در شورای انقلاب فرهنگی چه می‌گذرد؟

آیا تغییر دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بعد از ۱۳ سال بر روند شکلی و محتوایی این شورا اثر خواهد گذاشت؟ ماجرای رفتن مخبر‌دزفولی بعد از ۱۳ سال و آمدن سعیدرضا عاملی آن‌قدر حاشیه‌های عجیب‌وغریبی پیدا کرد که دست‌آخر هم مشخص نشد اصل ماجرا در پشت پرده چه بوده است. رسانه‌های اصولگرا ابتدا شروع به انتشار گزارش‌هایی علیه دبیر پیشنهادی کردند، اما به سرعت آن را از روی خروجی‌های خود حذف کردند.

به گزارش شرق، به نظر می‌رسد که ماجرا بی‌ربط به ماهیت عملکردی خود شورا نیست؛ شورایی که ما کمتر درباره محتوای مذاکرات آن می‌دانیم. شورایی که با وجود نقش تعیین‌کنندگی‌اش در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و آموزشی کشور آن‌طور که بایدوشاید از سوی رسانه‌ها رصد نمی‌شود.

برای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ۲۳ وظیفه در نظر گرفته شده است؛ از مهندسی فرهنگی کشور و تعیین نقشه جامعه علمی کشور تا تهیه، تدوین و تصویب ضوابط کلی گزینش مدیران فرهنگی و علمی کشور، استادان، معلمان و دانشجویان و سیاست‌گذاری برای تعیین سهم اعتبارات فرهنگی، علمی، پژوهشی و فناوری و تعیین جهت‌گیری و اولویت هزینه‌کرد اعتبارات در برنامه‌های پنج‌ساله و بودجه‌های سالانه و...، این شورا چندین نهاد، هیئت، انجمن، کمیسیون و شورای وابسته هم دارد....

با وجود چنین مسئولیت‌هایی، اما شورای‌عالی انقلاب فرهنگی سخنگو ندارد و تا پیش از این دسترسی به دبیر شورا برای همه خبرنگاران و رسانه‌ها از همه طیف‌ها به صورت برابر میسر نبود. جلسات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی پشت در‌های بسته و بدون حضور خبرنگار برگزار می‌شود. دبیر شورا اگر تا پیش از این سالی یک‌بار نشست خبری برگزار می‌کرد، بسیار محدود و با حضور رسانه‌هایی خاص بود.

حسام‌الدین آشنا در توییتی نوشته بود: «خوب است دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاهه حضور و غیاب و تأخیر و میزان سخنان هر یک از اعضا را منتشر کند. چه‌بسا بتوان در صورت تصویب اعضا متن صورتجلسات را هم منتشر کرد البته با حذف شوخی‌ها و سخنان نه‌چندان مناسب برخی متأخرین و مستعجلین!» شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نسبتا نهاد ثروتمندی است و طی سه سال ۹۳ تا ۹۶، بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان بودجه مصوب داشته، اما کمتر کسی از دستاورد‌های بودجه‌ای آن اطلاع دارد.

شورای‌عالی انقلاب فرهنگی سایت دارد و مصوباتش را به نقل از دبیرخانه شورا آنجا منتشر می‌کند، اما گویا مصوباتی هم دارد که هیچ‌وقت رسانه‌ای نشده اند تا جایی که اخیرا علی مطهری با اشاره به تصویب قانون ستاره‌دارکردن دانشجویان در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و در نقد موازی‌کاری شورا‌های عالی با مجلس گفته است: «مجلس اساسا از وضع چنین قانونی بی‌اطلاع بوده است و باید در مقابل این قوانین پاسخ‌گو باشد و این در حالی است که مجلس تنها نهاد قانون‌گذار در کشور است».

علی مطهری معتقد است که شورا‌های عالی نقض غرض‌اند؛ چراکه نقش تنها نهاد قانون‌گذاری کشور طبق قانون اساسی را مخدوش کرده و تازه آن شفافیتی که در روند قانون‌گذاری پارلمانتاریستی هست هم در این شورا‌ها وجود ندارد. در مقابل، اما چهره‌های صاحب نفوذی هم در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی هستند که از ماهیت این شورا به‌شدت دفاع می‌کنند، مانند حسن رحیم‌پورازغدی که گفته بود:​ «بعضی‌ها می‌گویند شورای عالی انقلاب فرهنگی بحران مشروعیت دارد، اما از سال ۵۹ امام خمینی (ره) گفتند ضرورت وجود شورای عالی انقلاب فرهنگی امری مستمر است... بعد از ۴۰ سال افرادی را می‌بینیم که در سه قوه حرف‌های دهه ۶۰ بازرگان و بنی‌صدر را می‌زنند، حرف‌ها همان حرف‌هاست، اما آدم‌ها عوض شده‌اند... اعضای حقوقی و سران سه قوه بیایند و بگویند ما به این دلایل به مصوبات عمل می‌کنیم یا به این دلایل عمل نمی‌کنیم. راه دیگری هم وجود دارد؛ اینکه اعضای حقیقی استعفا دهند و در محضر مقام معظم رهبری بگویند ما نمی‌توانیم از عهده این کار برآییم... باید اختیاراتی هم به ما داده شود، افرادی که پول بیت‌المال در دستشان است باید در کنار ما باشند... تعیین اولویت هزینه‌کرد اعتبارات در برنامه‌های پنج‌ساله برعهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است، همچنین طراحی ساز‌وکار‌های مناسب برای اجرائی‌شدن مصوبات از وظایف این شوراست، اما چه کسی به ما محل می‌گذارد یا جواب می‌دهد؟ اگر هم سؤال یا انتقاد می‌کنیم با متلک جوابمان را می‌دهند».

