سرنوشت پرابهام پست پلاس

در اینکه پست و ارتباطات کشور نیازمند پیشرفت و توسعه است تردیدی نیست، ضمن اینکه دیدن پهپاد‌های پستی برای هر ایرانی مایه مباهات است. ما همان‌طوری که از دیدن تکنولوژی‌های پیشرفته در اروپا و امریکا احساس تعجب می‌کنیم خوب است که از دیدن پیشرفت‌های داخلی نیز به وجد بیاییم و آن‌ها را برای کشور مفید بدانیم، اما تا رسیدن به این نقطه لازم است از موانع حقوقی، علمی و اجتماعی و فرهنگی و امنیتی عبور کنیم و شرایط را برای انجام اقدامات امیدوارکننده فراهم آوریم.

به گزارش اعتماد، در روز‌هایی که قطعی چند روزه اینترنت، فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی پرطرفداری مانند تلگرام و بحث‌های بی‌پایان بر سر شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی مطرح بود، آذری‌جهرمی، جوان‌ترین وزیر کابینه روحانی را بار‌ها به صدر خبر‌ها آورد و او مجبور شد نسبت به تصمیمات و مشکلاتی که وزارتخانه‌اش لااقل مستقیما در آن‌ها نقشی نداشته پاسخگو یا عذرخواه باشد، در روز‌های ابتدایی هفته قبل این‌بار شخص آذری‌جهرمی بود که به مردم اعلام کرد، برای آن‌ها «سورپرایز» خواهد داشت و در روز پنجشنبه (۲۱ آذر) از آن رونمایی می‌کند، سورپرایزی که هر چند گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره آن صورت گرفت، اما کمتر کسی گمان می‌کرد که خبر اصلی راه‌اندازی پست پلاس یا همان امکان‌پذیر شدن جابه‌جایی بسته‌های پستی به وسیله پهپاد باشد.

 

وزیر ارتباطات دولت دوازدهم از روز‌های نخست وزارتش، حضوری فعال در شبکه‌های اجتماعی داشت و همین او را به نمونه‌ای خاص در میان مدیران دولتی بدل کرد. از گفت و شنود‌های او با مخاطبان صفحاتش در شبکه‌های اجتماعی گرفته تا اطلاع‌رسانی‌های مستقیمی که از آذری‌جهرمی در اینستاگرام اجرایی شد، همگی نمونه‌هایی بودند که تا پیش از این کمتر از سوی مدیران کلان به کار گرفته شده بود. هرچند نخستین‌بار محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه در سال‌های ابتدایی دولت یازدهم، حضور در شبکه‌های اجتماعی و اطلاع‌رسانی از این طریق به مخاطبان را کلید زد، اما کمرنگ شدن حضور او در سال‌های بعد از یک سو و فعالیت همه‌جانبه دایمی آذری‌جهرمی در چند شبکه اجتماعی باعث شد بسیاری از او به عنوان فعال‌ترین عضو مجازی کابینه یاد کنند. در روز‌های پایانی آبان ماه و همزمان با قطعی چند روزه اینترنت نیز آذری‌جهرمی با انتشار فایل‌های تصویری و پست‌هایی در فضای مجازی نسبت به این موضوع موضع‌گیری و حتی از قطعی اینترنت و تاثیر منفی که این موضوع بر برخی کسب و کار‌ها و زندگی مردم گذاشته، عذرخواهی کرد.

سورپرایز جریان‌ساز
در شرایطی که بسیاری از مردم و فعالان اقتصادی در بخش فناوری‌های نوین و تجارت الکترونیک از شرایط به وجود آمده در زمان قطعی اینترنت ناراضی بودند و به نظر می‌رسید وزارت ارتباطات نیز توان آنکه راسا به تغییر در این حوزه اقدام کند را ندارد، آذری‌جهرمی با یک خبر پر سر و صدا بار دیگر به صدر خبر‌ها برگشت. وزیر جوان در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که برای ۲۱ آذر یک سورپرایز ویژه برای مردم در نظر گرفته و حتی از فعالان شبکه‌های اجتماعی خواست، حدس بزنند که این سورپرایز مربوط به چه حوزه‌ای خواهد بود. از نگاه‌های منفی نسبت به قطعی کامل دسترسی به اینترنت جهانی گرفته تا انتظارات مثبت مانند آغاز به کار نسل جدید اینترنت در ایران یا رفع فیلتر شدن شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار مانند تلگرام، بخشی از حدس‌هایی بود که مخاطبان در روز‌های باقیمانده تا اعلام خبر رسمی از سوی وزیر، به آن‌ها پرداختند، اما سرانجام وقتی جهرمی سورپرایز خود را اعلام کرد، بخش زیادی از جامعه نه تنها تصوری از آن نداشتند که حتی با اعلام خبر نیز به‌طور دقیق متوجه سرویس جدیدی که از سوی وزارت ارتباطات منتشر شده، نشدند.

