حاشیه‌های سیاسی درگذشت محمدرضا شجریان

اصولگرایان تلاش کردند که شخصیت هنری استاد را از شخصیت سیاسی‌اش تفکیک کنند. روزنامه تندرویی همچون وطن امروز هم با تیتر " نوای آخر استاد آواز" گزارشی درباره او منتشر کرد. این روزنامه نوشت: " شجریان، اما در مقطعی از زندگی، درگیر حاشیه‌های سیاسی هم شد. او در جریان انتخابات سال ۸۸، به واسطه نظرات خاصی که داشت، مورد سوءاستفاده برخی جریانات سیاسی قرار گرفت."

تاریخ انتشار: ۱۷:۳۱ - ۱۹ مهر ۱۳۹۹

فرارو- پیکر محمدرضا شجریان استاد آواز سنتی ایران روز شنبه ۱۹ مهر در شهر توس و در آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد. موافقان و مخالفان شجریان او را به عنوان یکی از بزرگترین هنرمندان تاریخ ایران می‌شناسند، اما او به واسطه موضع گیری‌ها سیاسی و ماهیت برخی آثارش چهره‌ای بحث برانگیز است. درگذشت این استاد بزرگ موسیقی با حواشی سیاسی همراه شد.

به گزارش فرارو، پس از اعلام خبر درگذشت محمدرضا شجریان تعداد زیادی از دوستدارانش مقابل بیمارستان جم حضور یافتند، حضور این عده در عصر روز پنج شنبه با همخوانی قطعه مشهور او یعنی "مرغ سحر" همراه بود. با بیشتر شدن تعدادی دوستداران استاد مقابل بیمارستان جم همایون شجریان در جمع آن‌ها حاضر شد و توضیحاتی درباره مراسم تشییع و خاکسپاری پدرش داد.

او اعلام کرد که پیکر استاد در توس و در کنار آرامگاه فردوسی و مهدی اخوان ثالث به خاک سپرده می‌شود. همایون شجریان این موضوع را "تصمیم خانواده" اعلام کرد. این تصمیم مورد اعتراض برخی از هواداران او قرار گرفت، برخی معتقد بودند پیکر استاد باید در تهران خاک شود. پیش از این نیز اخباری مبنی بر این بود که این خواست و وصیت شجریان بوده که در توس به خاک سپرده شود.

با این حال این مسئله دستمایه شایعاتی شد و برخی می‌گفتند که خاکسپاری در توس با فشار از جانب حاکمیت صورت گرفته است. با این حال همایون این موضوع را رد کرد.

در همین حال تجمع هواداران شجریان در مقابل بیمارستان جم به شب کشیده شد و نیرو‌های امنیتی نیز با حضور گسترده خود تلاش کردند که تجمع کنندگان را به هرنحوی پراکنده کنند. رفتاری که بازتاب زیادی داشت، از جمله علیرضا افتخاری خواننده مشهور با انتشار ویدئویی به شدت از این کار انتقاد کرد.

سخنرانی همایون در جمع هواداران استاد شجریان مقابل بیمارستان جم

در این فضا بار سنگینی بر روی دوش خانواده شجریان به ویژه همایون قرار داشت. بالاخره پنج شنبه شب او در اطلاعیه‌ای اینستاگرامی درباره برنامه خاکسپاری پدرش نوشت "سحرگاهان فردا پس از خوانده شدن نماز بر پیکرشان، از بهشت زهرا به زادگاهشان در مشهد عزیمت داده می‌شوند تا در آنجا مراسم تشیع انجام پذیرد و ایشان در آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی به خاک دوست سپرده شوند."

زمان دقیق برای برگزاری مراسم تشییع و خاکسپاری در توس اعلام نشد. صبح روز جمعه در بهشت زهرا اوضاع به گونه‌ای بود که به حواشی دامن زد. حضور پر رنگ ماموران امنیتی و برگزاری مراسم نماز به صورت خصوصی و بدون حضور مردم این شائبه را پر رنگ کرد که تلاش می‌شود تا حدامکان مراسم بدون حضور گسترده مردم و در آرامش برگزار شود.

