استفاده از ماهواره در ایران قانونی خواهد شد؟

هم‌اکنون اغلب شبکه‌های صدا و سیما بر روی ماهواره‌ها قابل دسترسی است و بسیاری از شهروندان اساساً از این طریق به شبکه‌های تلویزیون ایران دسترسی دارند اما این حضور قطعاً می‌بایست توسعه کیفی چشمگیری داشته باشد، تا مخاطبان فارسی زبان که هم‌اکنون میان صدها شبکه مخیر به انتخاب هستند، ترجیح دهند مشتری برنامه‌های شبکه‌های تلویزیون ایران باشند.

به گزارش تابناک، رایزنی‌ها برای بازنگری در قانون ماهواره این پرسش را پیش آورده که آیا تجربه شکست خورده پیش رو، منجر به تدوین قانونی دارای کارکرد عملیاتی که نفس ماهواره را به رسمیت بشناسد و در عین حال صداوسیما را مکلف به توسعه حضور در این بستر نماید، خواهد شد و یا همچنان تصور می‌شود می‌توان با این ابزار دارای ضریب نفوذ بالا در ایران برخورد حذفی داشت و به جمع‌آوری رسیور و دیش پرداخت؟!

با گسترش ماهواره در ایران، همان برخوردی با ماهواره شد که در دوره‌ای با ویدیو صورت پذیرفت و قوانین بازدارنده‌ای برای دسترسی به ماهواره وضع شد اما حجم بالای کانال‌های قابل دسترسی در ایران و تنوع و کیفیت محتوای عرضه شده توسط این شبکه‌های آنقدر جذاب بود که طیف بسیار گسترده‌ای از مردم به مرور به استفاده از ماهواره روی بیاورند و اکنون ضریب نفوذ ماهواره در ایران تا 60 درصد اعلام می‌شود.

پس از ناکارآمدیِ قوانین برای جلوگیری از گسترش استفاده از ماهواره و بی‌ثمر بودنِ طرح‌های جمع آوری دیش از پشت بام‌ها و دیگر روش‌هایی که برای تحدید استفاده از ماهواره به کار گرفته شد، فضا به سمتی رفت که ظاهراً مسئولان با این ماجرا کنار آمده‌اند اما اراده‌ای برای بازنگری در قوانین نبود و بدین ترتیب به واسطه وضع قانون ناکارآمد و مخالف با خواست بخش اعظمی از مردم، قبح قانون شکنی از طریق استفاده از ماهواره مدت‌هاست که شکسته شده و این یک جرم عمومی شده است!

اکنون به نظر می‌رسد کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی دست به کار شده تا در این زمینه قانون جدیدی وضع شود و با بازنگری در قوانین پیشین، نگاهی واقعی و عملیاتی نسبت به پدیده ماهواره در پیش گرفته شود اما این رویکرد ایجابی در دستور کار قانون گذاران است یا رویکرد سلبی؟ این پرسشی که شاید حتی اظهارنظرها نیز نتواند شفاف نماید و تا زمان بازنگری در قانون باید با احتیاط درباره آن نظر داد.

در همین ارتباط سیدصادق طباطبایی‌نژاد با اشاره به جلسه کمیته فرهنگی، هنری و رسانه کمیسیون فرهنگی، گفت: «جلسه امروز کمیته درباره بررسی قوانین مربوط به ماهواره بود چراکه از زمان وضع این قانون حدود 30 سال گذشته است و بررسی مجددی در این زمینه صورت نگرفته است. کارگروه فرهنگی، هنری و رسانه کمیسیون فرهنگی به دنبال بازبینی این قانون است تا میزان اجرایی شدن این قانون مورد ارزیابی قرار گیرد و نواقص آن را مشخص گردد.»

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه کارگروه کمیته فرهنگی، هنری و رسانه کمیسیون فرهنگی اجرایی شدن قانون ماهواره را بررسی می‌کند، اظهار کرد: «برای این منظور از مرکز پژوهش‌های مجلس خواسته شده کارشناسی‌های لازم و تحقیقات میدانی انجام دهد. براساس تحقیقات انجام شده در برنامه توسعه چهارم و پنجم تکالیفی درخصوص این قانون بیان شده اما اجرایی نشده؛ در برنامه ششم توسعه نیز اقدامات لازم درخصوص قانون ماهواره کاملا مسکوت مانده است.»

طباطبایی‌نژاد خاطرنشان کرد: «مقرر است از سازمان‌ها و نهادهایی مانند صدا و سیما و مراکز فرهنگی مرتبط که مخاطب این قانون هستند به کمیته فرهنگی، هنری و رسانه کمیسیون فرهنگی دعوت شوند تا پژوهش‌های لازم انجام شود. مسئولان مرکز ماهواره صدا و سیما به کمیته دعوت می‌شود تا موضوعات لازم بررسی شود.»

با توجه به فضای موجود و این واقعیت که در آینده‌ای نه چندان دور امکان دسترسی فنی ماهواره ساده‌تر خواهد شد و احتمالاً بدون دیش نیز قابل دسترسی خواهد بود، رویکرد مورد انتظار از قانون گذاران، ضابطه مند کردن این حوزه برای ایجاد امکان نظارت بر عرضه آن و همچنین مشخص کردن ابعاد و کارکردهای آن در شرایط کنونی است.

همچنین انتظار می‌رود به موازات این بازنگری، شاهد تقویت حضور مستقیم یا غیرمستقیم صداوسیما در این بستر باشیم. البته هم‌اکنون نیز اغلب شبکه‌های صداوسیما بر روی ماهواره‌ها قابل دسترسی است و بسیاری از شهروندان اساساً از این طریق به شبکه‌های تلویزیون ایران دسترسی دارند اما این حضور قطعاً می‌بایست توسعه کیفی چشمگیری داشته باشد، تا مخاطبان فارسی زبان که هم‌اکنون میان صدها شبکه مخیر به انتخاب هستند، ترجیح دهند مشتری برنامه‌های شبکه‌های تلویزیون ایران باشند.