خودزنی ورزشکاران ایرانی؛ از العین تا صوفیه!

فرقی ندارد تیم ملی بزرگسالان فوتبال ایران با هدایت یک مربی خارجی باشد یا تیم ملی کشتی نوجوان با هدایت یک مربی داخلی، مهم این است جایی که به درست یا غلط علیه مان زده می‌شود، در آن لحظه که گویا خون به مغز ورزشکاران ایرانی نمی‌رسد، چاره‌ای جز هجوم یکباره به زمین و زمان پیدا نمی‌کنیم.

به گزارش ایسنا، همین چندماه قبل بود که تیم ملی فوتبال ایران در ورزشگاه هزاع بن زاید شهر العین در اعتراض به تصمیم داور شیرازه اش از هم پاشید تا تیم ملی در مرحله نیمه نهایی جام ملت‌های آسیا به بدترین شکل ممکن از این رقابت‌ها خداحافظی کند، با این حال نیمی از سال نگذشته که اعتراض‌های کشتی گیر تیم ملی نوجوانان ایران در رقابت‌های جهانی صوفیه بلغارستان باعث شد تا دست تیم از کسب عنوان قهرمانی جهان کوتاه بماند، مسئله‌ای که به خوبی نشان می‌دهد اعتراض در پیکره ورزش و ورزشکاران ایرانی چه در عالی‌ترین سطح فوتبال ایران در مقابل چشم میلیون‌ها بیننده تلویزیونی و چه در رقابت‌هایی در رده پایه و به دور از هجوم لنز‌ها رخنه کرده است.

در صوفیه بلغارستان چه بر سر تیم ملی کشتی آمد؟

تیم ملی کشتی آزاد نوجوانان ایران همین چند روز پیش شانس نخست کسب عنوان قهرمانی جهان در صوفیه بلغارستان بود، اما با اعتراض نابجا و دست ندادن کشتی‌گیر وزن ۵۱ کیلوگرم ایران با مربی حریف، این کشتی‌گیر بلافاصله از مسابقات اخراج شد تا با حذف ۱۰ امتیازی که به دلیل کسب عنوان پنجمی که توسط این ورزشکار به دست آمده بود، تیم ملی کشتی ایران با فاصله‌ای ۲ امتیازی نسبت به روسیه عنوان قهرمانی جهان را در این رقابت‌ها از دست بدهد.

نکته حائز اهمیت این بود که علی رغم تصمیم درست داور و اصرار سرمربی تیم ملی کشتی، این کشتی گیر نوجوان حاضر به دست دادن با حریف و داور نبود و هرچند که در نهایت به میانه تشک رفت تا دست حریفش بالا رود، اما باز هم از دست دادن به سرمربی تیم حریف امتناع کرد تا از سوی هیئت داوران از این رقابت‌ها اخراج شود. اتفاق تلخ تر، اما توجیه نادرست سرمربی تیم ملی و دیگر مسئولان این تیم بجای قبول اشتباه بود، جایی که باز هم صحبت از توطئه و تصمیمات پشت پرده برای گرفتن عنوان قهرمانی از ایران و تقدیم آن به روسیه با عنوان" سر تیم ما را بریدند" به عمل آمد تا باز هم به جای شناخت و دست یافتن به علل اصلی یک اتفاق شاهد توجیه و گام برداشتن در همان مسیر غلطی باشیم که سالیان سال است به یک عادت بد برای ورزش ایران تبدیل شده است.

شاید اگر این اتفاق برای یک کشتی‌گیر روس رخ می‌داد هرگز دیسکالیفه نمی‌شد، اما وقتی نفوذی در راس کشتی جهان نداریم و شرایط را می‌دانیم، چه دلیلی دارد بهانه دست تصمیم‌گیرندگان بدهیم که با یک راهکار قانونی سر تیم ما بلا بیاورند و عنوان قهرمانی جهان را از ما بگیرند.

ورزشگاه هزاع بن زاید مبهوت رفتار شاگردان کی روش!

بهمن ماه سال گذشته بود که در مرحله نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ تیم ملی فوتبال ایران در ورزشگاه هزاع بن زاید شهر العین مقابل تیم ملی فوتبال ژاپن صف‌آرایی کرد و در پایان شاگردان کی روش با نتیجه سه بر صفر تن به شکست دادند تا حسرت قهرمانی برای فوتبال ایران در این رقابت‌ها به نزدیکی نیم قرن برسد.

معلوم نشد آن شب چه رخداد، اما هرچه بود از سوتی که زده نشد شروع شد، جایی که تمامی مدافعان تیم ملی یکی پس از دیگری به دلیل سوت نزدن داور بازی را رها کنند و به جای دنبال کردن توپ معترض بودند که چرا به دلیل شبیه سازی بازیکن ژاپنی خطا اعلام نشده و داور به این بازیکن کارت زرد نمی‌دهد، درحالی که کمی آن طرف‌تر بازیکنان تیم ملی ژاپن با رفتاری حرفه‌ای بازی را ادامه دادند و در نهایت ایرانی‌ها دست به دهان مانده و ژاپنی‌ها از شدت خوشحالی به دلیل گلی که با دست‌های خودمان به آن‌ها هدیه کرده بودیم به هوا می‌پریدند.