 

آذری‌جهرمی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «خانم‌ها و آقایان، به پست + (پست پلاس) خوش آمدید! ما به جای صحبت و جلسه، چند اقدام عملیاتی انجام دادیم که واقعا هزینه‌ها کمتر بشه و از آلودگی شهر‌ها جلوگیری کنیم. برای همین در طرح پست+ انتقال بسته‌های پستی با پهپاد را فراهم کردیم که دیگر در هیچ جای ایران نقطه‌ای باقی نماند که غیرقابل دسترس باشد. انتقال سریع دارو به بیمارستان‌ها، جزیره‌ها، سورپرایز کردن یکدیگر و... از جمله کار‌هایی است که از این به بعد در اختیار شما خواهد بود. در حال حاضر کشور‌های کمی در دنیا هستند که این کار را کرده‌اند. ما می‌توانیم! خدا قوت به همه جوانان ایرانی برای این دستاورد!» او همچنین توضیح داد: «در مورد این موج سورپرایز باید خدمت‌تون بگم که خیلی از کامنت‌ها و توییت‌ها و استوری‌ها و پیامک‌ها رو خوندم. واقعا خلاقیت شما مردم عزیز و اعتماد و لطفی که به بنده به عنوان خادم خود دارید یک دنیا ممنونم. اتفاقا خیلی از این سورپرایز‌ها مثل ارسال ماهواره جدید، ارزان کردن اینترنت و... رو در تقویم گذاشتم و در دو هفته آینده از این دستاورد‌ها و خدمات زیاد خواهیم دید. امیدوارم تلاش‌هایم برای رفع فیلتر‌ها هم به نتیجه برسه، خیلی از توییت‌ها و کامنت‌ها رو برای بقیه در جلسات می‌خونم تا بالاخره با واقعیت‌های جامعه و خواسته‌های شما آشنا شوند. بالاخره ممکنه خبرخوب زیادی در این مدت نشنویم یا حتی از شنیدن سورپرایز تعجب کنیم. اما من تمام تلاشم رو می‌کنم که حداقل به اندازه خودم برای شما مردم کار کنم و خبر خوب بدهم. همین شادی و هیجانی که این مدت در جامعه ایجاد شد، خیلی ارزشمنده. کشور و مردم بزرگی داریم و باید قدرشون رو بدونیم. باید ایران رو بهترین و پیشرفته‌ترین کشور دنیا کنیم.»

ابهام‌ها
بر اساس آنچه از سوی وزیر ارتباطات اعلام شده، از این پس شرکت پست به یک فناوری نوین مجهز خواهد بود و برخی بسته‌های پستی را به وسیله پهپاد به نقاط مختلف کشور ارسال خواهد کرد. هرچند جهرمی در پیام خود جزییات خاصی از چگونگی اجرای این طرح ارایه نکرده، اما در کنار ابهام‌هایی که برای مخاطبان این خبر به وجود آمد، کارشناسان حوزه‌های مختلف اقتصادی و فعالان این بخش نیز سوالات مختلفی درباره آن مطرح کردند. یکی از مهم‌ترین این ابهام‌ها از سوی سازمان هواپیمایی کشوری مطرح شد.

 

علی عابدزاده، رییس این سازمان اعلام کرد: سازمان هواپیمایی کشوری وظیفه نظارت و ساماندهی پهپاد‌ها -پرنده‌های هدایت‌پذیر از دور- را بر عهده دارد که در همین راستا سامانه‌ای در این سازمان راه‌اندازی شده و متقاضیان باید با مراجعه به این سامانه، درخواست مجوز فعالیت بدهند. با توجه به اینکه سامانه صدور مجوز فعالیت پهپادی به تازگی راه‌اندازی شده، تاکنون درخواستی از سوی شرکت پست برای اخذ مجوز پست پهپادی نداشته‌ایم. این اظهارات عابدزاده به افزایش ابهاماتی درباره نحوه فعالیت پست پلاس اضافه کرد، زیرا از ابتدای اعلام این خبر سوالاتی به وجود آمده بود که با توجه به بالا بودن تعداد مناطق پرواز ممنوع در کلانشهری مانند تهران، اساسا این پهپاد‌ها چگونه پرواز خواهند کرد؟

