چشم انداز ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس

فرارو- پمپئو مطمئن است می‌تواند در خلیج فارس ائتلاف دریایی تشکیل دهد. بیش از یک ماه از نخستین زمزمه‌های جدی برای تشکیل چنین ائتلافی می‌گذرد، ولی هنوز بسیاری از متحدین آمریکا حاضر نشده‌اند بی گدار به آب بزنند.

به گزارش فرارو، پمپئو به همراه مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا که در استرالیا به سر می‌برد اعلام کرد "کاملا مطمئن" است که ایجاد ائتلاف دریایی در منطقه امکان‌پذیر است. او همچنین بدون نام بردن از متحدین احتمالی مدعی شد کشور‌هایی برای حضور در این ائتلاف اعلام آمادگی کرده‌اند.

روز گذشته هم اسپر گفته بود شماری از کشور‌های متحد واشنگتن به‌زودی به ائتلاف گشت‌زنی در تنگه هرمز متعهد می‌شوند. وزیر دفاع آمریکا از جلسه‌ای با شرکت ۳۰ کشور در مورد ائتلاف حفاظت از کشیرانی با عنوان عملیات "سنتینل" خبر داد. اسپر با بیان اینکه هیچ‌کس نمی‌خواهد به درگیری با ایران کشیده شود، هدف از ائتلاف را جلوگیری از «رفتار تحریک‌آمیزی که می‌تواند به خطای محاسباتی منجر شده و به درگیری تبدیل شود» اعلام کرد.

 

اولین زمزمه‌های جدی برای تشکیل چنین ائتلافی در آخرین روز‌های خرداد و پس از انفجار نفتکش در دریای عمان مطرح شد. در آنجا برخی محافل غربی سناریوی «بین المللی شدن حفاظت از کشتیرانی در خلیج فارس» را مطرح کردند. چند روز قبل از مطرح شدن چنین ائتلافی، وزیر امور خارجه کشورمان پیشنهاد پیمان «عدم تجاوز» بین کشور‌های منطقه را مطرح کرده بود.

پس از حادثه بندر فجیره و دریای عمان اوضاع تا حدی به سمت آرامش رفت، اما پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی، آمریکا به صورت جدی تری برای تشکیل ائتلاف دریایی اقدام کرد. طرف‌های اروپایی همچنان مخالف این طرح بودند، اما پس از توقیف نفتکش بریتانیایی، انگلستان خواستار تشکیل ائتلاف اروپایی بدون حضور آمریکا شد.

 

پیشنهاد بعدی آمریکا که در هفته گذشته مطرح شد حضور کشور‌های عضو ناتو در خلیج فارس بود. روز گذشته هم آمریکا اعلام کرد فعلا به دنبال حضور چند کشور متحد است. اسپر گفت همواره هدف دولت آمریکا در عملیات سنتینل «جهانی کردن آن بود»، اما جدا از تعهد دیگر کشورها، آمریکا به فراهم کردن نظارت هوایی و دریایی در منطقه ادامه خواهد داد.

از آنجایی که طرف‌های اروپایی روی خوشی به این ائتلاف نشان ندادند به نظر می‌رسد در حال حاضر امید آمریکا به کشور‌هایی مثل استرالیا و نروژ باشد.

آلمان رسما اعلام کرده در این ائتلاف شرکت نخواهد کرد. ژاپن، کره جنوبی، فرانسه و اسپانیا هم از تأیید پیوستن به ناوگروه دریایی مورد نظر واشنگتن، خودداری کرده‌اند. بریتانیا هم که خود یکی از عوامل افزایش تنش در مساله نفتکش‌هاست ترجیح می‌دهد زیر پرچم آمریکا وارد منطقه نشود، اما معلوم نیست مقاومت متحدین آمریکایی‌ها تا کی پایدار باشد.

علاوه بر متحدان غربی و شرقی، آمریکا می‌تواند روی کمک رقبای منطقه‌ای ایران مثل عربستان و امارات حساب ویژه‌ای باز کند. روز چهارشنبه، مقامات نظامی غربی و عربی با هدف بررسی پیشنهاد آمریکا مبنی بر تاسیس یک ائتلاف بین المللی در خلیج فارس، در منامه پایتخت بحرین جلسه غیرعلنی گرفتند. جزئیات این جلسه هنوز منتشر نشده، اما وزارت خارجه بحرین  آن را «مهم» قلمداد کرد.

