فرارو- یک هفته از سقوط هواپیما مسافربری "ای تی آر" شرکت هواپیمایی آسمان که از تهران به یاسوج پرواز میکرد، گذشته است. تاکنون اجساد تمام قربانیان این حادثه در مناطق صعب العبور کوه دنا به دلیل شرایط نامساعد جوی انتقال داده نشده است. قرار است عملیات جست و جو از روز دوشنبه دوباره ازسرگرفته شود. در این بین اخبار دقیقی هم از دلایل این حادثه منتشر نشده است. روایت رسمی از حادثه با ابهامهای فراوانی روبه رو است.
به گزارش فرارو، گزارش مقدماتی سانحه هوایی تهران - یاسوج هواپیمایی آسمان منتشر شد. در این گزارش با اشاره به تمهیدات صورتگرفته برای بهبود وضعیت فرودگاه یاسوج، به جزئیات اقدامات انجامشده پس از سقوط هواپیما پرداخته شده است. در ادامه این گزارش با اشاره به اطلاعات هواشناسی منطقه آمده است که تاکنون پدیده هواشناسی خاصی برای ممانعت از پرواز از فرودگاه مهرآباد شناخته نشده و بررسیهای تکمیلی منوط به دریافت مکالمات هواپیما است.
گزارش رسمی این حادثه تلاش کرده است به ابهامها پاسخ دهد، اما نتوانسته است به دلایل احتمالی حادثه اشاره کند و به همین جهت پاسخ به این موضوع رابه پس از بررسی جعبه سیاه هواپیما موکول کرده است. با این حال گزارش سازمان هواپیمایی، سعی کرده است شرکت آسمان را تبرئه میکند.
این گزارش تاکید دارد در طول پرواز خلبان اعلام وضعیت اضطراری یا شرایط غیرعادی از جمله مواجهه با توربولانس (چاله هوایی) را نکرده است.
این گزارش همچنین سعی دارد اطمینان دهد که کادر پرواز از تجربه لازم برخوردار بوده اند. در بخشی از این گزارش آمده است: «خلبان حجتالله فولاد، ۶۲ ساله با سابقه پروازی ۱۷ هزار و ۴۰۰ ساعت پرواز و بیش از ۱۵ هزار ساعت پرواز با هواپیمای آ. تی آر است. ایشان معلم خلبان شرکت آسمان و سازمان بودند. ضمنا ایشان در سه ماه گذشته با این هواپیما دو پرواز به فرودگاه یاسوج داشتند.»
با وجود این روایت اظهار نظرها مختلفی و ابهام برانگیز درباره دلیل سقوط هواپیمای شرکت آسمان وجود دارد.
انتقادات فراوانی از حسین علایی مدیرعامل شرکت آسمان صورت گرفته است
نقش شرکت آسمان
اواخر هفته گذشته خبری به نقل از یک نماینده مجلس منتشر شد که با واکنشهای فراوانی روبه رو گردید. محمد دامادی نماینده ساری و عضو کمیسیون عمران مجلس روز چهارشنبه، با انتقاد از شیوه مدیریت پروازهای تجاری گفت، چند شکایت از خلبانان شرکت آسمان به کمیسیون عمران ارجاع شده بود و شماری از خلبانان گفتهاند که این شرکت با اخذ چک از خلبانان، آنها را مجبور به پرواز میکند.
دامادی با انتقاد از نحوه مدیریت شرکت آسمان گفت: «شکایتهای بسیاری از سوی خلبانان آسمان به کمیسیون عمران ارسال شده است و بیش از ۳۰ نفر از خلبانان خوب و توانمند آسمان در ماههای قبل به دلیل سوء مدیریت استعفا دادهاند. متاسفانه تعدادی از خلبانان اعلام کردهاند که این شرکت با دریافت چک از خلبانان، آنها را مجبور به پرواز میکند.»
او افزود: «حقوق خلبانان شرکت آسمان از بقیه ایرلاینها کمتر است و علاوه بر این، رفتارهایی مانند گرفتن چک و مجبورسازی آنها به پرواز و ... امنیت روانی خلبانان این شرکت را به شدت تحتالشعاع قرار داده است.»
با این اظهار نظر این گمانه تقویت شد که ممکن است شرکت آسمان خلبان هواپیمای مذکور را با وجود نامساعد بودن هوا مجبور به پرواز کرده باشد.
