"سوء محاسبه" تنش در منطقه را از کنترل خارج می‌کند؟

 

فرارو- شب گذشته یک موشک به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد اصابت کرد. ساعاتی بعد رییس جمهور آمریکا در توییتی تهدید آمیز به ایران هشدار داد. در روز‌های اخیر این سومین عملیات نظامی است که موجب افزایش تنش بین دو کشور می‌شود.

به گزارش فرارو، شب گذشته منابع دیپلماتیک مستقر در بغداد از شنیده شدن صدای انفجار در "منطقه سبز" پایتخت عراق خبر دادند. شبکه خبری اسکای‌نیوز هم از اصابت موشک کاتیوشا به این منطقه خبر داده است. گروه اطلاع‌رسانی امنیتی عراق نیز این خبر را تأیید و اعلام کرده که این رویداد تلفاتی در پی نداشته است. گزارش العربیه حاکی از آن است که این موشک به نزدیکی سفارت واشنگتن در بغداد اصابت کرده است.

به گزارش آکسیوس، هنوز هیچ کس مسئولیت حمله بغداد را به عهده نگرفته است، اما یک مقام مسئول در وزارت خارجه آمریکا به رویترز گفته اگر هر حمله‌ای از طرف نیرو‌های نیابتی ایران در منطقه اتفاق بیافتد، ایران را مسئول می‌دانیم و پاسخ می‌دهیم.

به دنبال این حادثه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در حساب توئیتری خود خطاب به ایران نوشت: «اگر ایران می‌خواهد بجنگند این رسما پایانش خواهد بود؛ هرگز دوباره آمریکا را تهدید نکنید». ساعاتی بعد فاکس نیوز مصاحبه‌ای با دوناد ترامپ پخش کرد که در این مصاحبه رییس جمهور آمریکا از عدم تمایل خود به جنگ گفت. این مصاحبه هفته گذشته ضبط شده است.

یک‌شنبه هفته گذشته هم، چهار نفتکش در نزدیکی بندر الفجیره امارات مورد حمله خرابکارانه قرار گرفته بودند و چند روز بعد، حوثی‌های یمن با پهپاد، خط انتقال نفت عربستان به سمت بندر ینبع در دریای سرخ را هدف گرفتند. برخی مقامات عربستانی، اسراییلی و آمریکایی، ایران را متهم کرده بودند.

این اتفاقات در حالی است که از اواخر فروردین امسال با تروریستی اعلام کردن سپاه از طرف آمریکا تنش بین دو کشور افزایش یافته است و آمریکا تغییراتی در آرایش نطامی خود در خاورمیانه داده است. هر چند مقامات هر دوطرف از عدم تمایل ورود به جنگ نظامی صحبت می‌کنند وقوع چنین حوادثی احتمال ورود به یک درگیری نظامی را افزایش می‌دهد.

محسن جلیلوند، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد احتمال وقوع جنگ در پی چنین حوادثی به فرارو گفت: اصولا جنگ محصول محاسبه نیست بلکه محصول "سوء محاسبه" است. جنگ‌هایی که در طول تاریخ اتفاق افتاده است هیچ وقت به خاطر محاسبات یک طرف نبوده است بلکه ناشی از سوء محاسبه‌ها بوده است.

او افزود: این اتفاقاتی که در حال وقوع است احتمال سوء محاسبه را از دو طرف بالا می‌برد. فارغ از اینکه مسبب این حوادث چه کسی بوده است، اگر چنین اتفاقاتی که محصول سوء محاسبه است بیشتر اتفاق بیافتد، آتش جنگ شعله ور می‌شود.

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد توییت شب گذشته ترامپ گفت: توییت ترامپ چند نشانه مهم داشت. رییس جمهور آمریکا نوشته بود اگر ایران جنگ بخواهد این پایان "ایران" خواهد بود؛ یعنی بحث ترامپ، نظام و حاکمیت فعلی نیست، می‌خواهد کل کشور را مورد هدف قرار دهد. بنابر این به نظر می‌رسد اگر چند سوء محاسبه از طرف هر طرفی صورت بگیرد کار از دست خارج می‌شود و جنگ اتفاق می‌افتد.