عزت‌الله ضرغامی و حسن رحیم‌پورازغدی دو اصولگرای عضو شورای انقلاب فرهنگی و منتقد عملکرد حسن روحانی در این شورا هستند. هر دو از این شکایت دارند که چرا روحانی زیاد غیبت دارد و چرا از تشکیل جلسات توسط نایب جلوگیری می‌کند یا اینکه به جای اجرای مصوبات آن‌ها را به مشاورانش ارجاع می‌دهد. کنش رسانه‌ای اخیر ضرغامی در ماجرای عضویت و انتصاب دبیر جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، گزینه‌ای که به ادعای ضرغامی پیشنهاد حسن روحانی بوده هم در این راستا قابل‌توجه است. ضرغامی در توییتی نوشته بود که وحید حقانیان از دفتر بیت با اعضا تماس گرفته تا آن‌ها را متقاعد به رأی‌دادن به سعیدرضا عاملی کند. ضرغامی نوشته بود: «پس از بررسی بیشتر در این خصوص یقین پیدا کردم دخالت آقای وحید حقانیان در مسئله انتخاب آقای دکتر عاملی بدون مجوز معظم‌له و خودسرانه بوده است».

اما علی جنتی، وزیر سابق ارشاد و فرزند احمد جنتی و محمد مهاجری اصولگرا مخالفت‌های صریح و ضمنی با آمدن عاملی را از زاویه دیگری تحلیل کرده‌اند. جنتی در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود: «سؤال این است که شخصیتی با این ویژگی‌های برجسته چرا از سوی برخی عناصر عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و همفکران آنان در برخی رسانه‌ها مورد مخالفت قرار گرفته است. پاسخ این سؤال را باید صرفا در گرایش‌های سیاسی و وابستگی‌های جناحی آنان دریافت زیرا احساس می‌کنند دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی که سالیان طولانی در دست همفکران سیاسی آنان بوده ممکن است دچار تغییراتی شود بدون آنکه به منافع ملی کشور و رشد و تقویت این نهاد مهم فرهنگی بیندیشند...».

محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای اصولگرا در واکنش به انتقادات عزت‌الله ضرغامی به انتصاب سیدسعیدرضا عاملی به‌عنوان دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در توییترش نوشته بود: دبیر جدید شورای انقلاب فرهنگی را نمی‌شناسم. اما این‌طور که برادر ضرغامی علیه او خیز برداشته، آدم یاد جمله پشت‌کامیونی «الحسود لایسود» می‌افتد. لابد او برای کرسی دبیری شورای انقلاب فرهنگی کت و شلوار دوخته و ناگهان دیده به درد نمی‌خورد. کت و شلوار را نگه‌دار سردار؛ انتخابات ۱۴۰۰ نزدیک است».

اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی دو دسته‌اند؛ حقیقی و حقوقی. اعضای حقوقی اکثرا هم‌طیف هستند، اما به نظر می‌رسد که ماجرای آمدن دبیر جدید شکافی در اعضا ایجا کرده یا حداقل شکاف موجود میان اصولگرایان عضو این شورا را زنده کرده است. تسنیم در گزارشی به نقل از حسینعلی شهریاری، عضو این شورا نوشته بود که با توجه به آیین‌نامه داخلی شورای عالی انقلاب فرهنگی، حداقل دو تخلف آشکار در انتخاب «عاملی» محرز است که به ادعای این خبرگزاری، منشأ این تخلفات رئیس قوه مجریه و رئیس قوه مقننه کشور بوده‌اند. در نهایت، اما عاملی با حکم رهبری به عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب و از سوی اعضا هم به سمت دبیری شورا برگزیده شد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی اخیرا دچار یک حاشیه دیگر هم شده بود. انتشار تصویر فرزند یکی از اعضای این شورا که ساکن آمریکاست پرسش‌هایی برای کاربران فضای مجازی ایجاد کرده بود که چطور فردی عضو شورایی است که سیاست‌گذاری عرصه فرهنگ را برعهده دارد، اما فرزندش در آمریکا جذب سبک زندگی آمریکایی شده است!

البته او اتهامات را تکذیب کرد و عکس‌های منتشر‌شده را فتوشاپ عنوان کرد.