هرچند چنین جلساتی بین مقامات غربی و عربی در حال برگزاری است، اما رفتار سیاسی و امنیتی امارات و حتی عربستان در روز‌های اخیر چیز دیگری را نشان می‌دهد. اخیرا رفت و آمد اماراتی‌ها به ایران افزایش یافته است و اخباری در مورد همکاری‌های امنیتی دو طرف به گوش می‌رسد.

روز گذشته یک رسانه اسراییلی ادعا کرد عربستان و امارات تماس‌هایی مخفیانه در رابطه با «امنیت کشتیرانی در خلیج فارس» با ایران برقرار کرده‌اند. این رسانه به نقل از منابع آگاه نوشت امارات و عربستان به این نتیجه رسیده‌اند که اهداف ترامپ در رابطه با ایران با اهداف ریاض و ابوظبی تطابق ندارد. همچنین یک مسئول اماراتی اعلام کرده اگر واشنگتن به دنبال مذاکره با ایران است در پیوستن به اتئلاف آمریکا برای حمایت از کشتیرانی در خلیج فارس هیچ منفعتی نداریم.

هرچند تاکنون نه اروپا و نه کشور‌های عربی زیر بار حضور در چنین ائتلافی نرفته‌اند، اما اگر این ائتلاف با چند کشور شکل بگیرد به نظر نمی‌رسد طرف‌های دیگر چاره‌ای جز حضور در این ائتلاف داشته باشند.

 

 

دکتر محسن جلیلوند، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد چشم انداز تشکیل این ائتلاف به فرارو گفت: به نظر من آمریکا این ائتلاف را تشکیل خواهد داد. انگلیس و کشور‌های دیگر هم که فعلا اعلام می‌کنند مایل به این اقدام نیستند کم کم به این ائتلاف خواهند پیوست. آمریکایی‌ها می‌گویند از کشتی‌هایی حمایت می‌کنیم که در این ائتلاف حضور داشته باشند و کسانی که در این ائتلاف حضور نداشته باشند مورد حمایت نخواهند بود.

 

او ادامه داد: ایران حتما جلوی این ائتلاف عکس العمل نشان می‌دهد. آمریکایی‌ها دنبال این هستند که سطح تنش را بالا ببرند، چون می‌دانند ایران در وضعیت‌های مختلف عکس العمل نشان خواهد داد. بنابر این آمریکا کشور‌های دیگر را تحریک می‌کند و اعلام می‌کند اگر کشتی‌های شما دچار مشکل شد ما از شما حمایت نمی‌کنیم. اگر کشتی آن‌ها دچار مشکل شد یا باید خودشان از آن‌ها حمایت کنند یا باید در ائتلاف قرار بگیرند، بنابر مطمئنا سطح تنش در منطقه بالا می‌رود.

جلیلوند در مورد اظهارات وزیر دفاع آمریکا مبنی بر اینکه هدف از تشکیل چنین ائتلافی جلوگیری از "سوء محاسبه" در منطقه است گفت: وزیر دفاع آمریکا موضوع را پرت می‌کند و نمی‌خواهد واقعیت را بگوید. به عقیده من یقینا این ائتلاف موجب می‌شود احتمال سوء محاسبه بالا رود. تنگه هرمز محدوده‌ای کم وسعت و تنگ است و رفت و آمد‌ها زیاد است. هر آن احتمال دارد اتفاقی رخ دهد. اگر این قضیه همینطور پیش برود بر خلاف نظر وزیر دفاع آمریکا من معتقدم به سمت افزایش تنش حرکت می‌کنیم. افزایش تنش هم معمولا به "سوء محاسبه" منجر می‌شود.

 

---

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد ادعای اسپر در مورد ویژگی بازدارندگی این ائتلاف گفت: فکر نمی‌کنم ایران محتاط شود. روحانی گفته اگر نفت ما صادر نشود نفت هیچکس از خلیج فارس صادر نخواهد شد. بنابر این ایران یقینا به این ائتلاف واکنش نشان می‌دهد.

جلیوند معتقد است احتمالا تا اول شهریور این ائتلاف شکل می‌گیرد.