وزارت بهداشت: کانون ابتلا به ایدز در لردگان مربوط به یک تا ۱۰ سال قبل است

وزارت بهداشت درباره ابتلای برخی افراد به ویروس اچ‌آی‌وی در یک روستای لردگان‌ توضیح داد.

به گزارش اعتماد، پنج روز پس از انتشار خبر آلودگی تعدادی از ساکنان یک روستای شهرستان لردگان به ویروس اچ‌آی‌وی، حاشیه‌های اظهارنظر‌های متناقض مسوولان درباره دلایل آن همچنان ادامه دارد. دیروز تعدادی از مردم مقابل فرمانداری این شهرستان برای ساعتی دست به تجمع زدند. ایرنا گزارش کرده که «تجمع‌کنندگان خواستار پاسخگویی مسوولان درباره علت شیوع این بیماری و عذرخواهی بابت بدنامی روستای خود در رسانه‌ها شدند.»

چهارشنبه گذشته بود که احمد بهرامی، رییس کل دادگستری چهارمحال و بختیاری از تشکیل پرونده قضایی درباره شیوع تعدادی از اهالی یک روستا به ویروس اچ‌ای‌وی خبر داده بود. بهرامی گفته بود: «برخی ادعا دارند که یکی از بهیارانی که در یکی از مراکز بهداشت کار می‌کرده است در زمانی که برای انجام آزمایشات از آن‌ها خون می‌گرفته به جای اینکه برای هر فرد از یک سرنگ استفاده کند از سرنگ مشترک استفاده می‌کرده است که در حال حاضر فرد مذکور در بازداشت به سر می‌برد.» این اظهارنظر، اما بلافاصله با واکنش مراجع تخصصی روبه رو شد.

چنان که روشن است ادعای انتقال ویروس از طریق سرنگ آزمایش خون می‌تواند واقعیت داشته باشد چرا که انجام آزمایش با یک سرنگ برای تعداد زیادی از افراد ممکن نیست و دیگر اینکه بررسی‌های بعدی روشن کرد که افراد مبتلا به ویروس، در بازه‌های زمانی متفاوتی به ویروس مبتلا شده‌اند. اظهارنظر رسمی وزیر بهداشت و نامه صریح او به وزیر دادگستری یکی از روشن‌ترین اظهارنظر‌ها در این باره است. سعید نمکی، در این نامه اعلام کرده که وزارتخانه تحت مدیریت او از ابتلای شماری از اهالی روستا به ویروس مطلع بوده و روند بیماریابی با همکاری بهورز روستا در حال انجام بوده است که انتشار شایعات و سپس دستگیری بهورز ماجرا را به انحراف کشانده است.

او در بخشی از نامه نوشته بود: «آرام و بی‌صدا این حرکت بیماریابی ادامه داشت تا امروز یکی از مقامات قضایی استان با ورود به موضوع و ابراز مطلب غیرکارشناسانه مبنی بر مقصر بودن بهورز روستا و آلودگی بیماران از طریق سرنگ آلوده توسط او، اقدام به جلب این نیروی خدوم و زحمتکش کرد و غم‌انگیز آنکه رسانه‌های مغرض بیگانه با استناد به این اعلام نظر و رفتار عاری از هرگونه دیدگاه کارشناسی، خبر کذب آلودگی مردم یک روستا به دلیل قصور پرسنل مرکز درمانی و استفاده از سرنگ آلوده به ویروس ایدز را منتشر کرده‌اند.» وزیر بهداشت با استناد به انجام آزمایش‌های گسترده گفته است که «کانون آلودگی در معتادان تزریقی و افرادی با روابط نامطلوب شناخته شد».

اقبال عباسی، استاندار چهارمحال و بختیاری هم چهارشنبه هفته گذشته گفته بود که «از ۲ سال پیش شایعه این بیماری وجود داشته و موضوع از سوی متولیان بهداشت و درمان در حال پیگیری بوده است»، اما این توضیح هم البته نتوانست بر فضای شایعه غلبه کند. برخی معترضان بر همان شایعه قبلی اصرار ورزیدند و برخی دیگر هم دل نگران از فضای ملتهب کنونی خواستار اعاده حیثیت از روستای‌شان شدند. در همین حال عصر دیروز شنبه، معاونت بهداشتی وزارت بهداشت؛ درمان و آموزش پزشکی هم در بیانیه‌ای اعلام کرد: «متأسفانه عده‌ای از افراد نا‌آگاه یا سودجو اقدام به انتشار اخبار کذب و نگران‌کننده کرده‌اند و در این بین رسانه‌های بیگانه نیز با ارایه اطلاعات غلط به این نگرانی دامن می‌زنند.

