داستانی از نژاد پرستی در لیگ جزیره

در بازی سال ۱۹۸۸ لیورپول مقابل اورتون، جان بارنز پوست موزی را که به سویش پرتاب شده بود با پشت پا بیرون انداخت.

تیم ملی فوتبال انگلیس به فاصله ۳۰ سال دو بازیکن جامائیکایی تبار داشته و نکته مشترک در مورد آن‎ها این است که به رغم فاصله زمانی هر دو نفر هدف توهین‎های نژاد پرستانه قرار گرفته‌اند.

 

به گزارش بی بی سی، ظاهرا رحیم استرلینگ، بال منچسترسیتی در دیدار اخیر تیمش مقابل چلسی وقتی می‏خواست از کنار زمین توپ را پرتاب کند، با توهین‎های نژادپرستانه هواداران حریف مواجه شد؛ اتفاقی که جان بارنز، بال پیشین لیورپول هم در طول دوران حرفه‎ایش تجربه کرده است.

بارنز سال ۱۹۸۸ در بازی مقابل اورتون پوست موزی که به سمتش پرتاب شده بود را با پاشنه کفش خود به بیرون زمین انداخت، صحنه‎ای که برای همیشه در خاطره‏ها باقی ماند. او به بی‌بی‌سی گفته نژادپرستی در فوتبال، اگر چه در مقایسه با دوره او شکلی تازه به خود گرفته، اما از بین نرفته است:

نژاد پرستی در دوره شما چگونه بود؟
در طول سال‎ها همه چیز به خوبی به ثبت رسیده است. اوضاع برای همه بازیکنان سیاه‌پوست دهه ۱۹۸۰ به یک شکل بود، منظورم همان سرود‌های نژادپرستانه قدیمی و پوست موز‌هایی است که به زمین پرتاب می‎شد. این واکنش‎ها از طرف جامعه و فوتبال کاملا پذیرفته شده بودند.

نژاد پرستی در ۲۰ ساله گذشته شاید در آن حد که من تجربه کردم علنی و آشکار نبوده، اما با اتفاقی که برای رحیم استرلینگ افتاد، انگار دوباره آن روی زشت فوتبال آشکار شده است. شخصا هیچ‌وقت فکر نکردم نژادپرستی به طور کلی از بین رفته؛ چیزی در موردش نمی‎شنیدیم، چون مردم دهانشان را بسته نگه می‎داشتند.

سمت شما پوست موز پرتاب شد. نظرتان در مورد اتفاقی که اخیرا در بازی آرسنال مقابل تاتنهام افتاد چیست؟
تعجب نکردم، چون سیاه‎پوست‎ها هر روز هدف پوست موز‌های نامرئی و توهین‎های نژادپرستانه به شکل سربسته قرار می‏گیرند. حالا این پوست موز شکل واقعی به خود گرفته و توهین به صورت علنی انجام شده، من اصلا تعجب نکردم. به نظرم این اتفاق قابل پیش‎بینی بود.

فکر می‏کنید روز‌های بد گذشته دوباره بازگشته؟
آن روز‌ها هیچ‌وقت تمام نشده بودند فقط نژادپرستی به شکل واضح دیده نمی‎شد. من از بسیاری جهات همان شکل آشکار نژادپرستی را به آنچه در ده سال اخیر شاهد بوده‎ایم ترجیح می‎دهم؛ گفته می‎شود نژادپرسی وجود ندارد پس بیاید به کارمان ادامه دهیم. من می‎دانستم این اصلا واقعیت ندارد. از بسیاری جهات خوشحالم که این اتفاق افتاد، چون باعث شد مردم بفهمند هنوز راه درازی پیش رو داریم و نژادپرستی همچنان وجود دارد و ضربه‎اش را می‎زند.

در مقایسه با دوره شما اوضاع واقعا تغییری کرده؟
تنها چیزی که تغییر کرده این است که دیگر در موردش نمی‎شنویم. اما در رابطه با سیاه‎پوست‎ها، مسلمانان، همجنس‏گرا‌ها و زنان در قدرت همچنان درگیر همان تصورات نادرستی هستیم که به اشتباه به ما یاد داده داده‎ شده.

به عنوان بازیکن چطور با این شرایط کنار می‎آمدید؟
وقتی ۱۳ ساله بودم از جامائیکا به اینجا آمدم. به یک خانواده متوسط جامائیکایی تعلق داشتم و پیش از آن هرگز نژادپرستی را تجربه نکرده بودم. این رفتار‌ها هیچ‌وقت روی من اثر نگذاشت، چون کاملا به آن چه بودم اعتماد داشتم. هرگز باعث ناراحتی یا عصبانیت من نشد. من به این رفتار‌ها می‏خندیدم؛ مثل رحیم که گفت: به این اتفاق خندیده، چون بیشتر از این هم انتظار نداشته. به نظرم این بهترین برخورد با چنین اتفاقاتی است. همیشه گفته‎ام نباید اجازه بدهیم آدم‎های نادان رویمان تأثیر بگذارند.

