گرانی مواد خوراکی؛ خداحافظی با چرخ خرید و فروشگاه زنجیره‌ای

فرارو- اگر از آن خانواده‌هایی هستید که ماهی یک بار به فروشگاه می‌روند و محصولات مصرفی‌شان در طول ماه را یکجا می‌خرند، احتمالا آخر ماه باید ۹۰۰ هزار تومان برای خرید‌های خانه کنار بگذارید. این رقم برای یک خانواده دو نفره در نظر گرفته شده و حدودی محاسبه شده است. ممکن است شما با چک کردن لیست خرید سر ماه با اعداد بزرگتر یا کوچکتر روبرو شوید. هر کدام از ما وقتی به سوپر مارکت می‌رویم، سبد خریدمان از گوشت، برنج، مرغ، لبنیات، خواروبار مثل روغن، تخم مرغ، قند و شکر، حبوبات، چای، میوه و سبزی و مواد شوینده پر می‌شود. در این گزارش سراغ تک تک این محصولات رفته‌ایم. با کمک گزارش بودجه خانوار بانک مرکزی و جستجو بین صحبت‌های مسئولان دولتی و اتحادیه‌ها، سرانه مصرف هر کدام از این محصولات را برای یک خانواده دو نفره پیدا کردیم و با در نظر گرفتن قیمت روز آنها، بررسی کرده‌ایم که برای خرید سر ماه باید چقدر پول کنار بگذاریم. نتایج نشان می‌دهد بخش عمده هزینه‌ها و تقریبا یک سوم خرجمان مربوط به مواد پروتئینی مثل گوشت و مرغ می‌شود. میوه و سبزیجات با سهم ۱۵۰ هزار تومانی در رتبه دوم قرار دارد و بعد از آن نوبت به برنج با سهم ۱۴۰ هزار تومانی می‌رسد.

پروتئین؛ ۳۱۰ هزار تومان
سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور حدود ۱۱ کیلوگرم در سال است. یعنی می‌توان گفت یک خانواده دو نفره ماهانه ۱.۹ کیلوگرم گوشت قرمز مصرف می‌کند. قیمت گوشت گوسفند در قصابی‌ها کیلویی ۱۰۰ هزار تومان و گوشت گوساله حدود ۸۷ هزار تومان است، اما اگر از فروشگاه‌های زنجیره‌ای گوشت بسته‌بندی شده بخرید، احتمالا باید ۱۱۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم گوشت هزینه کنید. با این حساب یک خانواده دو نفره تقریبا ۲۱۰ هزار تومان باید برای گوشت کنار بگذاریم. چنین خانواده‌ای در ماه حدود ۴.۵ کیلوگرم مرغ مصرف می‌کند و با توجه به قیمت کیلویی ۱۸ هزار تومانی مرغ، احتمالا باید حدود ۸۱ هزار تومان مرغ بخریم. اگر اهل مصرف ماهی باشید، باید تقریبا ۲۰ هزار تومان هم برای خرید آن کنار بگذارید. سرانه مصرف ماهی یک خانواده دو نفره در ماه حدود ۶۰۰ گرم است و با در نظر گرفتن میانگین قیمت ۳۰ هزار تومانی هر کیلوگرم ماهی، هزینه خرید سر ماه آن تقریبا ۲۰ هزار تومان خواهد بود. با این حساب در مجموع هزینه پروتئین در سبد خرید سر ماه تقریبا به ۳۱۰ هزار تومان می‌رسد.

میوه و سبزی؛ ۱۵۰ هزار تومان
آمار رسمی از سرانه مصرف میوه و سبزی به طور جداگانه وجود ندارد. نه گزارش‌های بانک مرکزی و نه گزارش‌های مرکز آمار اطلاعاتی در این باره نمی‌دهند، ولی رئیس اتحادیه فروشندگان میوه می‌گوید هر ایرانی در سال به طور متوسط ۱۲۰ کیلوگرم میوه و سبزی مصرف می‌کند. با این حساب می‌توان گفت یک خانواده دو نفره هر ماه حدود ۲۰ کیلوگرم میوه و سبزی می‌خرد که ۶۰ درصد آن به میوه و ۴۰ درصد دیگر به سبزیجات اختصاص دارد. قیمت میوه‌ها تفاوت زیادی با هم دارد. مثلا بر اساس نرخ‌نامه میادین میوه و تره‌بار، قیمت پرتقال بین پنج تا ۱۰ هزار تومان، سیب حدود هشت هزار تومان، کیوی ۱۰ هزار تومان، خیار سه تا پنج هزار تومان و انگور حدود هشت هزار تومان است. اگر قیمت میوه را میانگین کیلویی هشت هزار تومان در نظر بگیریم، مصرف ۱۲ کیلو میوه در ماه برای یک خانواده دو نفره تقریبا ۹۶ هزار تومان خرج خواهد داشت. از طرف دیگر سبزی تازه تقریبا کیلویی شش هزار تومان قیمت دارد و اگر یک خانواده دو نفره در ماه هشت کیلوگرم سبزیجات مصرف کند، هزینه آن به ۴۸ هزار تومان خواهد رسید. با این حساب کل هزینه میوه و سبزی در سبد خرید ماهانه خانواده دو نفری رقمی حدود ۱۴۴ هزار تومان خواهد بود.