برگزاری مراسم نماز با حضور جمعی محدود

در همین حال صبح جمعه خبرگزاری ایرنا وابسته به دولت خبری با تیتر "سفر به مشهد تا اطلاع ثانوی ممنوع است" منتشر کرد. در این گزارش به نقل از مقامات بهداشت و درمان استان تاکید شده بود با توجه به وضعیت قرمز از نظر شیوع کرونا این شهر شرایط پذیرش مسافر را ندارد و بهتر است که مردم به مشهد سفر نکنند.

پس از انتشار این خبر گزارش‌هایی هم وجود داشت که برخی ورود‌های مشهد بسته شده‌اند و مسافران نمی‌توانند وارد شهر شوند. این گزارش‌ها تائید نشد، اما شبهاتی ایجاد کرد. بسیاری انتقاد کردند که از ابتدای کرونا تاکنون هیچ جاده‌ای بسته نشده و حالا چرا این اتفاق رخ داده است.

روز جمعه به دلیل وجود بی‌نظمی و بی‌برنامگی مراسم تشییع و خاکسپاری برگزار نشد و به روز شنبه موکول شد. مقامات استان خراسان اعلام کردند که برنامه مراسم بعد از برگزاری جلسه با خانواده شجریان اعلام خواهد شد و این موضوع تا شب به تاخیر افتاد و نهایتا جمعه شب زمان بندی دقیق مراسم اعلام گردید.

به هر شکل صبح روز شنبه استاد شجریان با حضور جمع کثیری از مشتاقانش تشییع شد. به دلیل جانمایی نامناسب محل تدفین استاد شجریان به درخواست خانواده او تغییر کرد.

مراسم تدفین محدود و با حضور خانواده و برخی مقامات، همکاران و دوستداران او و با نوای "ربنا" برگزار شد. ترافیک سنگینی دراطراف آرامگاه فردوسی ایجاد شده و پلیس محدودیت‌های برای تردد اعمال کرد.

ممانعت از ورود مردم به محل تدفین شجریان

همایون شجریان در مراسم تشییع و تدفین در آرامگاه فردوسی مشهد، خطاب به شرکت کنندگان گفت: "ما آرامش و اعتبار خود را از شما مردم می‌گیریم، باعث همه صبر و شکیبایی ما شما هستید و از همه تشکر می‌کنم که با همه سختی‌های موجود در مراسم تشیع و تدفین استاد شجریان شرکت کردید. "

او افزود: "اگر این امکان وجود داشت، میلیون‌ها نفر از شما عزیزان می‌توانستند در این مراسم شرکت کنند، من به دستان شما بوسه می‌زنم."

بیشتر بخوانید:

‌احسان شریعتی؛ شجریان نماد موسیقی فاخر و هنر مستقل

ابراهیم گلستان: شجریان را هرگز ندیدم اما دوستش داشتم

محمدرضا شجریان؛ صدایی که خاموش نمی‌شود

راز مانای شجریان

همایون شجریان در مراسم تشییع پدرش

بزرگداشت مقام استاد توسط مخالفان

محمدرضا شجریان همواره نسبت به مسائل کشور واکنش نشان داده و موضع گرفته است. او در جریان انقلاب اسلامی با مردم بود و مهمترین نوا‌های انقلاب با همکاری او و موسیقدانان برجسته‌ای همچون مرحوم محمدرضا لطفی و حسین علیزاده و... ساخته شد.

شجریان در دهه هفتاد به دلیل انتقاداتی که از نحوه استفاده از آثارش در صداوسیما داشت، طی نامه‌ای به علی لاریجانی رییس وقت رسانه ملی از او خواست که دیگر آثارش را پخش نکنند. او معتقد بود که صداوسیما با انتشار آثارش با کلیپ‌های خاص آن‌ها را آنگونه که می‌خواهد تفسیر می‌کند.

با این اتفاق شجریان رویکرد کلی خود را نشان داد. او اغلب در موضع گیری‌های سیاسی خود در طرف اصلاح وضعیت موجود قرار گرفته است.

