روز گذشته در "آرامگاه کوروش" چه خبر بود؟

در کلام علامه طباطبايي همان ذوالقرنين ستوده شده در قرآن است و در اينستاگرام حسين الله‌کرم شخصيتي دروغين و جعلي که هيچ ردي از او در تاريخ نيست.

 

به گزارش شرق، گروهي از او با عنوان پادشاهي قدرتمند و دادگر ياد مي‌کنند و گروهي مي‌گويند در نهايت شاهي قدرت‌مدار و زورگو بود مانند همه شهنشهان ديگر. صحبت از کوروش هخامنشي است؛ بنيان‌گذار و نخستين شاه از سلسله هخامنشيان که به گواه منابع تاريخي بين سال‌هاي ۵۵۹ تا ۵۲۹ پيش از ميلاد، بر نواحي گسترده‌اي از آسيا و به مرکزيت ايران حکومت مي‌کرد.

 

منشور حقوق بشر و آرامگاهي ساخته‌شده از سنگ با معماري خاص پلکاني از اصلي‌ترين يادگاران بازمانده از او در عصر کنوني است. اولي در موزه ملي بريتانيا نگهداري مي‌شود و دومي در پاسارگاد استان فارس واقع شده است؛ جايي که گفته مي‌شود مرکز فرمانروايي امپراتوري شرق تا غرب اين پادشاه قدرتمند بوده است.

 

چند سالي است هفتمين روز از ماه آبان هم به نام او گره خورده است؛ روزي براي بزرگداشت کوروش. عده‌اي بر اين باورند که اين روز بر پايه منابع تاريخي يونانيان زادروز کوروش است و برخي ديگر آن را روز فتح بابل به دست کوروش مي‌دانند. آيت‌الله اسدالله ايماني، نماينده ولي‌فقيه در استان فارس و امام‌جمعه شيراز، روز جمعه پنجم آبان در خطبه‌هاي نماز جمعه اين شهر گفت: «هفتم آبان منشأ توراتي و اسرائيلي دارد و جز اين چيز ديگري نمي‌توان براي آن متصور بود».

 

اما هرچه هست، اين روز هنوز نه در تقويم ملي ايران و نه در تقويم‌هاي جهاني (يونسکو و...) به نام کوروش ثبت نشده است. بااين‌حال باورمندان به اين روز همه‌ساله تلاش مي‌کنند با حضور در کنار آرامگاه پادشاه هخامنشي آن را گرامي بدارند. سال گذشته پس از بروز برخي اتفاقات در اين روز خاص، سردادن شعارهايي از سوي برخي از حاضران در مراسم منجر به اعمال برخي ممنوعيت‌ها و برخورد با شرکت‌کنندگان در اين مراسم شد.

 

بر اساس اخبار رسمي منتشرشده پس از مراسم هفتم آبان سال ٩٥، علي صالحي، دادستان عمومي و انقلاب مرکز استان فارس، از دستگيري عوامل اصلي هنجارشکني در تجمع اين روز در پاسارگاد فارس خبر داد.

 

او دراين‌باره گفت: «اقدامات اين افراد پيش از اين از سوي دستگاه‌هاي امنيتي، اطلاعاتي و انتظامي رصد شده بود. پس از انجام تحقيقات لازم، ليدرها و سرشاخه‌هاي اصلي اين تجمع که به سردادن شعارهاي هنجارشکنانه و ضدارزش‌ اقدام کرده بودند، دستگير شدند. براي اين افراد پروند قضائي تشکيل شده و وفق مقررات برخورد قضائي لازم با آنها صورت خواهد گرفت».

 

بر اساس اعلام برخي خبرگزاري‌ها در نهايت براي بيش از ٧٠ نفر از اين افراد احکامي صادر شد که برخي از آنها به حبس از يک تا هفت سال محکوم شدند. امسال هم‌زمان با نزديک‌شدن به روز کوروش، بحث و حاشيه‌ها پيرامون اين روز آغاز شد. در روزهاي گذشته اخباري تأييدشده و تأييدنشده از اعمال برخي ممنوعيت‌ها و محدوديت‌ها براي شرکت‌کنندگان در اين روز در رسانه‌ها و شبکه‌هاي اجتماعي منتشر شد.

