تحریم ها علیه ایران را لغو کنید

ولی نصر، مشاور ایرانی ریچارد هولبروک نماینده ویژه رئیس جمهوری آمریکا در امور افغانستان و پاکستان، با انتشار کتابی راه مقابله با اسلام بنیادگرا در منطقه خاورمیانه را کمک به اقتصاد آزاد و تقویت رشد طبقه متوسط دانسته است.

او در کتاب جدیدش تحت عنوان Forces of Fortune استدلال می کند که غرب باید از طریق همکاری با موسسات غیر دولتی ایرانی و لغو تحریم های ایران، به رشد اقتصاد آزاد و متعاقبا دموکراسی در این کشور کمک کند. 
گفتگوی بی بی سی با فرزند دکتر سید حسین نصر ، فیلسوف ایرانی مقیم امریکا ، را می خوانید:

شما در کتابتان به دو نمونه ترکیه و دوبی اشاره کردید که یک طور استثنا هستند، به خاطر این که اقتصادشان برپایه نفت نیست و اقتصاد تولیدی دارند. تئوری شما برای تقویت اقتصاد برای میانه رو تر کردن اسلام چطور میشود در کشورهایی که اقتصاد نفتی دارند و لاجرم اسلام در آن ها بر شانه های نفت ایستاده و بنیادگراتر هست، چطور قابل پیاده شدن است؟
درست می فرمایید. 

دلیلی که دوبی و ترکیه از بقیه کشورها جلو بودند برای این که سرمایه گذاری بکنند در ایجاد یک اقتصاد نوین، به این دلیل بود که منبع درآمد دیگری نداشتند، ولی مساله کشورهایی که در خاورمیانه هستند آن هایی که از نظر نفتی غنی هستند مساله اشان مساله مذهبی نیست، مساله این است که حکومت توجه زیادی به طبقه متوسط و بخش خصوصی نمی کند چون که احتیاجی به درآمد آن ها ندارد. نتیجه آن می شود که توجه زیادی به خواست های بخش خصوصی نمی کنند. 

در کشوری که اقتصادش کاملا در دست دولت است چطور می شود تضمین کرد که معامله با این بخش از اقتصاد که لزوما غیردولتی نیست، منجر به تقویت دموکراسی بشود؟
ببینید، تاثیر تحولات اقتصادی بر دموکراسی ساده و فوری نیست. طول می کشد از نظر زمانی، بعد هم خیلی پیچ و تاب دارد. خیلی وقت ها همین طور که می گویید بخش خصوصی ممکن است اول شروع بکند و تابع دولت باشد.
 
در یک مقطع زمانی دیگر منافع خودش را جداکردن خط خودش از دولت ببیند یا آینده خودش را در اقتصاد بین المللی ببیند. در دهه 1990 با وجود این که اندونزی یک کشور نفت خیز است و فوق العاده ثروتمند است، آقای سوهارتو تصمیم گرفت که بخش خصوصی را باز کند، و در آنجا هم در ابتدا تعداد زیادی از ژنرال ها و افراد متنفذی که نزدیک به خانواده سوهارتو بودند، خیلی از منابع اقتصاد را در دست گرفتند، ولی خود همان فعل حتی تکان دادن یک مقدار از منابع اقتصادی از دست کارمند دولت و حتی سازمان های نیمه خصوصی، یک دری را باز کرد که بعد از آن یک مرحله بعد رفت به سازمان هایی که خصوصی تر بودند و یواش یواش اندونزی پایه این را گذاشت که اقتصاد خودش را اذغام بکند با اقتصاد بین المللی. 

شما پیشنهاد می کنید که بهترین راه برای تقویت اقتصاد شاید بهتر باشد در گام اول تحریم هایی که علیه ایران وجود دارد، لغو شود. چطور می تواند مطمئن شد با توجه به نگرانی هایی که هست این درآمدی که از لغو تحریم ها حاصل می شود، سرازیر نخواهد شد به برنامه هسته ای؟ چطور می شود این نگرانی ها را لغو کرد؟
این نوع نگرانی هایی که شما می گویید در تمام جهان، این ها نگرانی های کوتاه مدت است، یعنی به دور مساله خاصی می گردد و راه حل های خاصی خواهد داشت، چه این راه حل ها حقوقی باشد، سیاسی باشد یا اقتصادی باشد. 

مساله مرتبط کردن تحول اقتصادی به تحول اجتماعی یک مساله دراز مدت تر است و لازمه اش فقط باز کردن اقتصاد یک کشور به واردات و صادرات نیست، بلکه احتیاج به تغییر دادن قوانین کارگری دارد. دوبی قبل این که دوبی بشود، همیشه اقتصاد باز داشت ولی سرمایه به دوبی نمی رفت. سرمایه وقتی به دوبی رفت که دوبی تمامی قوانینش را عوض کرد.

خوب در کشوری مثل ایران که قوانین کارگری، ساندیکاها، همه این ها مشکل دارد و در عین حال مشکل وابستگی موسسات مالی به دولت وجود دارد، باید چکار کرد"؟
 
ببینید در موارد مختلف این رویکردها با هم فرق می کنند. مثلا در کشور ترکیه مقدار زیادی از این رویکردها توسط سازمان های خارجی و کشورهای اروپایی در چهارچوب عضویت ترکیه در اروپا مطرح شد. موارد دیگری هستند که این خواسته از داخل می آید، یعنی فشار از همان بخش خصوصی که در داخل هست برای عضو کردن یک سری قوانین می آید؟

غرب باید چکار کند که اقتصاد آزاد و طبقه متوسط در ایران تقویت شود؟

ایران مساله جداگانه است. خیلی موارد بهتری است که غرب اول بر آن ها تکیه بکند و از آن ها یک نمونه به اصطلاح بومی برای خاورمیانه ایجاد بکند. آن وقت خوب بقیه کشورها به آن موارد می توانند نگاه بکنند و تصمیم بگیرند که چگونه خود را با آن مقایسه کنند.