برنج؛ ۱۴۰ هزار تومان
هر ایرانی در ماه حدود ۲.۷ کیلوگرم برنج مصرف می‌کند. هرچه باشد غذای اصلی ایرانی‌ها است و تقریبا هر روز با آن سر و کار داریم. با این حساب در سبد خرید سر ماه یک خانواده دو نفره حتما باید حدود پنج یا شش کیلوگرم برنج باشد. بعضا ترجیح می‌دهند دو ماه یک بار یک گونی ۱۰ کیلوگرمی برنج بخرند. قیمت برنج خارجی در بازار به حدود ۲۰ هزار تومان رسیده و قیمت برنج‌های ایرانی بالای کیلویی ۳۰ هزار تومان است. اگر میانگین ۲۶ هزار تومانی را برای قیمت برنج در نظر بگیریم، خرید ۵.۴ کیلوگرم برنج در ماه تقریبا ۱۴۰ هزار تومان هزینه لازم دارد.

لبنیات؛ ۱۲۰ هزار تومان
سرانه مصرف شیر هر ایرانی سالانه ۳۸ لیتر است. این یعنی یک خانواده دو نفره در ماه حدود ۶.۳ لیتر شیر مصرف می‌کند. قیمت هر بطری یک لیتری شیر تقریبا هفت هزار و ۲۰۰ تومان است و احتمالا سهم شیر در سبد خرید ماهانه حدود ۴۵ هزار تومان خواهد بود. مصرف ماست یک خانواده دو نفره ۴.۳ کیلوگرم در ماه است و قیمت هر کیلوگرم ماست حدود ۹ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شده است. البته منظورمان ماست ساده است و اگر سراغ محصولاتی مثل ماست لاکیدو و ... بروید با قیمت‌های بالاتری روبرو می‌شوید. این ارقام نشان می‌دهد احتمالا حدود ۴۰ هزار تومان از سبد خرید سر ماه به ماست اختصاص دارد. از طرف دیگر ایرانی‌ها در سال حدود ۲۶ کیلوگرم پنیر می‌خورند. با این حساب در سبد خرید ماهانه یک خانواده دو نفره احتمالا ۱.۲ کیلوگرم یا سه قالب ۴۰۰ گرمی پنیر به چشم می‌خورد. قیمت هر کیلوگرم پنیر تقریبا ۲۷ هزار تومان است و این یعنی هزینه خرید پنیر در ماه حدود ۳۲ هزار تومان خواهد بود. جمع هزینه لبنیات در سبد خرید ماهانه به حدود ۱۱۷ هزار تومان می‌رسد.

خواروبار؛ ۸۰ هزار تومان
روغن، تخم مرغ، قند، شکر و چای هر کدام جایگاه مخصوص خودشان در سبد خرید سر ماه دارند. یک خانواده دو نفره احتمالا در ماه یک بطری ۱.۷ لیتری روغن می‌خرد که قیمت آن حدود ۱۷ هزار تومان است. این مورد با سرانه مصرف ۱۰ لیتری روغن برای هر شخص در سال همخوانی دارد. سرانه مصرف تخم مرغ هر ایرانی حدود ۱۱ کیلوگرم در سال است. با یک نسبت و تناسب می‌توان نتیجه گرفت یک خانواده دو نفره در ماه ۱.۸ کیلوگرم تخم مرغ مصرف می‌کند که تقریبا معادل یک شانه تخم مرغ است. این روز‌ها تخم مرغ حسابی گرد و خاک به پا کرده و قیمت هر شانه آن به حدود ۳۰ هزار تومان رسیده است و سهم مهمی از سبد خرید خانواده را به خود اختصاص داده.