 

بر اين اساس ابتدا گفته شد جاده منتهي به پاسارگاد در اين روز مسدود مي‌شود. در خبري ديگر از برپايي يک مانور نظامي در نزديکي اين منطقه سخن به ميان آمد و تصاويري از بيلبوردهاي اطلاع‌رساني در اين زمينه منتشر شد. همچنين بر اساس برخي ديگر از خبرها، برپايي هرگونه تور گردشگري به مقصد پاسارگاد در روزهاي منتهي به هفت آبان از سوي همه آژانس‌ها ممنوع اعلام شد.

 

در کنار اين خبرها، روز گذشته ويدئوهايي نيز منتشر شد که با وجود همه محدوديت‌ها از حضور جمعيتي چشمگير در اطراف آرامگاه کوروش حكايت داشت.

 

بااين‌حال بر اساس خبري که روز گذشته در پايگاه اطلاع‌رساني استانداري فارس منتشر شده، به نقل از معاون سياسي، امنيتي و اجتماعي استانداري فارس اعلام شد: «فيلم‌هاي انتشاريافته از آرامگاه کوروش در شبکه‌هاي اجتماعي آرشيوي است».

 

هادي پژوهش‌جهرمي در حاشيه بازديد استاندار و جمعي از مسئولان استان فارس از مجموعه تاريخي پاسارگاد گفت: در ٢٤ساعت گذشته هيچ‌گونه مورد خاص امنيتي در اطراف آرامگاه کوروش نبوده است و با توجه به مراجعه‌نکردن جمعيت زيادي از مردم، شاهد شکل‌گيري ترافيک در محورهاي ارتباطي اين منطقه نبوديم. او با قدرداني از مردم روستاي پاسارگاد گفت: مردم منطقه همراهي و همکاري خوبي در تأمين امنيت منطقه داشته‌‌اند و ازاين‌رو، قدردان آنها هستيم.

 

بر اساس اين خبر، اسماعيل تبادار، استاندار فارس و جمعي از مسئولان اين استان روز يکشنبه هفتم آبان از مجموعه ميراث جهاني پاسارگاد بازديد کردند.

 

آيت‌الله کلانتري، نماينده فارس در مجلس خبرگان رهبري، ازجمله کساني بود که در اين روزها درباره مناسبت هفتم آبان سخن گفت.

 

به گزارش سايت شيرازه از سايت‌هاي محلي استان فارس، او در اظهاراتي گفت: «کوروش پادشاهي مقتدر و وطن‌دوست بود؛ اما هيچ شباهت و سنخيتي بين وي و خاندان پهلوي وجود ندارد که عده‌اي سلطنت‌طلب تلاش دارند به بهانه آن، هنجارشکني کنند. بنده با گراميداشت کوروش مخالف نيستم؛ اما سؤال اين است که چه شباهت و سنخيتي بين شخصيت کوروش و خاندان پهلوي است؟ کوروش بي‌گمان پادشاهي مقتدر و وطن‌دوست بوده است که اقتدار و عظمت ايرانيان را به رخ جهانيان کشيد، حتي به نظر برخي از پژوهشگران و مفسران قرآن، کوروش همان ذوالقرنين است که در آيات قرآن به آن اشاره شده است. اين در حالي است که همه مي‌دانند خاندان پهلوي حاکماني ديکتاتور و وابسته بودند که ازسوي انگليس و آمريکا سر کار آمده و نيم‌قرن کشور ايران را در عقب‌ماندگي و وابستگي نگاه داشتند».

 

پايگاه تحليلي خبري موج ما- از ديگر سايت‌هاي محلي استان فارس- نيز به نقل از آيت‌الله اسدالله ايماني، امام جمعه شيراز، در خطبه‌هاي نماز جمعه آورده است: «ساختن يک مناسبت جعلي به نام هفتم آبان جريان‌سازي دروغين رسانه‌هاي غربي و سلطنت‌نشين است و آنچه درباره کوروش در تاريخ آمده، اين است که او در جنگ‌هاي بسياري حضور داشته و در يکي از آنها کشته شده است؛ اما اينکه کجا دفن شده و... هيچ اطلاعات مستندي در دست نيست».

