نقش رانت‌خواران در گرانی دلار

فرارو- مهدی پازوکی اقتصاددان و استاد دانشگاه معقتد است عامل اصلی بی ثباتی بازار ارز رانت خواران هستند. این استاد دانشگاه در تحلیل چرایی گران شدن قیمت دلار و رسیدن آن به مرز پنج هزار تومان به فرارو می‌گوید: زمانی که آقای روحانی روی کار آمد دلار در بازار آزاد سه هزار و ۶۰۰ تومان بود. ما سالانه حدود ۱۰ درصد تورم داشتیم، اما قیمت دلار ثابت نگه داشته شده بود. با این حال شوک‌هایی مثل روی کار آمدن ترامپ در آمریکا یا حجم نقدینگی بالا باعث افزایش قیمت دلار شد.

این اقتصاددان با بیان اینکه ۲۰ درصد از حجم نقدینگی کشور در اختیار موسسات غیرمتشکل پولی است ادامه می‌دهد: این نقدینگی وارد بازار و باعث افزایش نرخ ارز می‌شود. مضاف بر این سیاست بانکی ما هم ایراد داشته است. ما در کشور افراد گردن کلفتی داریم که از این بانک‌ها مثلا صد میلیارد تومان وام گرفته اند، اما ارزش اسنادی که در اختیار بانک گذاشته اند یک میلیارد هم نیست. همین‌ها هستند که پول را وارد بازار می‌کنند و تقاضا ایجاد می‌کنند. این افراد طبقه جدیدی در اقتصاد ایران را شکل می‌دهند. خیلی از این افراد متاسفانه در ساختار قدر نفوذ دارند.

او معتقد است: رانت خواران عمده‌ای در شبکه بانکی نفوذ پیدا کرده اند و از روی رابطه وام‌های میلیاردی گرفته اند. نمونه این موضوع را می‌توان در بانک سرمایه دید که آقای محمود صادقی نماینده شجاع مجلس اسامی ابربدهکاران را منتشر کرد. بعضی از افراد وام را به اسم یک کارتن خواب گرفته اند. یک آدم معتاد را به بانک آورده اند به اسم او وام گرفته اند، اما خودشان پول را گرفته اند.

این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه می‌دهد: پول‌هایی که از سیستم بانکی خارج شده به بازار ارز آمده است. همین‌ها فاجعه آفرین است. بدهکاران بانکی، چون نمی‌توانند پولشان را در سیستم بانکی سرمایه گذاری کنند، سعی می‌کنند از طریق پولشویی پول کثیف را به پول تمیز تبدیل کنند. آن‌ها از طریق پسر، داماد یا همسرشان به بازار ارز می‌آورند. این‌ها را می‌شود رصد کرد.

پازوکی با بیان اینکه رانت خواران عامل عمده بی ثباتی در کشور هستند می‌گوید: بعضی از این افراد تحت لوای تولید وام می‌گیرند. من معتقدم کسی که وام می‌گیرد، کارخانه راه می‌اندازد و کارخانه اش را در گرو بانک می‌گذارد قهرمان ملی است و حتی باید برای پرداخت وامش در شرایط اقتصادی فعلی مهلت داد. اما باید کلاهبردارانی که از طریق پارتی بازی و رشوه وام گرفته اند و امانت لازم را به بانک نداده اند را به سزای ننگین اعمالشان رساند. وقتی مردم می‌بینند وقتی کارمند یک بانک لکسوس ۷۰۰ میلیونی سوار می‌شود و خانه اش به فرمانیه می‌رود، حق دارند سوال کنند چرا سیستم بانکی فاسد است؟ چطور یک استاد دانشگاهی که درآمد نسبتا خوبی دارد نمی‌تواند خودرویش را به لکسوس تبدیل کند؟

او ادامه می‌دهد: اقتصاد کشور رانتی شده و رانت خواران در نهادهای قدرت نفود دارند. در قوا و سیستم بانکی نفوذ دارند و متاسفانه ما اراده‌ی لازم هم برای مبارزه با این‌ها را نداریم. متاسفانه زندگی مردم روز به روز دچار مشکل می‌شود. من معتقدم می‌شود با فساد مبارزه کرد، اما اراده مجموعه حکومت را لازم دارد. اتاق اقتصاد ایران باید آنقدر شفاف باشد که کوچکترین حرکت رانت خواران به چشم بیاید. در همین آمریکای جهان‌خوار می‌گویند از مرگ می‌شود فرار کرد، اما از مالیات نه.

این استاد دانشگاه معتقد است که صادر کنندگان پتروشیمی هم در گران شدن قیمت دلار نقش به سزایی دارند. او می‌گوید: پتروشیمی‌ها قیمت خوراک‌شان را با ارز مبادله‌ای سه هزار و ۶۰۰ تومان می‌گیرند، اما محصول‌شان را با ارز آزاد صادر می‌کنند. این یک رانت بالای هفت هزار میلیارد تومانی در اقتصاد ایران است. این‌ها در همه جا نفوذ دارند. هیچ وقت شرکت‌های پتروشیمی نمی‌گذارند قیمت ارز یکسان شود. یکسان شدن ارز جلوی رانت در اقتصاد ایران را می‌گیرد. این اقتصاد به شدت رانتی است. هرچقدر که فاصله بین نرخ ارز مبادله‌ای و آزاد بیشتر شود به نفع پتروشیمی‌های بخش خصوص است. این‌ها هر روز قیمت ارز را بالا می‌برند. با این وضعیت چرا خود دولت پتروشیمی صادر نکند؟ از سازمان مالیاتی می‌خواهم که از درآمد‌های نجومی حاصل از نرخ ارز مبادله‌ای و آزاد پتروشیمی‌ها مالیات بگیرد تا از طریق سیستم تامین اجتماعی بازتوزیع شود. به اعتقاد این اقتصاددان تا زمانی که یکسان سازی نرخ ارز اتفاق نیفتد فساد وجود دارد.