ادعای دامادی به سرعت از سوی هواپیمایی آسمان تکذیب شد. حسین علایی مدیر عامل این شرکت در این باره گفت: «برخلاف ادعاهای مطرح شده، هیچکس حتی مدیران شرکت هواپیمایی نمیتوانند خلبان را وادار به انجام پرواز کنند. طبق مقررات بینالمللی حتی اگر خلبانی به دلائل شخصی اعلام کند آمادگی پرواز را ندارد، شرکت هوایی نمیتواند او را وادار به پرواز کند و باید خلبان دیگری را بکار گیرد. برای شرکت ما هم موارد مشابهی پیشآمده که خلبانی مثلا به علت تالمات روحی اعلام کردهاست آمادگی پرواز ندارد و مدیران ما هم خلبان دیگری را برای پرواز استفاده کردهاند.»
علایی در واکنش به ادعاهای مطرح شده مبنی بر اینکه قبل از پرواز تهران یاسوج، هواشناسی اعلام کرده بود که پرواز نباید انجام شود، گفت: «اصلا اینطور نیست. قبل از انجام هر پروازی سه گزارش هواشناسی دریافت میشود. در مرحله اول اگر فرودگاه تشخیص بدهد هوا برای پرواز مناسب نیست اصلا منتظر نظر خلبان نمیماند. در صورت تایید هوا برای پرواز توسط فرودگاه، نوبت به خلبان میرسد تا تشخیص دهد امکان پرواز وجود دارد یا نه. در صورتی که خلبان هوا را برای پرواز مناسب بداند، فرم تایید را امضا و سپس پرواز میکند. درباره پرواز تهران یاسوج هم همین رویه طی شدهاست.»
مدیرعامل آسمان ادامهداد: «ما هیچ تضمینی در قالب چک و... برای پرواز از خلبانها مطالبه نمیکنیم. تضمینهایی که از خلبانها گرفته میشود مربوط به مرحله آموزش در فضای شبیهسازی شده یا همان "سیمیلاتور" در شرکتهای خارجی است. از آنجایی که هزینه آموزشهای سیمیلاتور بسیار بالاست، خلبانها قبل از اعزام برای این مرحله به شرکتهای هواپیمایی تعهدی معادل این هزینه میدهند تا به اندازه هزینه آموزش برای همان شرکت پرواز انجام دهند. این یک عرف بینالمللی است.»
امروز نیز هواپیمایی آسمان باز هم به انتقادات درباره سقوط هواپیما پاسخ داده است.
آسمان انتقادات مدیریتی را رد کرده و اعلام کرده است: «اشکالات مدیریتی بیشترجنبه سیاسی و شخصی دارد. سردار علایی دست تعدادی ازمدیران را از بیت المال کوتاه کرد و مواضع سیاسی ایشان مورد مخالفت گروهی ازمسوؤلین صنعت هوانوردی است.»
در اطلاعیه جدید آسمان به انتقادات درباره سکوت این شرکت پاسخ داده است: «صبح روزحادثه، ستادی درسازمان هواپیمایی کشوری تشکیل و از همه، از جمله مدیرعامل آسمان خواسته شد از هرگونه اظهارنظرخودداری نمایند و تنها از یک کانال اطلاع رسانی شود. دلیل سکوت و عدم اظهارنظر، همین است.»
نقص فنی هواپیما
پس از وقوع حادثه برخی از منتقدان به نوع هواپیمای مورد استفاده در این خط انتقاد کردند و معتقد بود که این هواپیما فرسوده و پیش از این بارها دچار نقص فنی شده بود، اما آسمان امروز اعلام کرده است " هیچ مشکلی به لحاظ فنی نداشت و این امر مورد تایید سازمان هواپیمایی کشوری است."
با توجه به سن هواپیما در حال حاضر بحثهایی به سرعت در شبکههای اجتماعی در حال گسترش است که به از رده خارج بودن هواپیما اشاره میکند. هنوز برای هر گونه اظهار نظر درباره علت سقوط این هواپیما بسیار زود است، ولی برخی از اطلاعات موجود درباره این هواپیما میگوید که این پرنده ۷ سال در شیراز زمینگیر بوده و به تازگی بعد از طی مرحله تعمیر و اورهال به پرواز درآمده بوده است.
در همین رابطه مسعود پلمه، رئیس فدراسیون حملونقل و ترانزیت، در گفتوگو با «شرق» اظهار کرد: «طبیعتا سوانح علت و عواملی مشخص و بعضا قابل پیشبینی دارند. بخشی از سوانح ما به فرسودگی ناوگان برمیگردد که در بخش هوایی این حوزه بسیار مشهودتر است. این در حالی است که بهدلیل اعمال تحریمها حتی قطعات مورد نیاز هواپیماها در اختیار ما گذاشته نمیشد و ناچار بودیم از طرق مختلف یا اصطلاحا بازار سیاه تهیه کنیم. بهطور قطع، چون نظارت کاملی بر سیستم تأمین نیست و نمیتوان استاندارد دقیقی را برای آن انتظار داشت، احتمال دارد قطعات معیوب به دست ما رسیده باشد.»