 

با اين حال چند روز پيش بهرام پارسايي، نماينده مردم شيراز در مجلس شوراي اسلامي، در نامه‌اي خطاب به رئيس‌جمهور و وزير ارشاد خواستار برگزاري مراسم روز کوروش در روز هفتم آبان براي معرفي فرهنگ و تمدن ايران شد. به غير از او در همين مدت همچنين چهار نفر از استادان سرشناس ادب، تاريخ و فرهنگ ايران نيز در نامه‌اي ديگر خطاب به رئيس‌جمهوري خواستار توجه‌ او براي ترتيب‌دادن بزرگداشتي به‌مناسبت روز کوروش شدند.

 

ميرجلال‌الدين کزازي و علي‌اصغر دادبه، از استادان ادبيات، دکتر تکميل‌همايون، استاد تاريخ و جامعه‌شناسي و حکمت‌الله ملاصالحي، استاد باستان‌شناسي، با نگارش نامه‌اي خطاب به حسن روحاني، از او خواسته‌اند تا زمينه حضور خودجوش مردم را که روز هفتم آبان‌ماه به مجموعه پاسارگاد مي‌روند، فراهم كند. در نامه اين چهار استاد دانشگاه علاوه بر اشاره به شخصيت تاريخي، فرهنگي و ملي کوروش درباره اشارات کتب مذهبي به اين شخصيت نيز نکاتي آمده است، اين بخشي از نامه آنهاست: «بسياري از صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه در تفاسير آيات ۸۲ تا ۹۵ سوره‌ کهف قرآن مجيد، که بر انطباق روايات مربوط به کوروش کبير و ذوالقرنين تأکيد مي‌کند، به جايگاه کوروش يا ذوالقرنين از منظر قرآن اشاره کرده‌اند و از اين رو، توجه به اين نماد ملي با فرهنگ اسلامي ملت ايران ستيزي ندارد».

 

در اين نامه درباره رويدادهاي سال‌هاي اخير نيز چنين اشاره شده است: «در سال‌هاي اخير، براي مخدوش‌کردن چهره کوروش نزد مردم، تلاش‌هاي بسياري از طرف گروه‌هاي جدايي‌خواه و تندرو صورت گرفته است که در کنار دشمنان تاريخي فرهنگ ايراني مي‌کوشند با انداختن اختلاف ميان ايرانيان اين ملت تاريخي را ضعيف و آماده تجزيه‌هاي سياسي و فرهنگي بيشتر کنند. از طرف ديگر، گروه‌هايي از مخالفان سياسي نظام حاکم مي‌کوشند اين چهره ملي و انساني را به سود جريان و سليقه سياسي خويش مصادره کنند».

 

روز کوروش هم روزي مانند روز سعدي
ميرجلال‌الدين کزازي يکي از نويسندگان اين نامه به رئيس‌جمهور در گفت‌وگويي با «شرق» درباره دلايل نوشتن اين نامه... ... و همچنين اهميت ثبت روزي به‌عنوان بزرگداشت کوروش اين‌طور گفت: «هر کسي با تاريخ ايران به شيوه‌اي پژوهشگرانه آشنا باشد، مي‌داند که بخش‌هايي از تاريخ اين سرزمين به انگيزه‌هايي که هنوز بر ما به‌درستي روشن نيست گم شده يا به فراموشي سپرده شده است، من تنها يک نمونه براي شما مي‌آورم؛ چهره‌اي مانند داريوش، پادشاه هخامنشي که درازدامن‌ترين سنگ‌نوشته جهان در گزارش کارهايي که او انجام داده است، بر سينه بيستونِ بلند است نگاشته شده، در آبشخورها و سرچشمه‌هاي تاريخي ايران نمودي چندان ندارد.
 

