در حالی که برخی نهادهای نظارتی برای راحت کردن کار خود، تعدادی از رسانه ها و سایت های خرید و فروش را عامل گرانی خودرو می دانند و درج قیمت و گزارش بازار خودرو را منع کرده اند، اما اکثر کارشناسان صنعت و بازار خودرو می دانند که دو عامل اصلی و یا بهتر بگوییم دو شخصیت در گرانی های اخیر خودروها نقش داشته اند.
شخصیت اول که در گرانی های اخیر بازار خودروی کشور نقش آفرینی کرده است، «لیدر خودرویی» نام دارد. معمولا در گذشته نام لیدر در بحث خودرویی اشاره ای به بازار بورس داشت و در گزارش های مختلف بورسی نیز دیده می شد. اما در اصطلاح این روزهای بازار خودرو، لیدرها به اشخاص و گروه هایی گفته می شود که سبد عمده ای از محصولات موجود در بازار به آن ها تعلق دارد. به عنوان مثال به گفته چند نفر از دلالان کوچک و نمایشگاه داران، افرادی در بازار خودرو هستند که همیشه بیش از ۱۰۰ دستگاه پژو ۲۰۰۸ را در اختیار دارند و بدیهی است که اکثر نمایشگاه داران و واسطه ها، برای تامین خودروی مورد نیاز مشتری به این لیدرها مراجعه می کنند و با ریسک کمتر، کمیسیون خود را دریافت می نمایند. لیدرهای خودرویی گاهی تنها برای یک محصول قیمت گذاری نمی کنند و گاهی بیش از ۱۰ نوع خودرو را با تیراژ قابل توجه در انبارها و یا کف بازار خودرو دارند.
وقتی بازار خودروی کشور لیدرهای سرمایه داری را به خود می بیند، بدیهی است که در این میان فروشندگان خرد و یا سرمایه گذاران شخصی نمی توانند بر اساس سلیقه خود برای خودرویشان قیمت بگذارند و با همان بهای مورد نظر هم بفروشند. در اکثر موارد وقتی فرد دلال و یا سرمایه گذار کوچک می خواهد تا خودروی صفر کیلومتر خود را به فروش برساند، از طریق آگهی های موجود در فضای مجازی و یا تماس با چند نمایشگاه بزرگ به قیمت قابل معامله برای خودروی خود می رسد. حال زمانی که لیدرهای خودرویی در بازار آزاد قیمت گذاری را در دست گرفته اند، بدیهی است که می توانند به راحتی بر اساس سلیقه خود هر شوکی را به بازار کشور وارد کنند.
اما از کجا می توان فهمید که موج گرانی اخیر بازار خودرو، از طریق لیدرهای خودرویی اعمال شده است؟
در پاسخ باید بگوییم که نه تنها در هفته های گذشته، بلکه همیشه لیدرها بازار خودروی کشور را بر هم زده اند و جالب است که هیچگاه برخوردی جدی با آن ها از جانب نهادهای نظارتی گزارش نشده است. با این حال همیشه موج گرانی خودرویی که لیدرها باعث باشند، سه ویژگی بارز دارد.
۱- لیدرها زمانی موج گرانی را به بازار خودرو می فرستند که به خاطر ثبات چند هفته ای قیمت ها، رکورد خرید و فروش در نمایشگاه ها کاهش پیدا کند. هر زمانی که رکود خرید و فروش خودرو کاهش پیدا کرده و تعداد معاملات روزانه افزایش پیدا کرده است، چند روز بعد موج گرانی جدید وارد بازار خودرو شده است.
۲- لیدرها همیشه فرمول ثابتی را برای قیمت گذاری های جدید خود در نظر می گیرند. آن ها در اکثر مواقع، قیمت تمام شده هر خودرو را بر اساس معیارهای روز (بهای ارز، تعرفه واردات و مونتاژ، هزینه های جاری برای عرضه و…) محاسبه می کنند و سپس سود ماهانه خود را به خاطر سرمایه گذاری شان به قیمت های خودساخته شان اضافه می نمایند. به عنوان مثال حساب می کنند که اگر قرار باشد با بهای ارز آزاد خودرویی تولید و یا وارد شود، چه قیمتی به خود اختصاص می دهد و حال به خاطر خواب پول، حدود ۲۰ درصد سود را به آن اضافه می کنند. ذهنیت لیدرهای خودرویی بازار این است که باید ابتدا ارزش سرمایه گذاری کلان خود را بر اساس معیار جهانی حفظ کنند و سپس با سود خواب پول خود، درآمد داشته باشند.
