فرارو- ۴۷ سال پیش، پس از خروج نیروهای بریتانیا از قلمرو شیخنشینهای عربی، کشور امارات متحده عربی، به رهبری شیخ زاید بن سلطان تاسیس شد.
به گزارش فرارو، اماراتیها امروز، دوم دسامبر، چهل و هفتمین روز ملی، یا سالگرد تاسیس کشور امارات متحده عربی، را جشن گرفتند. این کشور، که در دوم دسامبر ۱۹۷۱، رسما تاسیس شد، به مرور زمان به یک مرکز تجاری بین المللی تبدیل شد.
از اوایل قرن بیستم، همزمان با انحطاط قدرت امپراتوری عثمانی، که بخش عمده جهان عرب را در اختیار داشت، به تدریج کشورهای عربی پا به عرصه وجود گذاشتند. در این میان، تولد امارات در مقایسه با سایر کشورهای عربی، دیرتر صورت گرفت. به طوری که امارتهای کشور امارات، آخرین منطقهای بود که بریتانیا در سال ۱۹۷۱ آن را ترک کرد. البته امارات، اولین منطقهای هم بود که بریتانیا در سال ۱۸۲۰ آن را زیر سلطه خود برد.
البته بریتانیاییها اولین قدرت خارجی نبودند که به منطقه خلیج فارس آمدند. از اواخر قرن پانزدهم میلادی پرتغالیها در خلیج فارس حضور داشتند. به طور کلی کشورهای اروپایی، یا به قصد اکتشاف یا به منظور سیطره بر مناطق خلیج فارس به این مناطق آمدهاند. پرتغالیها در اوایل قرن شانزدهم، یکی از قدرتهای مهم در خلیج فارس بودند و حتی با دولت صفوی در ایران هم مراوداتی داشتند. اما با آمدن بریتانیاییها و هلندیها، سرانجام قدرت پرتغالیها در خلیج فارس محدود شد. هلندیها در اوایل قرن هفدهم، با دولت صفوی توافقات تجاری امضا کردند. پس از آن، از اواسط قرن هجدهم، بریتانیاییها به تدریج نفوذ خود در خلیج فارس را تحکیم کردند و این نفوذ تقریبا تا زمان تاسیس امارات به قوت خود باقی ماند.
خلیج فارس از منظر حفظ تجارت با هند، برای بریتانیاییها اهمیت زیادی داشت. از اوایل قرن نوزدهم عربهای معروف به قواسم، بر برخی از سواحل خلیج فارس استیلا یافتند و ناوگانی از کشتیها تاسیس کردند. امری که بریتانیاییها را نگران کرد. در نتیجه، بریتانیاییها توانستند در سال ۱۸۲۰ قواسم را شکست دهند.
پس از شکست قواسم، بریتانیا بین سالهای ۱۸۲۰ تا ۱۸۵۳، چندین معاهده با شیخنشینهای خلیج فارس امضا کرد که در آنها، شیوخ تعهد کردند به جز بریتانیا با هیچ قدرت دیگری معاهده امضا نکنند و تماس نگیرند. بریتانیا در مقابل تعهد کرد که از این شیخنشینها در برابر هرگونه حمله خارجی دفاع کند. در سال ۱۸۹۲ هم معاهدات مشابهی با شیخنشینهای خلیج فارس امضا شد.
در اوایل قرن بیستم با ورود عامل نفت، بر اهمیت منطقه خلیج فارس افزوده شد. اکتشاف نفت، رقبای جدیدی به منطقه آورد. بریتانیا از این امر نگران بود. به همین دلیل از شیخنشینهای خلیج فارس تعهد گرفت که به بیگانگان امتیازات بانکی ندهند. در مقابل بریتانیا در ازای استخراج نفت، به شیخنشینها امتیازاتی داد. با ورود شرکتهای نفتی، تعیین مرزهای امارتها، اهمیت ویژهای یافت چرا که ممکن بود بر سر میادین نفتی میان شیخنشینها و شرکتهای نفتی اختلاف بروز کند.
از اواسط قرن بیستم، بریتانیا برای تامین امنیت شرکتهای نفتی، ترسیم مرزها میان شیخنشینها را در اولویت خود قرار داد. اوایل سال ۱۹۶۸، دولت این کشور اعلام کرد بزودی نیروهایش را از خلیج فارس خارج خواهد کرد. عوامل متعددی در این تصمیم دخیل بودند. از جمله، کاهش ارزش پول ملی بریتانیا، فشارهای حزب کارگری برای کاهش هزینههای دفاعی، مشکلات اقتصادی داخل بریتانیا و ناتوانی این کشور از حفظ نیروهای بریتانیایی در خارج.
