بیماران شدید کرونا از نسل نئاندرتال‌ها هستند؟

فرارو- روز گذشته (چهارشنبه ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰) نتایج مطالعه‌ای از سوی نشریه معتبر نیچر (Nature) منتشر شد که حاصل یکی از آخرین یافته‌های دانشمندان اروپایی در خصوص کروناویروس جدید بود. محور این مطالعه بررسی ژن بیمارانی بود که با خطر بالاتر بستری شدن در بیمارستان و نارسایی تنفسی به علت ابتلا به کروناویروس جدید، مرتبط بودند. مسئولیت این تحقیق که بر عهده دو دانشمند اروپایی به نام‌های «هوگو زبرگ» Hugo Zeberg و «سوانته پائبو» Svante Paabo بود، نشان داد که این ژن‌ها متعلق به یک گروه و اغلب مربوط به «هاپلوتیپ»‌ها هستند که به احتمال بسیار فراروان مربوط به «نئاندرتال ها» هستند.

به گزارش فرارو به نقل از یورو نیوز، در ژنتیک یک هاپلوتیپ عبارت است از ترکیبی از ژن‌های هم‌ردیف (الل‌ها) در مکان‌های مختلف، روی کروموزوم که همراه با هم منتقل می‌شوند. به عبارت دیگر، هاپلوتیپ یک مجموعه از چند شکلی‌های تک نوکلئوتیدی (اسنیپ‌ها) روی یک کروموزوم از جفت کروموزومی، که به صورت آماری هم‌بسته هستند، است. به نظر می‌رسد با استفاده از این هم‌بستگی‌ها و شناسایی تعداد کمی از الل‌های یک بلوک هاپلوتیپی، می‌توان به صورت بدون ابهام همه مکان‌های چند شکلی را در آن ناحیه خاص تشخیص داد. چنین اطلاعاتی در تحقیق برای عوامل ژنتیکی بیماری‌های شایع بسیار ارزشمند هستند، و در پروژه بین‌المللی HapMap برای انسان‌ها مورد تحقیق قرار گرفته‌اند. تحقیقات این گروه نشان می‌دهد که هاپلوتیپ در حدود ۱۶ ٪ از جمعیت اروپا و نیمی از جمعیت در جنوب آسیا یافت می‌شود، در حالی که در آفریقا و آسیای شرقی وجود ندارد.

در سال‌های اخیر تحقیقات مختلف انسان شناسان و دیرنه شناسان به اثبات رسانده است که در اجداد انسان‌های هوشمند امروزی و نئاندرتال‌ها در مقاطع مختلف تاریخی با یکدیگر در هم آمیخته اند و در نتیجه تبادل ژن‌هایی انجام شده که تا به امروز هم قابل مشاهده و ردیابی است. این موضوع وقتی اهمیت پیدا می‌کند که تحقیقات دیگر نشان داده است که ژن‌ها یکی از چندین عامل خطر ابتلا به COVID-۱۹، در کنار فاکتور‌های دیگری همچون سن، جنس و شرایط خاصی مانند چاقی، دیابت و مشکلات قلبی است.

زبرگ و پائبو، که در انستیتوی کارولینسکا سوئد و انستیتوی ماکس پلانک برای انسان شناسی تکاملی در آلمان کار می‌کنند، خاطر نشان کردند که شیوع گروه ژنی خاص نئاندرتال در افراد مبتلا به کروناویروس جدید بنگلادشی بیشترین میزان را دارد که تخمین زده می‌شود ۶۳ درصد از آن‌ها یک نسخه از هاپلوتیپ برخوردار هستند. آن‌ها در تأیید یافته‌های خود به مطالعاتی در انگلستان استناد کردند که نشان می‌دهد خطر مرگ ناشی از COVID-۱۹ در افراد بنگلادشی تبار حدود دو برابر بیشتر از جمعیت دیگر نقاط جهان بوده است.

پائبو در گزارش خود اشاره دارد که: «بسیار جالب توجه است که میراث ژنتیکی نئاندرتال‌ها در طی همه گیری کنونی می‌تواند چنین عواقب دلخراشی را به همراه داشته باشد». با این حال «آندره فرانکه»، مدیر انستیتوی زیست شناسی مولکولی بالینی در دانشگاه کیل آلمان، گفت که علی رغم ارزشمند بودن بررسی‌های زبرگ و پائبو، در حال حاضر این یافته‌ها نمی‌تواند تأثیر مثبت سریعی بر یافتن درمان COVID-۱۹ داشته باشد. فرانکه در اظهار نظری که قبل از انتشار نهایی مطالعه زبرگ و پائبو منتشر شده بود، این موضوع را مطرح کرد که یک سوال اساسی مربوط به این مطالعه، این است که چرا آن هاپلوتیپ - برخلاف اکثر ژن‌های مربوط به نئاندرتال‌ها - تا امروز زنده مانده است. علی رغم این تشکیک ها، یافته‌های زبرگ و پائبو شواهد مستدلی از ارتباط ژنتیکی بیماران شدید مبتلا به کروناویروس را با نئاندرتال‌ها نشان می‌دهد. این موضوع از دو جهت اهمیت فراوان دارد؛ اول اینکه اطلاعات ارزشمندی از روند تکامل انسان امروزی و نقش دیگر گونه‌ها همچون نئاندرتال‌ها در این مسیر، به دست می‌آید و دوم اینکه این اطلاعات می‌تواند تاحدود بسیار زیادی ما را در شناخت عوامل ژنتیکی بیماری‌ها یاری دهد.