا با مواد مخدر به ویکتور لدزما، خالق کوکا‌کولای بولیوی، ایده تولید این نوشابه را داده است. لدزما که در منطقه ال چاپاره، در مرکز بولیوی کوکا پرورش می‌دهد می‌گوید:«می‌خواهم تمام دنیا از نوشیدنی برگ کوکای من بنوشد. کوکا قابلیت‌های زیادی دارد و نوشابه من می‌تواند تصویر بولیوی را از کشور قاچاقچی مواد مخدر به کشور نوشابه تغییر دهد.» 

به گفته لدزما، ایران که از متحدان بولیوی به حساب می‌آید نسبت به نوشابه جدید ابراز علاقه کرده و دو میلیون بطری از آن را سفارش داده است.(البته این مساله را مقامات ایرانی تایید نکرده‌اند) در این میان چندین کشور منطقه به‌خصوص ونزوئلا و پاراگوئه چپ‌گرا نه فقط به واردات کوکا‌کولای جدید ابراز علاقه کرده‌اند، بلکه اعلام کرده‌اند حاضر‌اند در تولید آن سرمایه‌گذاری کنند. 

لدزما می‌گوید: «من فرمول مخفی خودم را دارم. اول آن را در خانه درست می‌کردم، از برگ کوکای مورد علاقه‌ام. بعد دیدم این خیلی خوشمزه است و دیگران هم باید از آن بنوشند. حالا ما در حال ساخت کارخانه‌ای در سانتا‌کروز هستیم و می‌خواهیم دست کم یک میلیون دلار در آنجا سرمایه‌گذاری کنیم. این برای شروع کار است. تمام دنیا باید کوکا را بشناسد، به جز طعم خوبش برای روح و جسم هم خوب است.» 

از کوکا‌کولا تا کوکا‌ کولا
البته تولید نوشیدنی از برگ کوکا ایده جدیدی نیست. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، آنجلو ماریانی، تاجر ایتالیایی، یک نوشیدنی الکلی با استفاده از برگ‌های کوکا تولید کرد که حتی پاپ لئون سیزدهم از آن تعریف کرد. البته استفاده از برگ کوکا در نوشیدنی‌ها در سال‌های اخیر هم رواج یافته است. می‌گویند در تولید نوشیدنی انرژی‌زای «رد بول کولا» هم از برگ‌های کوکا استفاده شده که این باعث ممنوعیت فروش آن در چندین منطقه آلمان شده است. 

اما از همه مشهورتر حضور برگ‌های کوکا در فرمول اولیه کوکا‌کولای آمریکایی بوده است. این شرکت 100 سال پیش کوکائین را از نوشیدنی‌های خود حذف کرد، اما هنوز عصاره بدون کوکائین کوکا در فرمول مخفی آن وجود دارد. گفته می‌شود که شرکت کوکا‌کولا هر سال حدود هشت تن برگ کوکا را از آمریکای لاتین، به‌خصوص پرو، وارد می‌کند. 

دکتر خورخه هورتادو، روانپزشک محلی و متخصص کوکا که سرپرسی موسسه پژوهش بین‌المللی کوکا را برعهده دارد می‌گوید: «برگ کوکا سه نوع آلکالوئید (تركیب آلی ازت‌دار) دارد و کوکائین یکی از این آلکالوئیدهاست که از تغلیظ عصاره برگ کوکا به دست می‌آید. در حالت طبیعی مقدار این آلکالوئید در کوکا اندک است و مصرف آن مشکلی ندارد. با مصرف کوکا‌کولای بولیوی آن احساس می‌کنید که انرژی گرفته‌اید و اعتیادآور هم نیست. خیلی با یک فنجان قهوه فرقی ندارد.» 

دردسر صادرات
با این حال، به جز کوکا‌کولای آمریکا، فروش اکثر محصولاتی که در آن از برگ‌های کوکا استفاده شده در اکثر کشورها ممنوع است. پس اگر شرکت کوکا‌کولای بولیوی بخواهد محصول خود را به سراسر جهان صادر کند باید «کمیته کنترل مواد مخدر» سازمان ملل را متقاعد کند که برگ‌های کوکا را از فهرست مواد مخدر خطرناک حذف کند. برگ کوکا از 1961 در این فهرست قرار دارد. 

ایوو مورالس، رییس جمهور چپ‌گرای بولیوی که خودش هم کوکا پرورش می‌دهد، در داخل برای حقوق کشاورزان کوکا جنگیده و در خارج هم از سازمان ملل خواسته ممنوعیت کوکا را لغو کند. او می‌گوید: ایالات متحده جلوی تغییر قوانین مربوط به کوکا را می‌گیرد. دولت بولیوی می‌گوید: با پشتیبانی از کشاورزان و گسترش صنایع مجاز مربوط به کوکا، می‌توان جلوی گرایش کشاورزان فقیر به حضور در پروسه قاچاق کوکائین را گرفت. 

آیا Coca Colla واقعا می‌تواند حتی در مقیاس محلی با Coca-Cola رقابت کند؟