جلیلوند ادامه داد: «هم ایران، هم آمریکا و هم اخیرا عربستان سعودی گفته‌اند جنگ نمی‌خواهند. هیچ کس نمی‌خواهد جنگ را شروع کند، اما به نظر می‌رسد در شرایط کنونی این احتمال وجود دارد. در هر جنگی دو طرف اصلی وجود دارد و طرف‌هایی آتش‌بیار معرکه هستند. احساس می‌کنم کسی که مسبب اقداماتی مانند حوادث امارات، عربستان و عراق است دچار سوء محاسبه شده است. اگر چنین اتفاقاتی مخصوصا بعد از ماه رمضان بیافتد شاید اوضاع از کنترل خارج شود.»

اما این شرایط حساس، چند کشور در منطقه و خارج از آن را برای تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا به تکاپو انداخته است. منابع دیپلماتیک به القبس گفته‌اند در حال حاضر، حداقل سه کشور - سوئیس، عمان و عراق- در حال میانجیگری میان ایران و آمریکا هستند.

سه روز پیش، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس پیشنهادی برای مدیریت تنش بین دو طرف ارائه کرده بود. حشمت الله فلاحت پیشه در توئیتر خود نوشت: «بالاترین مقامات ایران و آمریکا جنگ را رد کرده‌اند، اما بازیگران ثالثی برای ویران کردن بخش بزرگی از دنیا عجله دارند. باید یک "میز قرمز" در عراق یا قطر از مسولان دو طرف تشکیل شود. کار ویژه این میز مدیریت تنش است». این پیشنهاد یادآور خط تماس تلفنی موسوم به «خط ارتباطی بحران» یا «تلفن قرمز» میان رهبران آمریکا و اتحاد شوروی در زمان جنگ سرد است.

جلیلوند در مودر این پیشنهاد فلاحت پیشه به فرارو گفت: بحث میز قرمز و تلفن قرمز مخصوص زمانی است که دو طرف باهم رابطه‌ای داشته باشند، مثل زمانی که شوروی و آمریکا علی رغم اینکه دشمن خونین بودند، اما رابطه داشتند. خروشچف به آمریکا سفر می‌کرد و آمریکا در شوروی سفارت خانه داشت. ولی وقتی رابطه آنقدر خصمانه است که یک طرف پرچم طرف دیگر را آتش می‌زند و طرف دیگر اتهام تروریستی بودن می‌زند، این پیشنهاد معنایی ندارد. در شرایطی که بین ایران و آمریکا رابطه‌ای وجود ندارد و وقتی می‌خواهند یک شماره تلفن به سفارت سوییس بدهند هزار مشکل به وجود می‌آید، این راهکار آقای فلاحتی اصلا عملیاتی نیست.

او افزود: اصلا بروند در عراق و قطر چه بگویند؟ وقتی در سطح کلان باهم مشکل دارید در سطح خرد حرفی ندارید. در عراق دو یا سه بار، سفرای ایران و آمریکا مذاکره کردند و خروجی مشخصی نداشت.

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد راهکار‌های پیش رو در شرایط کنونی گفت: برای حل مشکل طرفین در حقوق بین الملل چند راه حل داریم: مذاکره، مساعی جمیله، میانجیگری و...

او افرود: رییس جمهور سوییس برای مساعی جمیله بین دو طرف پیش قدم شد که جواب نگرفت، پوتین هم بحث میانجی گری را کنار گذاشت و گفت من آتش نشان نیستم، بحث مذاکره که هم حداقل از طرف ایران مسدود شده است. بشر در طول تاریخ همین راه‌ها را برای جلوگیری از جنگ پیش بینی کرده است و راه دیگری وجود ندارد. دو طرف باید از یکی از این راه‌ها استفاده کنند. اگر این ره‌ها جواب ندهد شرایط به سمت درگیری نظامی می‌رود که ممکن است تا قبل از پاییز اتفاق بیافتد..