بدین‌وسیله اعلام می‌شود در خصوص راه‌های انتقال بیماری در آن منطقه هیچ ابهامی وجود ندارد و صراحتا تأکید می‌شود که هیچ اقدام تشخیصی و بهداشتی، واکسیناسیون و... مطلقا عامل انتقال بیماری در منطقه نبوده است.» این بیانیه رسمی نشان می‌دهد که راه‌های مشهور انتقال یعنی رفتار‌های پرخطر جنسی و تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک و آلوده در این زمینه می‌تواند نقش مهمی ایفا کرده باشد مساله‌ای که البته شامل حال همه مبتلایان نیست و لزوما به زمان حاضر هم مربوط نیست. اما هر چه باشد به مثابه زنگ خطری است که باید از سوی متولیان بهداشتی جامعه جدی گرفته شود. روزنامه اعتماد برای اطلاع از آخرین وضعیت موضوع کنونی، با کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت گفتگو کرده است.

آقای دکتر نمکی پیش از این در نامه به وزیر دادگستری کانون آلودگی را در معتادان تزریقی و افرادی با روابط نامطلوب اعلام کرده بودند، اما دیروز شنبه در اظهارنظری دیگر گفته‌اند که مبتلایان «بی‌دلیل یا از راه‌هایی به این ویروس مبتلا شده‌اند که هیچ گناه و تقصیری ندارند» ایشان از اظهارنظر اولیه عقب‌نشینی کرده‌اند و دیدگاه‌شان متفاوت است یا خیر؟

نه هیچ تفاوتی وجود ندارد. اتفاقا ایشان ایمونولوژیست هستند و یکی از افرادی‌اند که به خوبی بر زوایای بیماری و راه‌های انتقال اشراف دارند و برای اظهارنظر تخصصی در این زمینه نظرشان صائب است. ایشان در نامه به وزیر دادگستری گفته‌اند کانون را شناسایی کرده‌ایم. یعنی اولین افرادی که در آن منطقه مبتلا بوده‌اند برای ما شناخته شده‌اند و قدمت ابتلای‌شان هم برای ما روشن است که بین ۷ تا ۱۰ سال از آلودگی آن‌ها می‌گذرد. اما منظور ایشان از راه‌های انتقال مسیر‌هایی است که از آن کانون به افراد دیگر منتقل می‌شود. این راه‌ها متنوع و متفاوت است. بعضا فرد می‌تواند در ابتلا به بیماری هیچ‌گونه دخالتی نداشته باشد. شفاف‌ترینش کودکی است که از مادر اچ‌آی وی مثبت به دنیا می‌آید. یا ممکن است زن از طریق رابطه با همسرش مبتلا شده باشد.

برای وزارت بهداشت هم کانون انتقال و راه‌های انتقال مشخص شده است. افرادی هم که تاکنون مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی شناسایی شده‌اند مشخص است از چه مسیر‌هایی مبتلا شده‌اند. به صراحت اعلام می‌کنم که هیچ مسیر مشترک و زمان مشترکی وجود ندارد که کسی بخواهد بر اساس یک قاعده کلی ادعا کند آن‌ها از یک طریق و در یک زمان مبتلا شده‌اند. ادعایی مطرح شده بود و متاسفانه برخی افراد به آن دامن زدند تا بهورز مظلوم را قربانی کنند. ادعای افراد غیرمطلع این بود که یک تست قند خون ظرف چند هفته اخیر در آنجا انجام شده و همه این آدم‌ها مبتلا شده‌اند. در حالی که اصلا چنین چیزی صحت ندارد. این روند از ۷ تا ۱۰ سال قبل شروع شده و افراد در بازه‌های زمانی مختلف و به دلایل متفاوت مبتلا شده‌اند.

افرادی که شما تاکنون به عنوان مبتلا به ویروس شناسایی کرده‌اید در چه دوره‌های زمانی مبتلا شده‌اند و چه اقداماتی از سوی وزارت بهداشت در آن روستا در حال انجام است؟

ما افرادی داریم که «سی دی ۴» (واحد شمارش گلبو‌ل‌های سفید) زیر ۴۰۰ دارند یعنی بیش از چهار سال است که مبتلا به این ویروس هستند. افرادی داریم که CD۴ بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ دارند یعنی هفت تا ده سال است که درگیر این موضوعند. ما فرد یا افرادی داریم که به‌طور همزمان سل مقاوم به درمان همزمان با عفونت اچ‌آی وی دارند این افراد هفت تا ۱۰ سال است که مبتلا هستند. کمترین زمان هم می‌تواند مربوط به سال گذشته باشد که نمونه آن در تولد نوزاد از مادر آلوده به ویروس بوده که از بیماری‌اش خبر نداشته است.

حتی وقتی صحبت از اعتیاد تزریقی می‌شود ممکن است همه تصور کنند این روش مصرف مربوط به امروز است در حالی که این رفتار پرخطر ممکن است چند سال قبل اتفاق افتاده باشد. بیماریابی ما در منطقه ادامه دارد. روز پنجشنبه هم همکاران ما در آنجا از ۱۵۰ نفر دیگر تست گرفته‌اند. قاطبه مردم سلامتی‌شان برای‌شان مهم است و با ما همکاری دارند تا ببینند اگر آلودگی دارند تحت روند پروتکل‌های درمان قرار بگیرند. تیم‌های بهداشت روان و تیم‌های مداخله رفتاری به منطقه اعزام شده‌اند. این اولین‌بار نیست که بیمار اچ‌آی‌وی در ایران تشخیص داده می‌شود. بیش از ۳۸ هزار بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی شناخته شده در کشور داریم. هر اقدامی که موجب شود در روند شناسایی بیماران جدید اخلال ایجاد شود خیانت در حق جامعه است.

