رد پای رانت های ویژه در طرح ضد رانت شهرداری

قرار است طرح تازه مدیران شهری برای ورود به محدوده مرکزی شهرتهران از سال آینده اجرایی شود. مدیران شهری معتقدند طرح جدید به عدالت نزدیکتر است اما شهروندان چندان به تحقق این هدف امیدوار نیستند.

به گزارش مهر، کمتر کسی است که طرح سابق طرح ترافیک را طرحی موثر و کارآمد در کاهش ترافیک و آلودگی هوای محدوده مرکزی پایتخت بداند. اما منتقدان طرح جدید شهرداری معتقد بودند طرح فعلی نیز نمی توان مشکلات این محدوده را حل کند و باید برای تغییر در طرحی ۳۸ ساله، راهکارهایی ارائه می شد که سرانجام اش مشخص بود.

مردم به توزیع عادلانه امیدوار نیستند نظر سنجی یک نهاد دانشگاهی از مردم نیز نشان می دهد، شهروندان تهرانی به تحقق تنها نقطه مثبت طرح جدید (حذف رانت از طرح ترافیک) امیدوار نیستند.

در این نظرسنجی که توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و با نمونه آماری ۱۰۱۵ نفره صورت گرفته است، ۳۵.۲ درصد از پاسخگویان اظهار کرده‌اند که غالبا برای تردد از خودروی شخصی استفاده می‌کنند و ۳۱.۳ درصد نیز از مترو استفاده می‌کنند. استفاده‌کنندگان از اتوبوس ۱۴.۳ درصد، موتورسواران۷ درصد و میزان استفاده از تاکسی و آژانس نیز به ترتیب ۵.۴ و ۵ درصد بوده است.

یافته‌های این نظرسنجی نشان می‌دهد که میزان اطلاع از طرح ترافیک جدید در بین استفاده‌کنندگان از خودروی شخصی و آژانس به مراتب بیشتر از متروسواران و اتوبوس‌سواران است و نسبت موافقان طرح ترافیک جدید نیز در استفاده‌کنندگان از حمل و نقل عمومی به مراتب بیشتر از استفاده‌کنندگان خودروی شخصی است. با این حال در همه اشکال تردد، تعداد موافقان طرح ترافیک جدید بیشتر از طرح ترافیک قبلی است.

در این افکارسنجی همچنین مشخص شده که متأسفانه بخش قابل توجهی از افکار عمومی هنوز به اینکه سهمیه‌ها حذف شود و شرایط برای همه عادلانه باشند، امیدوار نیستند و ۴۶.۶ درصد از پاسخگویان معتقدند شرایط عادلانه‌تر نخواهد شد.

به دنبال رانت زدایی واقعی باشیم

عابدین سالاری اسکر، کارشناس حوزه شوراها نیز در خصوص طرح تازه شهرداری تهران برای ورود به محدوده مرکزی شهر با بیان این که یکی از مهمترین محورهای تبلیغاتی برای "جا انداختنِ" این طرف ادعای حذف و یا کاهش رانت بود می گوید: حقیقتا طرح ترافیک به روش قبلی، کاملا رانت زا و غیر شفاف بود. اما، سوال این است که "آیا در طرح جدید رانت حذف شده است"؟ واقعیت این است که میزان رانت کم شده است، اما سهمیه سه هزار تایی در اختیار شهردار و شورای شهر تهران و کارت های شناور اختصاص یافته به مراکز قدرت، رانت محسوب می شود.

او ادامه می دهد: مساله کلیدی نحوه توزیع این رانت است. واقعیت این است که در فضای سیاسی جامعه ما، شفافیت بیشتر زمانی صورت عینی پیدا می کند که بنا باشد علیه مخالفین سیاسی افشاگری شود. به عنوان مثال، معاون شهردار تهران از وجود ۶ هزار کارت طرح ترافیک برای خبرنگاران و ۱۰ هزار تا برای معلولین در دوره قبلی مدیریت شهری خبر داد. این در حالی است که در شورای قبلی، یک عضو شورا تلاش کرد، اسامی آنها منتشر شود. اما شهرداری زیر بار آن نرفت.