در ۳۰ نوامبر ۱۹۷۱ بریتانیا نیروهایش را از شیخنشینها خارج کرد. این خروج، آغازِ پایان عصر بریتانیا در خلیج فارس بود.
در این میان، در آگوست سال ۱۹۶۶ شیخ بلندپروازی به نام زاید بن سلطان آل نهیان قدرت را در امارت ابوظبی به دست گرفت. او از همان اوایل بر ضرورت اتحاد شیخنشینها تاکید میکرد. خروج بریتانیاییها، برای شیخ زاید فرصتی فراهم کرد تا روابط با سایر شیخنشینها را تقویت کند. او به همراه شیخ راشد بن سعید آل مکتوم، حاکم وقت امارت دوبی، نخستین گام تاسیس کشور امارات را برداشتند. در ۱۸ فوریه ۱۹۶۸ در منطقه سمیح واقع در مرز دو امارت ابوظبی و دوبی شیخ زاید و شیخ راشد تصمیم گرفتند دو امارتشان را متحد کنند. نظام فدرال امارات هم در همان دیدار پیریزی شد. دو شیخ تصمیم گرفتند در مسائل خارجی و دفاعی تابع یک دستگاه متمرکز باشند، اما امور اداری داخلی به مقامات محلی امارتها سپرده شود. این نظام کم و بیش تا امروز در امارات برقرار است. معاهدهای که در آن روز امضا شد، به «معاهده اتحاد» معروف شد.
دو شیخ متحد، پنج امارت دیگر کشور امارات و دو کشور امروزی قطر و بحرین را به مذاکره برای اتحاد دعوت کردند. بین ۲۵ تا ۲۷ فوریه ۱۹۶۸ حاکمان ۹ امارت خلیج فارس، برای تعیین قانون اساسی در دوبی کنگرهای برگزار کردند. پس از آن مذاکرات بین امارتهای مختلف ادامه یافت. اما قطر و بحرین در سال ۱۹۷۱ راه دیگری را انتخاب کردند. در ۱۴ آگوست این سال، شیخ عیسی بن سلمان آل خلیفه تاسیس کشور بحرین را اعلام کرد و در یکم سپتامبر ۱۹۷۱ قطر هم از بحرین پیروی کرد.
در ۱۸ ژوئیه ۱۹۷۱، حاکمان شش امارت - ابوظبی، دوبی، شارقه، عجمان، ام القیوین و الفجیره- موجودیت امارات متحده عربی را اعلام کردند. در دوم دسامبر حاکمان این شش امارت، رسما تاسیس یک کشور مستقل دارای حاکمیت را اعلام نمودند.
شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، از سوی سایر حاکمان، به عنوان نخستین رئیس دولت امارات انتخاب شد و پس از پایان دوره پنج ساله ریاستش، مجددا انتخاب شد. شیخ راشد بن سعید آل مکتوم، هم به عنوان معاون رئیس انتخاب شد و تا زمان مرگش در سال ۱۹۹۰ در این منصب باقی ماند.
در ۲۳ دسامبر ۱۹۷۱، امارت هفتم، یعنی راس الخیمه، درخواست عضویت در کشور امارات کرد؛ که چند ما بعد این درخواست پذیرفته شد.
از آن روز، کشور امارات با اتحاد هفت امارت ابوظبی، دوبی، شارقه، عجمان، امو القیوین، رأس الخیمه و الفجیره، تاسیس شد. اماراتیها، هر سال در دوم دسامبر سالگرد تاسیس کشورشان را جشن میگیرند و در این روز، از دستاوردهای آن سخن میگویند. به عنوان نمونه امسال وزارت خارجه امارات مدعی شد گذرنامه امارات رتبه اول معتبرترین گذرنامه در جهان را بدست آورده است. به طوری که با گذرنامه امارات میتوان به ۱۶۷ کشور بدون ویزا سفر کرد.
البته مطمئن هستم یک عده می گن مقدار نفت شون در برابر جمعیتش خیلی زیاده. ولی این را هم در نظر بگیرید که تا چند سال پیش غیر از نفت چیزی نداشتند و از تجارت ازاد خبری نبود. ولی ما نفت، معادن مختلف، گاز، دانش و دانشمند و ... داریم.
کمی تامل و تفکر