بازار ۷۰۰ ساله در فاضلاب غرق می‌شود!

«به خاطر سیستم فاضلاب، بخش‌های زیادی از بازار سمنان نشست کرده، یک سالی است در جلسه‌های مختلف به اداره آب و فاضلاب فشار می‌آوریم که سیستم فاضلاب را درست کند، اگر این اتفاق رخ ندهد تا ۱۰ سال دیگر این بازار تاریخی فرو می ریزد.»

به گزارش ایسنا، بازار سمنان را به دوره قاجار منسوب می‌دانند، درحالی که پایه نخست آن در دوره ایلخانیان و نزدیک به ۷۰۰ سال پیش بنا گذاشته شده. معروف‌ترین قسمت آن را «شیخ علاءالدوله» می نامند که قرن هشتم هجری قمری به همت شیخ علاءالدوله سمنانی عارف مشهور دوره خود ساخته شد و در دوره ای چون به گورستان می رسید، بازار مرده‌ها نام داشت.

یک خیابان طولانی، بازار سمنان را که در بافت تاریخی تقریبا نابود شده شهر قرار دارد، از وسط شکافته و به دو بخش جنوبی و شمالی تقسیم کرده است که این راسته ها با ۳۰۰ باب حجره هنوز فعال‌اند. معماری بازار سمنان تکرار بازارهای ایرانی است، مسقف با تاق‌های ضربی استوار روی تاق‌های جناغی و مجهز به نورگیرهایی در سقف.

این بازار را سال ۱۳۷۵ در فهرست میراث ملی کشور ثبت کردند، اما فعلا برای ثبت جهانی آن ایده ای مطرح نشده، در عوض می خواهند سیستم آب پخش کن شهر را در یونسکو، جهانی کنند. این سیستم که برخی منابع قدمت آن را به دوره ایلخانی نسبت می‌دهند، توسط شش استخر بزرگ، آب رودخانه را در شهر توزیع می کند که یکی از نهرهای آن از زیر بازار سمنان می‌گذرد و به عقیده مدیر اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهرستان، گذر همین نهر تاریخی، بازار سمنان را منحصر به‌فرد کرده است.

بازار سمنان به خاطر تخریب لودری خانه‌های مسکونیِ در حاشیه آن بسیار سست شده، فاضلاب در سال های اخیر میزان نشست های آن را شدت بخشیده، نم و رطوبت روی تاق‌ها و دیوارهای آجری رد پررنگی انداخته و ترک های متعددی روی جناق های آن دیده می شود. دالان‌هایی از آن که در یک دهه گذشته به خواست بازاری‌ها برای ایجاد پارکینگ و تعریض خیابان، تخریب شده به بیغوله‌هایی می‌رسد که امنیت اجتماعی ندارند.

بیشتر حجره های بازار سمنان شکلی مدرن پیدا کرده‌اند، هر حجره دار طرح دلخواه خود را بدون توجه به قدمت تاریخی این بازار اجرا کرده است. «حمیدرضا دوست محمدی» حجره هایی را نشان می‌دهد که جرزهای آن تراشیده شده و عامل این تخریب را که سستی دیوارهای بازار سمنان را سبب شده، مغازه دارها می‌داند.

او می‌گوید که بازار هر روز شاهد گچ ریزی است. پشت بند مغازه ها بعد از تخریب خانه ها از بین رفته که روی سستی اثر تاثیر گذاشته است. این وضعیت به اداره میراث فرهنگی ارتباطی ندارد، بازار سمنان طرف حساب ندارد، حجره‌دارها جمع نمی‌شوند که هیات امنا تشکیل دهند تا ما یک طرف حساب داشته باشیم و مشکلات بازار را پیگیری کنیم. خودشان هم به بازار رسیدگی نمی‌کنند، درحالی که بیشتر حجره‌ها سند شخصی دارند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان به سیستم معیوب فاضلاب بازار هم اشاره می‌کند و به ایسنا می گوید: یک سالی است که در جلسه‌های مختلف با اداره آب و فاضلاب صحبت می‌کنیم و فشار می‌آوریم که سیستم فاضلاب را درست کنند، اگر این اتفاق نیافتد پیش‌بینی می‌کنیم تا ۱۰ سال دیگر بازار سمنان کاملا فرو بریزد.

وضعیت آشفته اطراف بازار نیز نشان می دهد طرح تفصیلی اصولی برای نجات بخشی یا بهسازی این دالان تاریخی و تجاری وجود ندارد، هر چند که مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان در دفاع می گوید؛ طرحی را با رویکرد دخل و تصرف حداقلی و بازگشت به کالبد اولیه مدت ها است به تهران فرستاده‌ایم تا تکلیف را روشن کند، اما سال‌هاست از نتیجه آن خبری نشده است.

دوست‌محمدی دلش به شهردار جدید خوش است که برای حفظ میراث فرهنگی و تخریب گسترده بافت تاریخی سمنان را که به هوای اجرای طرح توسعه صحن امامزاده یحیی و تعریض خیابان و پارکینگ برای خودوری بازاری ها، اتفاق افتاده بود، متوقف کرده است.