۳- همیشه با آغاز موج گرانی، لیدرها به مدت چند روز عرضه خودروهایشان را متوقف می کنند. اگر دقت کرده باشید، قبل از آغاز موج گرانی راحتترین راه خرید هر محصول استفاده از موجودی لیدرهای بازار به واسطه دلالان و نمایشگاه داران بود. اما به محض آغاز موج گرانی، دیگر خبری از آگهی های مربوط به لیدرها نیست و بهترین راه دسترسی به هر خودرو، مراجعه به فروشندگان شخصی می شود.
اما شخصیت دوم و موثر در گرانی خودروها کیست؟
پاسخ بسیار ساده است؛ مردم! وقتی مردم با موج گرانی خودرو مواجه می شوند به جای مقابله با سیاست های کثیف دلالان و لیدرها، رفتاری بر عکس دارند و بیشتر استقبال می کنند. معمولا در روزهای ابتدایی گرانی خودرو، مصرف کنندگان واقعی که قصد خرید خودرو را داشته اند، سعی می کنند که سریع تر خودروی مورد نظر را خریداری کنند و همین افزایش تقاضا رسیدن لیدرها را به اهدافشان را سریعتر می کند. از سویی بخشی از جامعه هم که اصلا نیازی به خرید خودرو ندارند، از ترس افت ارزش دارایی شان به بازار خودرو هجوم می آورند و سعی دارند تا نقدینگی خود را به خودرو تبدیل کنند. این دسته از افراد جامعه، همیشه به ضرر خود و دیگران حرکت می کنند و با نقدینگی خود به خرابتر شده هر بازاری چون ارز، طلا، خودرو و مسکن دامن می زند. به رفتار این چنینی بخشی از جامعه، هجوم سرمایه های سرگردان به بازار گفته می شود که اتفاقا در شرایط فعلی، این سرمایه موجود در نزد مردم رقم قابل توجهی است.
برای مقابله با موج گرانی خودرو باید چه اقداماتی کرد؟
موج گرانی خودرو را می توان به سنگی بزرگ تشبیه کرد. برای بلند کردن این سنگ به دو دست نیاز است که یکی از این دست ها، لیدرها و دلالان نام دارد و مردم به دست دیگری بدل می شوند. برای تکان نخوردن سنگ موج گرانی خودرو، نهادهای نظارتی باید با دستی به نام لیدرها و دلالان برخورد کنند. با توجه به قدرت نهادهای نظارتی، شاید کار سختی نباشد که لیدرهای اصلی بازار خودرو پیدا شوند و با آن ها برخوردهای شدیدی صورت پذیرد. در شرایطی که لیدرها از عرضه خودرو دست کشیده اند و به سراغ خرید خودرو از دلالان کوچک و سرمایه گذاران شخصی رفته اند، بدیهی است که شناسایی آن ها امری غیر ممکن نیست.
اما دست دوم که می تواند به کمک دست لیدرها و دلالان بیاید تا سنگ گرانی جا به جا شود، نیازی به برخورد قانونی ندارد. بدیهی است که در شرایط فعلی اقتصادی بسیاری از سرمایه های نقش آفرین در اشتغال و تولید به سرمایه های سرگردان تبدیل شده اند و این اتفاق به خاطر ترس و اضطراب مردم است. برای همین اگر می خواهیم سنگ گرانی خودرو تکان نخورد، باید سلول های دستی که مردم نام دارد با هم متحد شوند و تنها اقدامی اضافه انجام ندهند. با اینکه می توان توقع داشت دست مردم با دست و بازوی لیدرها درگیر شود، اما در شرایط فعلی این توقع هم صحیح نیست و کافی است که با فرهنگ سازی و شفاف کردن شرایط، عموم جامعه را نسبت به عدم خرید خودرو تا اطلاع ثانوی تشویق کنیم.
یادمان باشد که وقتی ما نخواهیم، دست دلالان هیچ چیزی را نمی تواند به تنهایی جا به جا کند.
پایگاه خبری اسب بخار
حسین دلاور