اعتراض؛ بیراهه ورزش ایران

این‌ها تنها ۲ مورد حضور ورزش ایران در سطح بین المللی بود، رفتار‌هایی که در طول یک فصل بار‌ها و بار‌ها از سوی ورزشکاران در رشته‌های مختلف ورزشی با آن روبرو هستیم. چه اتفاقی رخ داده است که تا این حد اعتراض و بروز رفتار‌های غیر حرفه‌ای در سطح ورزش ایران خودنمایی می‌کند؟ رفتار صحیح و حرفه‌ای که دیگر همانند تجهیزات پر هزینه زیر ساخت و پول کلان نمی‌خواهد که در این یک مورد هم کارمان می‌لنگد! مسئله‌ای که صرفا نیازمند آموزش است. امروز در بحرانی‌ترین لحظات یک معضل اساسی قرار داریم و این باعث شده تا در حساس‌ترین لحظه‌های ممکن افسار کار از دستمان خارج شود.

طولی نخواهد کشید که به تازگی رقابت در لیگ‌های مختلف ورزش ایران آغاز خواهد شد، از فوتبال و فوتسال گرفته تا والیبال و کشتی و سایر رشته‌های ورزشی؛ اما نکته مهم این است که آیا فصل جدید رقابت‌ها با تحول رفتاری ورزشکاران همراه خواهد بود یا کماکان شاهد صحنه‌های زننده در بطن ورزش کشور چه از سوی ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل فنی و اجرایی تیم‌ها خواهیم بود و آیا باز هم شاهد کتک کاری عوامل تیم‌ها و اعتراض و هجوم نابجا و دسته‌ای به سمت داوران هستیم؟

کنترل هیجانات مثبت و منفی، استرس، خشم و مسائلی از این دست باید از همان ابتدا چه در خانواده، مدرسه و باشگاه و چه در تیم ملی به ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل فنی و اجرایی آموزش داده شود، مقوله مهمی که گویا به آخرین اولویت برای ورزش کشور تبدیل شده است و سالیان سال است که از ضرورت حضور روانشناس و رفتارشناس در کنار تیم‌های ورزشی صحبت به عمل می‌آید، اما گوش شنوایی نیست! تا حدی که دست‌ها و جیب‌ها برای خرج‌های میلیونی و میلیاردی در آماده باش است، اما گویا اندک هزینه‌ها برای بهبود سطح رفتاری ورزشکاران جایی در برنامه مدیران و سایر دست اندرکاران ورزش ایران ندارد.

دکتر علیرضا فارسی رییس دانشکده علوم ورزشی و تندرستی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که اعتراض به عوامل بیرونی در رشته‌های ورزشی و عدم جست‌وجوی علت اصلی در ورزش ایران به یک فاجعه تبدیل شده است و عدم آموزش صحیح ورزشکاران و جست‌وجوی علل اصلی یک اتفاق در عوامل بیرونی موجب شده تا شاهد فرافکنی در ورزش ایران در توجیه رفتار‌های نامناسب عوامل ورزشی باشیم.

وی همچنین عنوان می‌کند موفقیت ورزشکار به سه عامل بستگی دارد که شامل مسائل بدنی، فنی و روانی است و به طور حتم در حوزه بدنی و فنی کشتی گیران و مربیان ایرانی اشراف کامل دارند و ایران از پتانسیل‌های بسیار بالایی برخوردار است، اما آنگونه که شاهد آن هستیم در بخش روانی و ذهنی که ضلع سوم و مهمترین بخش است ضعف فراوانی داریم و به طور حتم اگر اشکال را در خودمان ببینیم و ضعف خود را بشناسیم در راستای حل شدن مساله گام برخواهیم داشت، اما اگر اشکال را در خودمان جست‌وجو نکنیم در همان مسیر غلط حرکت خواهیم کرد، هرچند که متاسفانه مسئولان ما به دنبال عوامل بیرونی هستند که نتیجه‌ای جز فرافکنی ندارد و این مساله موجب شده تا در چرخه‌ای باطل قرار گیریم و اشکالات کار همچنان حل نشده باقی بماند.

او می‌گوید که اگر مربی به دنبال عامل اصلی نباشد و با عدم اعتراف صحیح و شناخت مساله سعی در توجیه کردن داشته باشد ذهن ورزشکار نیز به مرور زمان شبیه به مربی می‌شود و در نهایت شاهد آن هستیم که اعتراض به داور، تشک، نور و سایر عوامل بیرونی همواره در راس رفتار ورزشکاران ایرانی است و این مقوله صرفا شامل کشتی یا فوتبال نمی‌شود.

همچنین خسرو حمزه عضو کمیسیون روانشناسی کمیته ملی المپیک بر این باور است که ضعف کنترل هیجانی در ورزش ایران مشهود بوده و پرداختن به تئوری توطئه به جای شناخت علل اصلی رفتار ورزشکاران، مربیان و عوامل فنی ورزش ایران همواره وجود دارد.

وی تاکید می‌کند که باید ایجاد ساختار‌های مناسب آموزشی هرچه سریع‌تر در دستور کار ورزش ایران قرار گیرد تا آموزش‌های لازم از جمله کنترل هیجان، جمله خشم، استرس و سایر مسائلی که موجب بروز کنش‌ها و واکنش‌های منفی می‌شود به ورزشکاران، مربیان و سایر عوامل فنی ارائه شود.

او همچنین تاکید می‌کند که باید ضمن پذیرفتن نقایص و مشکلات موجود از پرداخت تئوری توطئه دوری کنیم و بدانیم که عدم کنترل هیجان پاشنه آشیل ورزش ایران است و متاسفانه تا زمانی که از پذیرفتن نقایص و دلایل اصلی مشکلات دوری کنیم در مسابقات آتی نیز شاهد اتفاقات مشابه خواهیم بود و این مساله کماکان حل نشده باقی می‌ماند.