در همین حال سازمان هواپیمایی کشوری تا اطلاع ثانوی پرواز هواپیمای ایتیآر مدل ۲۰۰ و ۵۰۰ شرکت هواپیمایی آسمان را متوقف کرد. این تصمیم در راستای ملاحظات فنی بوده است.
در اطلاعیه سازمان هواپیمایی کشوری که روز جمعه چهارم اسفند ماه صادر شده، آمده است: «با عنایت به بررسی همه جانبه علل وقوع سانحه هوایی اخیر و به منظور اطمینان از ارتقا ایمنی پروازهای این نوع هواپیما لازم است به طور موقت و تا اطلاع ثانوی پروازهای ایتیآر مدل ۲۰۰ و ۵۰۰ شرکت هواپیمایی آسمان متوقف شود، تا سازمان هواپیمایی در فرصت مناسب بررسیهای لازم را انجام و پس از حصول اطمینان از ابعاد ایمنی از سرگیری پروازهای مذکور اعلام گردد.»
موقعیت فرودگاه یاسوج و محل وقع حادثه
موقعیت فرودگاه
در برخی گزارشها یکی از مواردی که در وقوع این حادثه مرگبار تاثیر گذار معرفی شده است موقعیت فرودگاه یاسوج است. محل سقوط هواپییمایای تی آر نیز بسیار به فرودگاه نزدیک است.
در گزارش هواپیمایی آسمان نیز به این موضوع اشاره شده است. آسمان اعلام کرده است: «دلایل احتمالی سقوط که البته گمانه زنی بیش نیست و در روزهای آتی مشخص خواهد شد، وضعیت آب و هوایی ناپایدار ارتفاعات دنا، شرایط فرودگاه و عقب ماندن صنعت هوایی کشور از امکانات روز هوانوردی دنیاست.»
پیشتر نیز یکی از مسئولین شرکت هواپیمایی آسمان در مصاحبهای اعلام کرده است که مشکل نه نقص فنی و بلکه شرایط جوی و موقعیت بد مکانی فرودگاه یاسوج بوده است.
موقعیت که باعث شده است پروازهای هواپیماها به سمت یاسوج در مسیر مخاطره برانگیز و بر فراز دنا انجام شود.
کپسول خالی و بحث برانگیز
روز پنج شنبه ویدئویی از عملیات جست و جوی لاشه هواپیما منتشر شد که در آن نشان داده میشد، نیروهای ارتش که به لاشه هواپیما رسیده بودند، کپسول آتشنشانی یافتند که به گفته امداد گر ارتش خالی بوده است. این کمپسول یا از ابتدا خالی بوده است و یا به دلایلی در هواپیما مورد استفاده قرار گرفته و خالی شده است.
انتنشار این ویدئو گمانه وقوع آتش سوزی را تقویت کرد، اما محمد رضا رضایی کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس گفت: «این موضوع که چرا کپسول آتش نشانی خالی بوده؛ از ابتدا به صورت خالی در هواپیما قرار گرفته یا اینکه داخل هواپیما آتش سوزی رخ داده، از جمله مواردی است که در کمیسیون عمران بررسی میشود؛ البته احتمال این موضوع که هواپیما پس از برخورد با کوه دچار آتش سوزی شده باشد، کاملاً مردود است.»
رییس کمیسیون عمران مجلس، با بیان اینکه اصل موضوع حادثه هواپیما این است که در آن شرایط جوی هواپیما باید پرواز میکرد یا خیر که این مورد باید مورد بررسی قرار گیرد، افزود: «بزرگترین قطعهای که تاکنون از اجساد پیدا شده، بالاتنه بدن یک انسان است که این نشان میدهد هواپیما با کوه برخورد کرده و اجساد تکه تکه شده است.»
او با بیان اینکه ۴ دقیقه پیش از سقوط هواپیما مکالمهای از یکی از مسافران هواپیما با فردی که در فرودگاه یاسوج منتظرش بوده وجود دارد، افزود: «این مکالمه بسیار عادی بوده و نشان میدهد که شرایط هواپیما پیش از سقوط بسیار عادی بوده و مشکلی وجود نداشته است، اما اینکه چرا به کوه برخورد میکند، از ابهاماتی است که باید به آن پاسخ داده شود.»