نظام سلامت دو خط قرمز دارد. اول شناسایی و درمان افراد مبتلا به ویروس است که این کار از سوی تیم‌های تخصصی ما دارد دنبال می‌شود و همزمان جلوگیری از انتشار بیماری به سایر افراد است. خط قرمز دوم‌مان هم حفظ حیثیت نظام سلامت و شاغلان در این بخش است. از جمله همین بهورز که اکنون برایش مشکل درست شده است. آقای وزیر هم اعلام کردند که من از خانواده آن بهورز احساس شرمساری می‌کنم که چنین برخورد ناشیانه‌ای با ایشان انجام شد.

بهورز هنوز در بازداشت است؟

بله برای ایشان یک وثیقه اندک تعیین شده است. گفته می‌شود بازداشت برای حفظ جان ایشان است. گویا ۶۰۰ هزار تومان وثیقه تعیین شده که ایشان آن مبلغ را نداده و ترجیح داده در زندان بماند. به نظر ما اقدام ایشان تصمیم درستی است. اگر فرد متهم است که وثیقه‌اش باید سنگین‌تر باشد اگر هم متهم نیست که دیگر تعیین وثیقه موضوعیت ندارد.

آخرین آمار مبتلایان چند نفر است. یکی از نمایندگان مجلس شمار مبتلایان به ویروس را ۲۶ نفر اعلام کرده بود. بهتر نیست در این باره دقیق اظهارنظر کنید تا از حجم گمانه‌زنی‌ها کم شود؟

از آن عدد شاید بیشتر باشد، اما از اعداد عجیبی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده بود خیلی کمتر است. ما از اینکه آمار مبتلایان را اعلام کنیم امتناعی نداریم و اعلام آمار مبتلایان به ویروس اچ‌آی‌وی هم در کشور هیچ‌وقت جزو موارد محرمانه نیست، اما ابتدا باید روند بیمار‌یابی ما تمام شود تا بتوانیم با اطمینان در این باره سخن بگوییم. در گام اول تست سریع از افراد گرفته می‌شود افرادی که نتایج تست‌شان مثبت است غربالگری می‌شوند برای آزمون دوم و اگر در این مرحله هم مثبت باشد افراد تحت درمان قرار می‌گیرند. البته آزمایش‌های مرحله سوم هم برای بسیاری از افرادی که تا الان نمونه داده‌اند انجام شده است، تا مسیر شیوع و بحث‌های علمی دیگر دنبال شود.

خب برای اینکه کار علمی روند طبیعی‌اش را طی کند شما چه انتظاری دارید؟

ما انتظار داریم در این ماجرا رفتار‌ها و اظهارنظر‌های مقام‌های مسوول مبتنی بر اصول تخصصی باشد. شاهد بودیم که اقدام نادرست بازداشت بهورز چه پیامد‌ها و مشکلاتی را به وجود آورد و موجب شد شایعات بی‌اساسی در این زمینه شکل بگیرد. امیدواریم مسوولان با اخذ مشورت تخصصی از نظام سلامت در این باره اظهارنظر کنند. البته مسوولان دولتی تقریبا سعی کرده‌اند این موارد را رعایت کنند. برخی اقداماتی که توسط افرادی انجام می‌شود برای ایجاد اخلال در روند درمان است. ما دلیل این تحرکات را نمی‌دانیم، اما متوجه این موضوع هستیم که این روند ممکن است به فرآیند شناسایی و درمان مبتلایان لطمه وارد کند.

منظورتان مسوولان قضایی استان است؟

به هر حال از زبان مقام قضایی نباید برخی موارد بیان شود. باید متوجه باشند که لزوما در هر زمینه‌ای صاحب‌نظر نیستند. اگر از احاطه دوستان ما در مرکز مدیریت بیماری‌ها که چند هفته بود درگیر این موضوع بودند خبر داشتند بهتر می‌توانستند اظهارنظر کنند و احتمالا سوءاستفاده‌ها کمتر بود.

افرادی داریم که CD۴ بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ دارند یعنی هفت تا ده سال است که درگیر این موضوعند. ما فرد یا افرادی داریم که به‌طور همزمان سل مقاوم به درمان همزمان با عفونت اچ‌آی وی دارند این افراد هفت تا ۱۰ سال است که مبتلا هستند. کمترین زمان هم می‌تواند مربوط به سال گذشته باشد که نمونه آن در تولد نوزاد از مادر آلوده به ویروس بوده که از بیماری‌اش خبر نداشته است.