هر ایرانی در سال حدود یک کیلوگرم چای مصرف می‌کند. این یعنی بسته‌های ۵۰۰ گرمی چای برای مصرف سه ماه یک خانواده دو نفره کافی است. از آنجا که قیمت بسته‌های ۵۰۰ گرمی چای تقریبا ۷۰ هزار تومان است، می‌توان گفت سهم چای در سبد خرید ماهانه رقمی حدود ۲۳ هزار تومان خواهد بود. همچنین یک خانواده دو نفره در ماه تقریبا ۷۵۰ گرم قند مصرف می‌کند و با در نظر گرفتن قیمت ۱۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم قند، هزینه ماهانه آن حدود هفت هزار و ۵۰۰ تومان خواهد بود. در کنار قند، احتمالا یک خانواده دو نفره هر دو ماه یک بار بسته ۸۰۰ گرمی شکر می‌خرد که قیمت آن حدود ۹ هزار تومان است. با این حساب می‌توان گفت هزینه ماهانه قند و شکر روی هم بیشتر از ۱۲ هزار تومان نخواهد بود.

جمع کل هزینه‌های خواروبار مثل روغن، تخم مرغ، قند، شکر و چای در سبد خرید سر ماه یک خانواده دو نفره رقمی حدود ۸۳ هزار تومان محاسبه می‌شود که بیشترین سهم آن به تخم مرغ اختصاص دارد.

محصولات شوینده و بهداشتی؛ ۶۵ هزار تومان
شاید هر ماه نیازی به خرید خمیردندان، شامپو، پودر ماشین لباسشویی، مایع ظرفشویی و دستشویی نباشد، اما بالاخره هر کدام از ان‌ها سهمی در سبد خرید آخر ماه خانواده دو نفره دارند. آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر هر جعبه خمیردندان تقریبا ۱۵ هزار تومان خرج دارد. یک جعبه پودر ماشین لباسشویی بین شش تا ۹ هزار تومان است و اغلب برند‌ها محصولاتشان را با قیمت هفت هزار تومان می‌فروشند. در کنار آن انواع مایع لباسشویی یک لیتری حدود ۲۰ هزار تومان قیمت دارد. بسته به سلیقه هر خانواده، می‌توان روی یک جعبه پودر ماشین لباسشویی در ماه یا یک بطری مایع لباسشویی در دو ماه حساب باز کرد، به هر صورت هزینه ماهانه برای شستن لباس‌ها حدود ۱۰ هزار تومان خواهد بود. بسته‌بندی‌های کوچک مایع دستشویی عموما در محدوده ۱۵ هزار تومان قیمت دارند و با توجه به شرایط این روز‌ها که مدام باید دست و صورتمان را با آب و صابون بشوییم، تقریبا برای مصرف یک ماه کافی هستند. مایع ظرفشویی در بسته‌بندی‌های متوسط هم تقریبا ۱۵ هزار تومان قیمت دارند.

شامپو‌های ایرانی در بسته‌بندی‌های متوسط ۴۵۰ گرمی، عموما حدود ۱۴ هزار تومان فروخته می‌شوند و قیمت شامپو‌های خارجی به حدود ۲۵ هزار تومان می‌رسد. احتمالا یک خانواده دو نفره هر ماه به یک شامپو با چنین اندازه‌ای احتیاج دارد و اگر سراغ انواع خارجی برود، هزینه ماهانه خرید شامپو برای آن ۲۵ هزار تومان خواهد بود. این رقم در کنار هزینه ۱۵ هزار تومانی خمیردندان، ۱۰ هزارتومانی پودر ماشین لباسشویی و ۱۵ هزار تومانی مایع دستشویی، در مجموع حدود ۶۵ هزار تومان خواهد بود.

حبوبات؛ ۳۰ هزار تومان
سرانه مصرف حبوبات برای هر ایرانی پنج تا شش کیلوگرم در سال است. این یعنی ماهانه یک خانواده دو نفره تقریبا یک کیلوگرم انواع حبوبات مصرف می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به نخود، لپه، لوبیا، عدس و ... اشاره کرد. قیمت آن‌ها کلی با هم متفاوت است و شاید نتوانیم قیمت دقیقی برای هر کدام داشته باشیم. مثلا بسته‌های ۹۰۰ گرمی عدس ۳۰ هزرا تومان، لوبیا سفید ۳۶ هزار تومان، لپه ۳۶ هزار تومان، نخود ۲۰ هزار تومان، لوبیا چیتی ۳۹ هزار تومان و لوبیا قرمز ۳۸ هزار تومان قیمت دارد. اگر قیمت حبوبات را میانگین ۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم، می‌توانیم همین رقم را به سهم حبوبات در سبد خرید سر ماه یک خانواده دو نفره اختصاص دهیم.