چند گمانه درباره سقوط هواپیمای اوکراینی

هوشنگ شهبازی در اعتماد نوشت: در چند ساعتی که از سقوط هواپیمای بویینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هوایی اوکراین می‌گذرد سیل گمانه‌زنی‌ها و اظهارنظر‌ها درباره دلایل سقوط این هواپیما که به‌طور خاص جزو ایمن‌ترین و پرمشتری‌ترین هواپیما‌های دنیا هم هست؛ در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی روانه شده است. بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ یک هواپیما با وی‍ژگی‌های خاصی است که در کلاس کاری خود با ایمنی بالایی فعالیت می‌کند. اما در زمان سانحه، به مانند صد‌ها مورد از سوانح دیگر، عوامل و متغیر‌هایی دخیلند که باید یک به یک آن‌ها را بررسی کرد. بنابراین پیش از هر چیز باید بگویم که برای اظهارنظر درباره دلایل این سانحه، خیلی زود است و تمام اظهاراتی که در این زمینه می‌شود در حد همان «گمانه‌زنی «و «حدسیات» خواهد بود.

در حال حاضر چند ابهام باقی مانده که با رمزگشایی از دو جعبه سیاه FDR و CVR می‌توان به پاسخ آن‌ها رسید و اگر این جا مطرح می‌شود صرفا برای بیان حدس‌هایی است که به عنوان یک خلبان می‌توانم داشته باشم.

ابهام اول موضوع تماس نگرفتن خلبان بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ اوکراینی با برج مراقبت فرودگاه امام است. پاسخ روشن است. تمام ایرلاین‌ها هنگام تیک آف و Approaching با برج مراقبت فرودگاه مهرآباد تماس خود را برقرار می‌کنند. خلبان این هواپیما هم با برج مراقبت فرودگاه امام تماس داشته، سپس فرکانس پیام خود را به برج مراقبت فرودگاه مهرآباد برده است. اما به دلیل بروز نقص فنی در هواپیما، فرصت مکالمه نیافته است.

ابهام دوم، احتمال تمرکز نداشتن خلبان در هنگام بروز حادثه برای موتور هواپیماست. حدس من در این باره این است که خلبان این هواپیما در این زمینه تجربه نداشته و به احتمال فراوان به صورت اشتباهی اقدام به خاموش کردن موتور سالم هواپیما کرده است. اما در نهایت چرا هواپیما در آسمان منفجر نشده و به زمین خورده است؟

باید در این باره بگویم که پیش از پرواز، تمام موارد فنی هواپیما توسط خلبان و کادر فنی حاضر در فرودگاه چک و کنترل می‌شود. از طرف دیگر، هواپیما اصولا پس از مرحله «تیک‌آف» به بالاترین سطح قدرت خود می‌رسد تا ارتفاع خود را افزایش دهد. این فرآیند به داغ شدن موتور‌ها منجر شده و یک اشکال کوچک در فیوز‌ها احتمال حادثه را بالا می‌برد. با توجه به اظهارات اولیه مسوولان صنعت هوانوردی ایران مبنی بر آتش‌سوزی در موتور هواپیما پیش از سقوط، می‌توان چنین احتمالی را نیز در نظر گرفت. اما باز هم باید تاکید کنم که این‌ها همه حدسیات یک خلبان بر اساس تجربه کاری و ساعات پروازی است. بنابراین بهتر است تا زمان بررسی‌ها و آنالیز‌های کارشناسی با استفاده از اطلاعات هر دو جعبه سیاه موجود در هواپیما، از ارایه اطلاعات نادرست خودداری کرد.