چگونه نفت به مقصد می رسد؟

هفته گذشته، یک کشتی حامل یک میلیون بشکه میعانات گازی ایران در آب‌های چین آتش گرفت. به بهانه این حادثه تلخ، در گزارش زیر به نحوه صادرات نفت پرداخته‌ شده است.

به گزارش جام جم، نفت چگونه صادر می‌شود؟ بعد از صادرات بشکه‌های نفت را چه کار می‌کنیم؟ چطور برای نفت باید مشتری پیدا کرد؟ چگونه نفت به مقصد می‌رسد؟ همه اینها سوالاتی است که در صادرات نفت برای عامه مردم مجهول است.

از این رو گزارشی در این زمینه تهیه کردیم تا صفر تا صد صادرات نفت را برایتان شرح دهیم. ابتدا باید سیستم محاسبه و فروش و همچنین انتقال نفت را بگوییم که چگونه انجام می‌شود. از نفتکش شروع کنیم.

کشتی‌های نفتکش که وسیله‌ای برای صادرات نفت است، از دور شبیه کشتی‌های دیگر است اما از نزدیک تفاوت‌های زیادی دارد. وقتی وارد نفتکش می‌شوید، لوله‌های بزرگی وسط کشتی تعبیه شده و برای ورود و خروج افراد حتی کارکنان کشتی نفتکش خط‌هایی مشخص شده است. این لوله‌ها در ابعاد مختلف قرار دارد تا نفت سریع‌تر تخلیه شود. کشتی‌های نفتکش درست همانند یک پادگان نظامی است و هیچ کسی حق ورود و خروج بدون مجوز را ندارد. افرادی که در کشتی مشغول کار هستند، در ازای هر ماه 5/17 روز مرخصی دارند اما ماموریت آنها به طور معمول سه تا چهار ماه طول می‌کشد و همین کار را سخت می‌کند.

در نفتکش‌های بین‌المللی صادرات نفت حداقل یک ماه طول می‌کشد و ممکن است در وسط دریا نیاز به سوخت داشته باشند. در این شرایط با قایق‌های تندرو که در زمینه ارسال محموله‌های آب و غذا و سوخت فعالیت دارند طی یک تماس تلفنی در وسط آب سوختگیری انجام می‌شود. در بخش زیرین نفتکش سوراخ‌هایی وجود دارد که منتهی به آب است و برای تعادل کشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و آب وارد قسمت مورد نظر می‌شود.

خدمه متخصص

هر نفتکش 20 تا 50 نفر خدمه دارد. غیر از افراد متخصص و مهندسان، آشپز و نیروهای خدماتی هم حضور دارند. مسئولیت کشتی با کاپیتان است که حکم خلبان در هواپیما و راننده در خودرو را دارد. کاپیتان علاوه بر مسیریابی دقیق باید شش دانگ حواس خود را به امنیت کشتی بدهد. اگر کوچک‌ترین مشکلی پیش بیاید، ممکن است صدها میلیون دلار زیان وارد شود و در مواقعی ناگوار جانشان را از دست بدهند.

سوختگیری نفتکش مانند خودرو است

بعد از تحلیل اولین مولفه برای صادرات نفت باید به مواد اصلی و چگونگی صادرات آن پرداخت. هر بشکه نفت در معاملات بین‌المللی معادل 159 لیتر محاسبه می‌شود. بشکه واحد اندازه‌گیری نفت است، درست همان طور که لیتر برای بنزین محاسبه می‌شود. کشورهای نفت خیز کالای استخراج‌شده خود را به فروش می‌رسانند و به طور معمول برای صادرات نفت یا فرآورده‌های نفتی خود از نفتکش استفاده می‌کنند. طریقه سوختگیری نفتکش‌ها همانند سوختگیری خودرو است. برای برخی افراد شاید این پرسش پیش بیاید که بشکه‌های نفت را پس از صادرات پس می‌گیرند یا خیر در حالی که اصلا بشکه‌ای در کار نیست، بلکه به عنوان یک واحد اندازه گیری نام برده می‌شود. به عنوان مثال برای سوختگیری خودرو وقتی نازل بنزین درون باک است و سوختگیری انجام می‌شود، مانیتور اعدادی را مبنی بر این که چند لیتر بنزین تاکنون وارد باک شده نشان می‌دهد. برای صادرات نفت هم چنین حالتی وجود دارد.

دو روش صادرات نفت

برای صادرات نفت دو روش وجود دارد که یکی تحویل در مبداء و دیگری تحویل در مقصد است. اگر کشور متقاضی نفت را در مبدا تحویل بگیرد، نفتکش به بنادر ایران اعزام می‌کند و همه هزینه‌ها از جمله حمل و نقل، بیمه و هزینه‌های جانبی را بر عهده می‌گیرد. در این روش بعد از تحویل نفت یا میعانات گازی، کشور تحویل دهنده هیچ مسئولیتی ندارد و کار تمام شده است.

