با احتساب برندگان جايزه نوبل پزشكي 2009 كه روز دوشنبه معرفي شدند، از سال 1901 تاكنون، جوايز نوبل به 819 برنده اعطاء شده كه شامل 796 نفر از دانشمندان و شخصيتهاي برجسته و 23 سازمان مختلف بودهاند.
در اين بين، تعداد 62 نفر از برندگان مربوط به جايزه علوم اقتصادي بودهاند و با توجه به اين كه تعداد كمي از دانشمندان و سازمانها بيش از يك بار برنده جايزه نوبل شدهاند در مجموع تاكنون 792 نفر از دانشمندان و 20 سازمان و نهاد مختلف موفق به دريافت جايزه نوبل شدهاند.
بين سالهاي 1901 تا 2008 جوايز نوبل و جايزه علوم اقتصادي 531 بار اعطا شده و سالهاي بسيار كمي از جمله در زمان جنگهاي جهاني اول و دوم بوده كه اعطاي جايزه متوقف شده است.
نكته جالب توجه اين كه در بين برگزيدگان نوبل تنها نام 38 زن به چشم ميخورد كه اولين آنها ماري كوري است كه در سال 1903 نوبل فيزيك و در سال 1911 جايزه نوبل شيمي را دريافت كرد. آخرين آنها هم اليزابت بلك برن و كارول گريدر از آمريكا هستند كه مشتركا با جك سزوزتك جايزه نوبل پزشكي امسال را دريافت كردند.
مسنترين برنده جايزه نوبل هم لئونيد هارويكز، استاد فقيد دانشگاه مينوسيتاي آمريكاست است كه در 90 سالگي جايزه نوبل اقتصاد 2007 را دريافت كرد و سال گذشته درگذشت؛ در مقابل، جوانترين برگزيده جايزه نوبل نيز «لاورنس براگ» (Lawrence Bragg) است كه در 25 سالگي به همراه پدرش جايزه نوبل فيزيك سال 1915 را دريافت كرد.
شايد خالي از لطف نباشد كه بدانيم مسنترين برنده جايزه نوبل در حال حيات هم ريتا لوي مونتالسيني، برنده نوبل پزشكي سال 1986 است كه 22 آوريل امسال 100 سالگي خود را جشن گرفت.
جايزه نوبل امروزه صرف نظر از ارزش نقدي آن به عنوان يكي از بزرگترين و افتخار آميزترين جوايز جهاني مطرح است با اين حال دو نفر از برگزيدگان جايزه نوبل از دريافت اين جايزه خودداري كردهاند.
يكي از آنها «ژان پل سارتر» است كه در سال 1964 از دريافت جايزه نوبل ادبيات خودداري كرد. وي اصولا از دريافت چنين عناوين رسمي امتناع داشت.
Le Duc Tho نيز كه در سال 1973 به همراه «هنري كسينجر» به دليل تلاش براي برقراري صلح برنده جايزه ويتنام نوبل صلح شد، از دريافت اين جايزه خودداري كرد.
اين دو نفر به دليل نقشي كه در مذاكره براي برقراري صلح در ويتنام داشتند به عنوان برنده جايزه صلح نوبل معرفي شدند كه Le Duc Tho گفت به دليل وضعيت خاص ويتنام در شرايطي نيست كه بتواند اين جايزه را بپذيرد.
به گزارش ايسنا، علاوه بر دو نفري كه به خواست خود از پذيرفتن جايزه نوبل سرباز زدند چهار برنده نگون بخت جايزه نوبل هم با فشار دولتهاي خود ناچار به رد اين جايزه شدند.
«ريچارد كوهن»، «آدولف باتنانت» و «گرهارد دومگ» سه برنده آلماني جايزه نوبل بودند كه از سوي هيلتر از دريافت جوايز خود منع شدند؛ البته هر سه آنها بعدها ديپلم و مدال نوبل را دريافت كردند كه ارزش آنها به هر حال به اندازه جايزه نوبل نيست.
«بوريس پاسترناك» برنده جايزه نوبل ادبيات سال 1958 هم ابتدا جايزه را پذيرفت اما با فشار دولتمردان شوروي از دريافت آن خودداري كرد.
به گزارش ايسنا، در مقابل شش نفري كه جايزه نوبل خود را دريافت نكردند شش برنده نوبل بيش از يك جايزه دريافت كردهاند.
كميته جهاني صليب سرخ سه بار در سالهاي 1917، 1944 و 1963 به عنوان برنده جايزه صلح نوبل معرفي شد. البته پيش از آن، بنيانگذار صليب سرخ جهاني ـ هنري دونانت ـ هم در سال 1901 جايزه صلح نوبل را دريافت كرده بود .
كميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل هم در سالهاي 1954 و 1981 دوبار برنده جايزه صلح نوبل شد.
«جي باردين» فيزيكدان برجسته در سالهاي 1956 و 1972 دوبار برنده جايزه نوبل فيزيك شد و «اف. سنگر» نيز دوبار در سالهاي 1958 و 1980 موفق به دريافت جايزه نوبل شيمي شد.
«ماري كوري» دانشمند برجسته هم يك بار در سال 1903 در رشته فيزيك و بار ديگر در سال 1911 در رشته شيمي جايزه نوبل را دريافت كرد. البته «لوييس پائولينگ» تنها فردي است كه تاكنون در دو زمينه كاملا متفاوت برنده جايزه نوبل شناخته شده است.
وي در سال 1954 جايزه نوبل شيمي و در 1962 جايزه نوبل صلح را دريافت كرد.
نكته ديگري كه شايد درباره برندگان جايزه نوبل خالي از لطف نباشد، برندگان خانوادگي اين جايزه است كه نمونه شاخص اين خانوادهها كوريها هستند؛ علاوه بر «ماري كوري» كه دوبار برنده جايزه نوبل شد، همسرش ـ پيركوري ـ، دختر آنها «ايرن» و دامادشان «فردريك بوليوت» هم موفق به دريافت اين جايزه شدند.
به گزارش ايسنا، آلوا و گونار «ميردال» و گرتن و كارل « كري» دو زوج ديگري بودند كه هر دو همسر برنده جايزه نوبل شدهاند.
ويليام و لورنس «برگ»، Niels و Aage.n «بوهر»، هانس و چيپين اولف «ون ايولر»، مان و كي. ام «سيگباهن»، آرتور و راجر دي «كورنبرگ» و جي.جي و جرج پگت «تامسون» نيز شش پدر و پسري هستند كه تاكنون موفق به دريافت جايزه نوبل شدهاند.
علاوه بر آنها جين و نيكولاس «تينبرگن» هم تنها برادران برنده جايزه نوبل هستند.
آلفرد نوبل در 22 نوامبر 1895 آخرين وصيت خود را كه اختصاص اموال و ماترك خود به اعطاي جموعه جوايزي در رشتههاي شيمي، فيزيك، فيزيولوژي يا پزشكي و صلح بود را مطرح كرد.
در سال 1968 بانك مركزي سوئد(Sveriges Riksbank) «جايزه Sveriges Riksbank در علوم اقتصادي» را به يادبود آلفرد نوبل پايهگذاري كرد. با توجه به آغاز اعطاي جوايز نوبل از سال 1901 بيش از يك قرن از اعطاي جوايز نوبل ميگذرد حدود 820 فرد يا موسسه موفق به دريافت آن شدهاند.