مهمترین نقطه عطف فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی او به سال ۸۸ باز می‌گردد زمانی که از معترضان انتخابات حمایت کرد و صدای خود را "صدای خس و خاشاک" نامید. عبارتی که اشاره مستقیم به سخنان محمود احمدی‌نژاد رییس جمهور وقت داشت که معترضان را "خس و خاشاک" خوانده بود.

پس از اتفاقات ۸۸ شجریان کاملا مغضوب شد. او دیگر اجازه اجرا در داخل کشور را نیافت. همچنین پخش صدا و تصویرش از تلویزیون ممنوع شد. حتی نوای "ربنای" او نیز حذف شد.

این فضا حتی در زمان بیماری او نیز وجود داشت، تا جایی که اجازه نامگذاری یک خیابان در تهران نیز به نام شجریان داده نشد، اما از عصر روز پنج شنبه و پس از اعلام خبر درگذشت استاد ممنوع التصویری اش در صداوسیما لغو شد. تلویزیون درباره او گزارش‌هایی منتشر کرد. بیلبورد‌های در گرامیداشت او در شهر تهران نصب شد.

تیتر روزنامه فرهیختگان در تجلیل از شجریان

از سوی دیگر رسانه‌های اصولگرا هم به تجلیل از مقام او پرداختند. اصولگرایان تلاش کردند که شخصیت هنری استاد را از شخصیت سیاسی‌اش تفکیک کنند. روزنامه تندرویی همچون وطن امروز هم با تیتر " نوای آخر استاد آواز" گزارشی درباره او منتشر کرد. این روزنامه نوشت: " شجریان، اما در مقطعی از زندگی، درگیر حاشیه‌های سیاسی هم شد. او در جریان انتخابات سال ۸۸، به واسطه نظرات خاصی که داشت، مورد سوءاستفاده برخی جریانات سیاسی قرار گرفت."

روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران گزارشی با تیتر "جان از حنجره آواز رفت" منتشر کرد. این روزنامه خبر در گذشت شجریان را برای دوستداران آواز سنتی و موسیقی اصیل ایرانی را "سخت" دانست.

جوان در تمام گزارش خود شجریان را "استاد" خطاب کرد و با وجود انتقاد از مواضع سیاسی‌اش در پایان نوشت: «استاد محمدرضا شجریان یک هنرمند برجسته و ملی بود و همین برای مردم ایران با اهمیت و کافی بود. او سال‌های طولانی آخر حیات را از بیماری سخت رنج برد. در آموزه‌های دینی، بیماری سخت منجر به فوت مسلمان را لطفی از جانب خداوند برای آمرزش فرد مسلمان می‌دانند. خداوند به حرمت سال‌های طولانی که صدای او در ماه خدا، پیوند‌دهنده روزه‌داران با افطارگاهی ماه‌های مبارک بود و انس و الفتی که میان مخاطبان خود با عرفان و شعر غنی عارفانه فارسی ایجاد کرد، او را در پناه آمرزش خود قرار دهد.»

روزنامه فرهیختگان وابسته به دانشگاه آزاد تیتر "بدرود حافظ آواز" را برگزید و به بررسی کارنامه ۵۰ فعالیت هنری این استاد آواز پرداخت.

دیگر رسانه‌های اصولگرا و رسمی هم هر یک کم و بیش درگذشت استاد را پوشش دادند و یادش را گرامی داشتند.

با این حال تنها روزنامه‌ای که خبر درگذشت شجریان را پوشش نداد، "کیهان" بود. این اقدام کیهان انتقاداتی را در شبکه‌های اجتماعی در پی داشت. در میان شخصیت‌های سیاسی اصولگرا این علی لاریجانی مشاور رهبر انقلاب و رییس پیشین مجلس بود که پیام تسلیت صادر کرد. برخی فعالان رسانه‌ای انتظار داشتند محمد باقر قالیباف نیز پیامی در این رابطه صادر کند که این اتفاق رخ نداد.