نوع دیگر صادرات نفت، تحویل در مقصد است و برخی کشورها اعلام می‌کنند، نفت باید در بنادر کشور مقصد تحویل داده شود. ایران در زمینه تحویل در مقصد تجربه فراوانی دارد. زمانی که ایران در تحریم قرار داشت، زیرا هیچ کشوری کشتی‌های خود را به بنادر ما نمی‌فرستاد و اجازه حمل نفت ایران را نداشتند. مشتری‌های ما هم در آن زمان اعلام کردند، اگر نفت را در مقصد با وجود ریسک‌های مختلف تحویل می‌دهید می‌توانیم خریداری کنیم. در غیر این صورت خریدار نیستیم. ما هم برای این که بتوانیم نفت را صادر کنیم در مقصد تحویل می‌دادیم. در روش تحویل در مقصد از زمان ورود نفت به نفتکش تا زمانی که در بنادر کشور مقصد مراحل تخلیه انجام شود، همه مسئولیت با کشور صادر کننده است. در این روش همه هزینه‌های اعمال شده روی قیمت نفت محاسبه و دریافت می‌شود.

انواع بیمه نفتکش

برای صادرات نفت علاوه بر نفتکش نیاز به بیمه نیز هست. نفتکش‌ها و فرآورده‌های نفتی دو نوع بیمه دارند. یکی بیمه خود کشتی و دیگری بیمه محموله‌ نفتی است. کشتی چه پر باشد و چه خالی بیمه می‌شود اما محموله کشتی نیز بیمه جداگانه دارند. بیمه محموله‌های نفتکش، شامل نفت یا فرآورده‌های نفتی اجباری است. این بیمه‌های اجباری هم به دو بخش اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. بیمه‌های اولیه معمولا در خاک همان کشور صادرکننده است و به بیمه محلی معروف است و بیمه ثانویه یا اتکایی یک بیمه بین‌المللی است که دفتر اصلی آن در شهر لندن انگلستان قرار دارد. از آنجا که محموله‌های نفتی و فرآورده‌های آن ریسک بسیار بالایی دارند، اگر بیمه اتکایی نداشته باشند بیمه‌های محلی توانایی پرداخت خسارت در صورت بروز حادثه را ندارند.

وقتی به مقصد رسید

تا این جا از چگونگی بارگیری نفت از مبدا سخن گفتیم. همچنین گفته شد، برای حرکت باید بحث‌هایی مانند بیمه و امثال آن هماهنگ شده باشد، اما مهم‌ترین بخش ماجرا پهلوگیری در مقصد است. زمانی که کشتی‌های نفتکش به کشور مقصد می‌رسند و در بنادر آنجا پهلوگیری می‌کنند، شیلنگ‌های بزرگی به لوله‌های نفتکش متصل می‌شود و نفت را به مخازن منتقل می‌کند. پایش میزان حجم نفت یکی در مبدا، یکی در کشتی و دیگری در مقصد انجام می‌شود که این سه رقم باید با هم برابر باشد و در صورت مغایرت ممکن است مشکلات حقوقی بین‌المللی به دنبال داشته باشد، اما به طور معمول همه مراحل یک عدد را نشان می‌دهند.

نحوه دریافت پول نفت

مهم‌ترین بخش ماجرا دریافت پول است. به طور معمول، کشورهای خریدار نفت یک ال.سی نزد یک بانک مشترک بین‌المللی که مورد تایید فروشنده است، باز می‌کند و مبلغی پول یا اعتبار در نظر می‌گیرد. کشور صادرکننده نیز به استناد آن اعتبار، نفت را صادر می‌کند و معمولا توافق می‌شود که پس از یک ماه پول نفت به آن حساب مشخص واریز شود. این کار در شرایطی انجام می‌شود که مدارک بارگیری به تایید خریدار رسیده باشد و بعد از این مراحل مدارک فوق توسط فروشنده به بانک عامل تحویل داده می‌شود. پس از استعلام و تایید مدارک، پول به حساب خریدار در آن بانک و بعد از آن به بانک مرکزی به صورت دلاری واریز می‌شود.

مشکلات صادرات نفت

اگر نگاهی به روند فعالیت کشتی‌های نفتکش و خدمه آن بیندازیم، متوجه خواهیم شد، صادرات نفت به این راحتی هم نیست. اکنون می‌توان متوجه شد که در شرایط تحریم و در فضایی که هیچ کشوری حاضر نبود نفتکش‌های ایران را بیمه کنند یا خدماتی در اختیار ما قرار دهند صادرات همان 800 هزار بشکه چقدر سخت است.

تمام بخش‌های فوق به کار می‌آیند تا نفت ایران براحتی به خارج، صادر و درآمد ارزی آن، صرف توسعه و عمران کشور شود. در هر حال، همه نفتکش‌های ایران و همه کارگران و مهندسان و مدیران آنها، شبانه‌روز زحمت می‌کشند تا مهم‌ترین کالای صادراتی کشور، از مسیرهای آبی جهان عبور کند و به مقاصد برسد و سهمی در درآمدزایی کشور داشته باشد. تا پیش از این دزدان دریایی مهم‌ترین دغدغه بود و. حالا حوادث ناگواری که منجر به سوختن سرمایه‌های ملی کشور می‌شود. طبق نظر کارشناسان، ایران از حوادث دریایی کمی برخوردار است و دارای رتبه مناسبی در این زمینه است. در کنار مشکلات ذاتی کار در نفتکش، اتفاق اخیری که برای نفتکش ایران در آب‌های چین افتاده و باعث تاسف ملت ایران شده، به مشکلات خدمه نفتکش‌ها افزوده شده است.