 افسانه‌هايي هم که در پيوند با نام داريوش است، باز مي‌گردد به داريوش سوم، واپسين پادشاه هخامنشي نه به داريوش نخستين، آيا مي‌توان گفت که چون در آبشخورهاي تاريخي ايران سرگذشت داريوش آورده نشده است، چنين چهره‌اي در تاريخ نبوده؟ برترين آبشخور همان سنگ‌نوشته است که گماني در آن نمي‌توان داشت؛ نمونه‌هاي ديگري از اين دست هم مي‌توان آورد. درست است که بخشي از تاريخ ايران در سرچشمه‌هايي آورده شده است که نه‌ایرانيان (غير ايرانيان) مانند يونانيان و روميان و تاريخ‌نگاراني ديگر از اين دست نوشته‌اند. از کوروش هم در نامه مينوي عبرانيان سخن رفته است به نزد هزاران نفر از مردم جهان سرچشمه‌اي است نه‌تنها ارجمند بلکه فراسويي و سپند نزد کساني که به اين نامه چونان نامه‌اي آسماني باور دارند.

 

اما گيرم که کوروش چهره‌اي باشد که يکسره بي‌پايه و برساخته باشد. امروز اين چهره چهره‌اي است که در پهنه گيتي شناخته‌شده است. يکي از چند چهره برجسته و نامدار در تاريخ فرهنگ ايران است که آوازه‌اي جهاني يافته. از اين روي سرمايه‌اي است سترگ و کم‌مانند براي ما ايرانيان از هر ديد؛ چهره‌اي است که فرمان‌نامه او يکي از بنيادين‌ترين آبشخورهاي منشور سازمان ملل بوده است. چرا بايد از چنين سرمايه‌اي که هر مردمي از بن جان آرزو دارند که از آن بهره‌مند باشند، بهره نبريم. از ديگر سوي کوروش، چهره‌اي است همه‌سويه. به هيچ تيره‌اي جداگانه وابستگي ندارد، کوروش دو تيره بزرگ ايران را در روزگار خود که پارس و ماد هستند با هم پيوند داد. جهانشاهي هخامنشي تنها جهانشاهي پارسي نيست، جهانشاهي مادي هم هست. کوروش از سوي پدر پارسي بود و از سوي مادر مادي؛ به هيچ کيش و آييني و سامانه‌ انديشه‌اي هم وابستگي نداشت. شهرياري بود که دشمنان تيره‌دل و کين‌توز ايران هم از سر ناچاري او را مي‌ستودند. يونانيان که دشمنان ديرين ايرانيان بودند او را پدر مردم مي‌ناميدند. کدامين کشور در پهنه جهان از سرمايه‌اي تا بدين‌سان والا و ارجمند برخوردار است؟ کدامين شهريار در تاريخ جهان آنچنان گرامي بوده و در دل‌ها جاي داشته است که راه در نامه‌هاي سپند و آييني ببرد؟».  

 

کزازي همچنين به اين پرسش درباره ريشه‌هاي روز هفتم آبان که گفته مي‌شود روز بزرگداشت کوروش است نيز اين‌گونه پاسخ داد: «من نمي‌دانم که اين روز هفتم آبان چرا و بر چه پايه‌اي روز کوروش ناميده شده است. خاستگاه آن بر من روشن نيست. آنچه من مي‌دانم اين است که ايرانيان به راهنموني کوروش در پاييز سال ٥٣٩ پيش از ميلاد کمابيش بدون هيچ خون‌ريزي و تاوان و آسيبي بابل را گشودند. اندکي پس از آن در سال ٥٤٠ بابل بخشي از جهانشاهي ايراني شد، اما روز اين رخداد بر من روشن نيست، از سويي ديگر نيازي آن‌چنان نمي‌ماند به اينکه روز کوروش مانند هر روز نمادين ديگري پايگاهي تاريخي داشته باشد؛ زيرا اين روز آنچنان که گفته‌شده روزي است نمادين، نمونه‌اي برجسته از اين‌گونه روزهاي برجسته نمادين فرهنگي روز سعدي است که نخستين روز ارديبهشت ماه است، اين روز برپايه بيتي از سعدي در گلستان برگزيده شده است؛ روزي بسيار خرم و خجسته هم هست. در اين روز در شيراز و شهرهاي ديگر همايش‌هايي برگزار مي‌شود درباره سعدي دانشوران سخن مي‌رانند. اين روز انگيزه‌اي مي‌شود که بيشتر به سعدي بينديشيم. روز کوروش هم هر روزي از روزهاي سال مي‌تواند بود. اينکه پايگاهي تاريخي داشته باشد يا نه، چندان کارکردي در ارزش و والايي اين روز نمي‌تواند داشت».