به گفته سالاری شورای پنجم و شهردار تهران اگر به دنبال رانت زدایی واقعی از این طرح است، باید اسامی و فرایند انتخاب کسانی که این سه هزار کارت را دریافت می کنند (چه به صورت معرفی از دفاتر اعضای شورا، چه شهردار تهران) را برای افکار عمومی کاملا شفاف و منتشر کند. در غیر این صورت، افکار عمومی حق دارند که بگویند رانت نه تنها از بین نرفته است، بلکه صرفا استفاده کنندگان از آن، در نتیجه تغییر نوع وابستگی سیاسی تغییر کرده اند.

این کارشناس حوزه شورا اضافه می کند : شهرداری تهران و سپس شورای شهر با وعده های کاهش ۲۶ درصدی ترافیک در این محدوده، اضافه شدن ۸ درصدی به تقاضای سفر با سیستم حمل و نقل عمومی وکاهش ۲۰ درصدی تقاضای سفر غیر ضروری با افکار عمومی سخن گفته است وشورای شهر تهران باید در سال آتی در یک فرایند روشن و شفاف و قابل راستی آزمایی، صحت ادعاهای فوق را به اثبات برساند. در غیر این صورت، باید بپذیرد که مساله وعده های فوق نبوده و هدف پنهان افزایش درآمد از این محل و از طرف دیگر زمینه سازی برای تسهیل حرکت بخش پولدار جامعه در این محدوده بوده است!

باید مشخص شود چه کسانی با چه مبلغی طرح می گیرند

اما بهاره آروین عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران می‌گوید در طرح جدید ترافیکی که در اختیار شورای شهر قرار گرفته حتما باید ساز و کاری برای شفافیت آن پیش‌بینی کرد که نحوه توزیع طرح و پرداخت تعرفه‌ها شفاف و بدور از هر گونه رانت و فسادی باشد.

او در پاسخ به این پرسش که چه تضمینی وجود دارد که در طرح جدید ترافیکی مانند گذشته رانت‌خواری اتفاق نیفتد، می گوید: قبل از اینکه طرح مطرح شود، قرار بود چگونگی توزیع طرح ترافیک بررسی شود. معاونت حمل و نقل شهرداری تهران اعلام کرد چون طرح ترافیک در حال تغییر است کمیته شفافیت اندکی صبر کند تا طرح جدیدی که ارایه می شود فارغ از هر گونه رانت و فساد باشد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران اضافه می کند : در طرح جدید ترافیکی که در اختیار شورای شهر قرار گرفته حتما باید ساز و کاری برای شفافیت آن پیش‌بینی کرد و همه مسایل هم باید در دسترس عموم قرار بگیرد و مشخص شود که روزانه افرادی که از طرح استفاده می‌کنند چه مبلغی را می‌پردازند و پولی که به حساب معاونت می آید چه میزان است. بنابراین ساز و کار توزیع طرح و پرداخت‌ها باید شفاف باشد و گزارش آن حتی به صورت ماهانه به افکار عمومی ارائه شود.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا در دوره جدید شورا هم مانند دوره چهارم شورا و ریاست مسجدجامعی که قرار بود اسامی خبرنگارانی که طرح گرفتند منتشر شود و هیچ گاه این اسامی منتشر نشد به همان صورت خواهد بود؟ می گوید: نباید در این زمینه مشکلی داشته باشد و فکر می کنم این امکان فراهم شود.

وی ادامه می دهد : حتما سهمیه‌ها پیگیری می‌شود که چه کسانی سهمیه می گیرند وچه تعرفه‌ای می‌پردازند و از آنجا که در طرح جدید سقف ورود به محدوده طرح وجود دارد، باید مشخص شود که سهمیه‌ها نیز با همان تعرفه‌ای که مردم عادی پرداخت ‌می‌کنند وارد محدوده طرح شوند.

مدیران ترافیکی شهر تهران معتقدند در طرح جدید ترافیک بساط رانت های ویژه برچیده شده است اما بر اساس مصوبه شورای شهر تهران شهرداری اجازه داده شده حداکثر ۵/ ۱ درصد از کل ۱۰۳ هزار مجوز تردد روزانه در محدوده طرح ترافیک را در «موارد خاص» با اعمال ضریب ۵/ ۰ (تخفیف ۵۰ درصد) تعیین و محاسبه کند.همچنین مدیران شهری و اعضای شورا در برابر 10 هزار طرح شناوری که در مصوبه شورای ترافیک به چشم می خورد سکوت کرده اند . همچنین مشخص نیست 26 هزار 350 طرح ترافیک سالیانه که برای سه ماه دوم پیش بینی شده است به چه دلیل است .