فکر می‏کنید بازیکنان امروزی چطور باید با این مسأله برخورد کنند؟
هر کس باید با خودش و شخصیتش رو راست باشد. ایان رایت احتمالا به شکلی متفاوت از من با این موضوع برخورد خواهد کرد. درست و غلط وجود ندارد، فقط باید با خودت روراست باشی. می‎توانی دعوا کنی، فریاد بزنی، شکایت کنی یا از زمین بازی بیرون بروی، هر بازیکنی می‎تواند آن کاری که می‏خواهد را انجام دهد.

 

پوشش منفی رسانه‎ها در مورد رحیم استرلینگ به نژاد او ربط داشته؟
"به راحتی نمی‎شود گفت: این طور بوده، چون برای بازیکنان سفید پوست هم چنین اتفاقی می‏افتد، البته به نظر من رنگ پوست مسأله را تشدید می‏کند. اتفاقی که می‏افتد این است که وقتی مردم از تو خوششان نمی‎آید، آن‎ها به چیز‌هایی در مورد تو توجه می‏کنند که به نظر منفی می‏آید. من اینطور به موضوع نگاه می‏کنم که اگر از من خوشت نمی‏آید، خب نیاید، حالا اگر بخواهی رنگ پوست من را هم وارد ماجرا کنی، باز هم در احساس من تغییری به وجود نمی‎آوری. به نظر من جهت‎گیری منفی در این رابطه وجود نداشته و مطمئنم رحیم هم همین طور فکر می‏کند.

برای حل مسأله چه کار باید کرد؟
نباید فقط روی فوتبال تمرکز کرد. نباید مسأله را به بخش‎های مجزا تقسیم کنیم و بگوییم این یک مشکل فقط در فوتبال است و بقیه جامعه مسأله ندارد. باید به شکل کلی به موضوع نگاه کنیم و هدفمان مبارزه با نژادپرستی یا تبعیض در زندگی باشد. آن موقع است که می‏توانیم فوتبال را هم از این مشکل رها کنیم. تنها راه انجام این کار این است که ببینیم نژادپرستی از کجا آمده. نژادپرستی به این ترتیب شکل گرفته که در طی سال‎های متمادی تاریخ به ما یاد داده و همیشه به ما گفته شده گروه‎های خاصی از مردم بالاتر از بقیه قرار دارند و این یک دروغ است.

فکر می‌‎کنید مجازات‏ می‏تواند بازدارنده باشد؟
اگر مسأله تنها تماشای مسابقه باشد، مجازات‏ها بازدارنده هستند، اما نمی‏توانند جلوی تصوری که در مورد انسان‎های سیاه‎‎پوست یا همجنس‎گرا یا زنان داری را بگیرند. اگر دهانت را ببندی مجازات نمی‎شوی. اگر فکر می‏کنید مجازات جواب می‏دهد، باید بگویم که این طور نیست.

 

البته اگر فقط به دنبال ندیدن و نشنیدن باشی، مجازات راه حل درستی است و فکر می‏کنم هم دنیای فوتبال و هم کل جامعه از آن راضی هستند. تا وقتی چیزی نبینیم و نشنویم، اوضاع خوب به نظر می‏رسد. جامعه باید بیشتر تلاش کند، نه فوتبال.

وقتی مربی بودید، اوضاع چطور بود؟
من بین نژادپرستی در فوتبال و نژادپرستی در زندگی فرقی نمی‎گذارم؛ بنابراین به عنوان مربی فوتبال هم می‎دانستم هدف توهین‎های نژادپرستانه قرار خواهم گرفت. اگر اوضاع خوب پیش برود و بازی‎ها را ببریم، هیچ توهینی نمی‎شنوم و همه عاشقم هستند. اما به محض گرفتن نتایج بد، نه تنها دوستم نخواهند داشت بلکه روی چیز‌های تمرکز خواهند کرد که به نظرشان منفی می‏آید.

به همین دلیل است که می‏گویم به مربیان سیاه پوست فرصت کمتری برای شکست داده می‏شود. یعنی یک مربی فوتبال سیاه‎پوست بعد از ۵ بازی اخراج می‏شود و این در حالی است که به مربی سفید پوست تا ۱۰ بازی فرصت خواهند داد. نه این که اخراجش نکنند، اما فقط به دلیل تصوری که از توانایی‎هایش دارند، وقت بیشتری به او می‎دهند. اوضاع برای همه سیاه‎پوست‎ها در هر صنفی همین‏طور است. وقتی رنگ پوستت سیاه است، برای یکسان بودن با همکار سفید پوست خود باید از او بهتر باشی. زندگی این طور است.