تقویت انسجام داخلی؛ راهکار مقابله با آمریکا

در طی هفته‌های اخیر آمریکا تلاش‌های زیادی در جهت همراه ساختن اروپا علیه فعالیت‌های موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران داشته و شرط‌گذاری‌های اخیر ترامپ در موضوع برجام نیز در جهت تحت فشار قرار دادن اروپایی‌ها برای کنار گذاشتن برجام است. هرچند در تحلیل دیگر به نظر می‌رسد آمریکا به دنبال آن باشد که با تشدید موانع پیش روی ایران برای استفاده از فرصت‌های اقتصادی برجام، ایران را به کنار گذاشتن برجام مجبور سازد.

به عبارتی آمریکا در این دوران می‌خواهد با بی‌خاصیت جلوه دادن چندجانبه‌گرایی، مجددا هژمون و یکجانبه‌گرایی را به رهبری خود بر فضای بین‌المللی حاکم سازد و اقداماتی نظیر شرط‌گذاری برای برجام، اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و خروج از سازمان‌های بین‌المللی و ... از این دست اقدامات یک‌جانبه و فشار به سایر کشورها در جهت تضعیف چندجانبه‌گرایی و تقویت سلطه و هژمونی امریکاست.

غلامرضا کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی،  درباره رویکرد یکجانبه‌گرایی‌ آمریکا به ویژه در موضوع برجام و تلاش برای مجاب کردن اروپایی‌ها برای برهم زدن برجام از طریق برجسته کردن مسائل موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران گفت: آن چه که در سیاست خارجی آمریکا کاملا مشهود است این است که برخلاف شعارهای انتخاباتی ترامپ که بنا بود آسیای جنوب شرقی اولویت اول سیاست خارجی کلان آمریکا باشد اما تحولاتی که در طول یکی دو سال گذشته در خاورمیانه رقم خورده تا حدودی آمریکا را درباره این اولویت‌گذاری مردد کرده است.

وی ادامه داد: امروز آمریکایی‌ها احساس می‌کنند منطقه غرب آسیا از نفوذ، کنترل و تسلط آنها خارج شده است. یکی از بازیگران اصلی نقش‌آفرین در تحولات سه سال اخیر منطقه، ایران بوده است. ایران با شکست داعش در عراق و فروکش کردن برخی بحران‌های منطقه‌ای نقش منطقه‌ای خود را تثبیت کرد، لذا آمریکایی‌ها به جد دنبال این هستند که نفوذ منطقه‌ای ایران را تضعیف کنند و مهمترین راهکاری که برای این مسئله در نظر دارند این است که برجام را تضعیف کند و شرایطی را به وجود بیاورند که در گام اول ایران از برجام خارج شود و در غیر این صورت خودشان به صورت یکجانبه از برجام خارج شوند تا این قرارداد لغو شود.

کریمی اظهار کرد: بنابراین نکته حائز اهمیت به لحاظ سیاست بین‌الملل این است که آمریکا مجددا در حال ورود به منطقه غرب آسیا در قالب همان سیاست‌های ده سال گذشته است تا بتواند مانع نفوذ منطقه‌ای ایران و روسیه شود. طبیعی است که در این شرایط فشارها علیه ایران افزایش پیدا خواهد کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی عنوان کرد: اما نکته مهم این است که ترامپ به دلیل تمرکزی که بر روی سیاست‌های داخلی دارد آمادگی یک درگیری نظامی بزرگ را در هیچ نقطه دنیا ندارد زیرا استراتژی وی ایجاد رونق اقتصادی داخلی و رفع بحران بیکاری است و به عبارتی اولویت اصلی وی مسائل داخلی آمریکا است. لذا آمریکا دچار یک چالش شده است زیرا اکنون نفوذ آمریکا در خاورمیانه در حال کاهش و نفوذ ایران و روسیه در حال افزایش است و از طرفی به لحاظ بین‌المللی هم برجام به گونه‌ای پیش رفته است که امکان ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی علیه ایران را سخت و تا حدی ناممکن کرده است.

وی یادآور شد: براین اساس آمریکایی‌ها سعی دارند با بزرگنمایی مسئله موشک‌های بالستیک و توان موشکی ایران، ائتلافی همراه با کشورهای اروپایی علیه ایران ایجاد کنند تا از این طریق هم برجام را تحت تأثیر قرار دهند و هم زیاده‌خواهی ترامپ را کمرنگ کنند. البته اروپایی‌ها اگر در این قضیه با ترامپ همراهی کنند موفقیت چشمگیری به دست نخواهند آورد.

کریمی ابراز کرد: اما از منظر جمهوری اسلامی ایران، مهمترین مزیت برجام بهره‌گیری از فرصت‌های اقتصادی برجام است. تلاش ترامپ بر این است فضایی در محیط بین‌المللی ایجاد کند که این فضا مانع از سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل روابط بانکی برای ایران شود. به هر حال یکی از مشکلات اقتصادی کشور جذب سرمایه‌گذاری خارجی است اما اخیرا اعلام شد ریسک سرمایه‌گذاری بین‌المللی در ایران که دو سال پیش ۷ بود امسال به ۵ رسیده است و موقعیت ایران در این حوزه بهتر شده است لذا در یک نگاه کلان، سیاست‌های ترامپ چندان تأثیرگذار نبوده است.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: البته برای بهبود این شرایط در داخل لازم است انسجام سیاست‌ها بیشتر باشد و همگرایی بین بخش‌های مختلف و حتی بین احزاب سیاسی متفاوت در حوزه سیاست خارجی افزایش پیدا کند تا جمهوری اسلامی ایران با یک سیاست و صدای واحد در عرصه بین‌المللی نقش‌آفرینی کند و توطئه بین‌المللی اخیر را که علیه ایران در حال شکل‌گیری است و برخی بازیگران منطقه‌ای مانند عربستان و اسرائیل هم با لابی‌هایی که درون آمریکا به ویژه کنگره دارند در ایجاد آن نقش دارند، خنثی سازد.

وی یادآور شد: البته همانطور که گفتم مواجهه مؤثر در مقابل شکل‌گیری این توطئه و خنثی‌سازی آن، نیازمند تقویت انسجام داخلی است که اکنون در سطح مطلوبی نیست. به عنوان نمونه با بررسی رسانه‌‌های خارجی در چند وقت اخیر باید گفت رسانه‌‌های سعودی و صهیونیستی، به شدت بر مواضع اختلافی مسئولان تمرکز کرده و حتی مواضع ائمه جمعه کشورمان در خطبه‌های نماز جمعه را ترجمه و نقاط بحرانی و حساس آن را برجسته می‌کنند و در کازیه‌‌های سناتورهای آمریکایی قرار می‌دهند و با تحلیل این سخنان، به سناتورها اینگونه القا می‌کنند که ایران خواهان مواجهه جدی با آمریکا است.

کریمی اظهار کرد: از آنجا که ما لابی قوی در درون کنگره آمریکا نداریم برخی تصمیمات ضد ایرانی با اکثریت قاطع تصویب می‌شود. لذا دو نکته در داخل کشور حائز اهمیت است؛ تقویت انسجام داخلی در خصوص مسائل سیاست خارجی و خنثی‌سازی بخشی از لابی‌های منفی علیه ایران در محیط بین‌المللی. مسلما اگر این دو نکته رعایت شود و در اولویت قرار گیرد آمریکا نمی‌تواند گام‌های اساسی چندانی علیه کشورمان بردارد.