چرا به خرید کالای نو عادت کرده‌ایم؟

فرارو- یک اقتصاددان در شرایط تحریمی پیش رو خرید و فروش در بازار دست دوم را پیشنهاد می‌کند. او می‌گوید بازار دست دوم‌ها که اکنون در فضای مجازی بیشتر رواج دارد می‌تواند به حفظ ارز کمک کند.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه به فرارو می‌گوید: وقتی قدرت خرید مردم بیش از حد کاهش پیدا می‌کند جایگاه بازار دست دوم بیشتر می‌شود. حالا هم که قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده مردم تا دهک ششم به استفاده از کالا‌های دست دوم تمایل پیدا کرده اند. ما تا کنون بازار دست دوم به این صورت نداشته ایم. عمدتا خرید‌های ما خرید کالا‌های دست اول بوده است. به غیر از خودرو و خانه ما همیشه کالای نو می‌خریدیم و انبار می‌کردیم شاید خانواده‌ها سال‌های سال از آن استفاده نمی‌کردند. این کالا‌ها انبار می‌شدند و فقط فضا اشغال می‌کردند. این فرهنگ هم باب شده بود که ما چیزی دور نمی‌ریختیم. آن‌ها را یک جور در انبار‌ها ذخیره می‌کردیم. ما تا کنون خرید کالا‌های دست اول را باب کرده بودیم. مثل اینکه باب شده بود خانم‌های ما فقط از زیروآلات طلا استفاده کنند. این خودش باید انباشت طلا می‌شد. در حالی که در بسیاری از کشور‌های دنیا زیورآلات خانم‌ها به صورت مصنوعی است. اینگونه نیست که در یک اقتصاد طلا انباشت شود و استفاده هم نشود.

 

 

بازار دست دوم می‌تواند به مردم قدرت خرید مضاعف بدهد
او ادامه می‌دهد: ما زمانی که وضعیت رفاهی مردم خوب بود الگوی مصرف درستی نداشته ایم و در این الگوی نادرست مصرف عملا خیلی از کالا که به ندرت از آن‌ها استفاده می‌کردیم را خریداری و در خانه‌های خود انبار می‌کردیم. الان فرهنگ خرید و فروش در بازار دست دوم در حال جا افتادن است. در فضای مجازی می‌بینیم که کالا‌های بسیار ساده هم برای خرید و فروش گذاشته می‌شوند. این بسیار مهم است که جامعه بتواند در شرایطی که تحت فشار اقتصادی قرار دارد مصرف بهینه و الگوی بهینه مصرف داشته باشد. با گسترش بازار دست دوم بخش زیادی از نیاز‌های جامعه مرتفع می‌شود. این بازار در شرایط رکود اقتصادی عملا می‌تواند موجب تزریق یک قدرت خرید مضاعف به مردم در شرایط رکود اقتصادی می‌شود. فردی که به یخچال یا تلویزیون نو احتیاج دارد در این وضعیت اقتصادی می‌تواند به بازار دست دوم رفته و نیاز خود را تامین کند.

۵۰ درصد خانواده‌ها قدرت خرید کالای نو ندارند
شقاقی می‌گوید: با این فشار تحریم‌ها ۵۰ درصد خانواده‌ها قدرت خرید کالا‌های دست اول را نخواهند داشت. ما می‌توانیم ۶۰-۷۰ درصد از نیازهایمان را با خرید نیاز‌های دست دوم پوشش دهیم. این می‌تواند به افزایش رفاه نسبی، بهبود سطح معیشت جامعه کمک کند. بازار دست دوم می‌تواند جلوی واردات بی رویه را بگیرد. این خودش می‌تواند به کاهش تقاضا برای ارز منجر شود. به عبارتی جلوی خروج ارز از کشور گرفته می‌شود. به هرحال بخشی از نیاز‌های ما واردات رسمی یا غیررسمی است. هم واردات کاهش پیدا می‌کند و هم واردات غیررسمی کنترل می‌شود. ضمن آنکه برای کالا‌های دست اولی خریداری می‌شوند، اما مورد استفاده قرار نمی‌گیرند منابع ریالی و دلاری هزینه شده است و با مصرف بهینه از از اتلاف منابع جلوگیری می‌شود.

 

دولت فرهنگ سازی و ساختارسازی کند
شقاقی می‌گوید: فرهنگ بازار دست دوم در کلان شهر‌هایی مثل تهران، تبریز و ... در فضای مجازی شکل گرفته است، اما هنوز در شهر‌های کوچک ما این فرهنگ وجود ندارد. دولت می‌تواند بر روی فرهنگ سازی و ساختارسازی این بازار کار کند. می‌تواند این را به بحث بگذارد که نیازی به تامین شدن احتیاجات خانواده‌ها در بازار دست اول نیست. بازار دست دوم هنوز انسجام و ساختار لازم را مشخص ندارد. تلاش کند که بازاری رقابتی برای کالا‌های دست دوم ایجاد کند. نظارت بر قیمت گذاری بحث مهمی است. با شفافیت بازار دست دوم عملا علاقه مندی به خرید کالا‌ها نیز بیشتر می‌شود. الان در بازار دست دوم قیمتگذاری‌ها رقابتی نیست و ما نیازمند ایجاد یک فضای رقابتی و شفاف هستیم به طوری که معایب این بازار هم دیده شود. چرا که به هرحال ممکن است توسط عده‌ای تخلفاتی نیز صورت بگیرد. این بازار ضمن آنکه به فرهنگ سازی نیاز دارد به ساختارسازی اقتصادی نیاز دارد. دولت باید با سیاست‌های خود این بازار را ساماندهی کند در این صورت هم می‌تواند در حوزه مالیات هم فعال شود و هم ما شاهد شکل گیری بازاری منسجم باشیم.