در کنار دغدغه‌های امنیتی و فرآیند مورد نیاز برای دریافت مجوز پرواز پهپاد‌های پستی، بخش خصوصی نیز از عملکرد وزارت ارتباطات انتقاد‌هایی دارد. حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران، در گفتگو با «اعتماد» به ایرادات موجود در دستورالعمل وزارت ارتباطات اشاره کرد و توضیح داد: از صحبت‌های مطرح شده باید این طور استنباط کنیم که مقررات‌گذار، آسمان تهران را به روی پرواز تجاری پهپاد‌ها گشوده است که این تصمیم عمیقا بر فضای کسب‌وکار کوریری (خدمات حمل بار و بسته) ایران تاثیر می‌گذارد؛ از این‌رو انجام این کار باید با اطلاع‌رسانی در زمان قبلی و مهم‌تر از آن با اخذ نظر مشورتی بخش خصوصی در چارچوب اعطای این امتیاز صورت می‌گرفت. اگر قرار بود چنین امتیاز مهمی در تهران به فعالان کوریری و پستی داده شود، طبق قانون بهبود فضای کسب‌وکار وقتی باید به یک شرکت دولتی ارایه می‌شد که شرکت‌های خصوصی قادر به انجام این کار نباشند یا تمایلی به انجامش نداشته باشند؛ در حالی که هیچ اطلاع‌رسانی در این زمینه برای دریافت نظر بخش خصوصی صورت نگرفت. بخش خصوصی که در سال‌های گذشته نسبت به حضور تصدی‌گرایانه دولت در اقتصاد انتقاد‌های فراوانی داشته، درباره پست پلاس نیز انحصار به وجود آمده در ارایه این مجوز تنها از شرکت پست ناراضی است و معتقد است در صورتی که دولت با بخش خصوصی در این زمینه مشورت می‌کرد، شرایط برای فعالیت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در این حوزه وجود داشت. هرچند انتقاد‌ها در این حوزه گسترده بوده، اما در عین حال برخی کارشناسان نیز معتقدند این طرح نتایج مثبت خاص خود را خواهد داشت و لااقل می‌توان شانس سنجش امکانات و توانایی‌ها را به پست پلاس داد.

 

حمید نجف، کارشناس صنعت هوایی می‌گوید: به نظر می‌رسد آنچه از سوی وزیر ارتباطات منتشر شده، بیش از آنکه در حال حاضر به ارایه خدمات در کلانشهر‌ها مربوط باشد، به فعالیت در شهر‌های کوچک و مناطق صعب‌العبور اشاره دارد. در شرایطی که در بعضی ماه‌ها دسترسی به برخی شهر‌های کوچک و روستا‌های دورافتاده در ایران دشوار می‌شود و به دلیل سرما یا برف، خودرو‌ها کار سختی در دسترسی به این مناطق دارند، پهپاد‌ها می‌توانند این خلأ را جبران کنند و مایحتاج مردم یا بسته‌های پستی مهم را به دست آن‌ها برسانند. او اضافه کرد: قطعا چنین طرحی در گام نخست با ابهام یا مشکلاتی دست و پنجه نرم خواهد کرد، اما در این شکی وجود ندارد که امروز دنیا به سمت استفاده از فناوری نوین رفته و اگر ما ریسک فعال کردن آن‌ها را نپذیریم، بیش از این عقب خواهیم ماند.

به گفته نجف شاید پرواز پهپاد در کلانشهر‌ها با محدودیت رو‌به‌رو باشد و مشکلات شرکت پست به عنوان ابهامی در مسیر موفقیت پست پلاس تلقی شود، اما فعلا می‌توان این طرح را در شهر‌ها و روستا‌های دور افتاده امتحان کرد و در گام‌های بعد به فکر توسعه آن و برطرف کردن مشکلاتش در کلانشهر‌ها افتاد. هر چند سورپرایز وزیر جوان نتوانست انتظارات مخاطبان را پاسخ دهد و بسیاری از آن‌ها به خیال تصمیمات و تغییرات کلان و بزرگ‌تر بودند، اما ارایه یک خدمت جدید پستی با محوریت فناوری‌های نوین می‌تواند در سال‌های آینده به عنوان یک تحول در این حوزه مورد توجه قرار گیرد، تحولی که حتی اطلاع‌رسانی درباره آن نیز نسبت به دیگر طرح‌ها و برنامه‌های دولتی، رویه‌ای خاص و مدرن را پشت سرگذاشت و وزیران را در صف سورپرایزکنندگان جامعه قرار داد.