واکنشی به روایت موسوی‌خوئینی‌ها از خاطرات آیت‌الله هاشمی

انتخاب نوشت: با گذشت شش ماه از رحلت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، موضوع نقد خاطرات روزشمار خاطرات ایشان از سوی برخی از شخصیت‌ها و چهره‌های سیاسی مجددا مطرح شده است که دفتر نشر معارف انقلاب با استقبال از ارزیابی و نقد این مجموعه از آثار، نکاتی را یادآوری کرده است.

1- خاطرات روزنوشت آیت ‏الله هاشمی رفسنجانی که از ابتدای سال 1360 تا آخرین روز حیاتشان در زمستان تلخ 1395، به مدت 35 سال، با زحمت و ممارست بسیار، ثبت و ضبط شده، به لحاظ موقعیت سیاسی نویسنده خاطرات در ساختار نظام جمهوری اسلامی، سند ماندگار تاریخی و میراث گرانبهایی برای آیندگان است. بالطبع در این خاطرات، درباره افراد و شخصیت‏های مختلف، مطالبی به صورت اشاره وار و خلاصه مطرح شده است که می تواند فتح بابی برای تشریح موضوع و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی باشد.

2- برخی موارد مناقشه برانگیز تاریخی، به دلیل اینکه افراد دست اندرکار آن، عموماً در قید حیات هستند، نیاز به تحقيقات ميداني تاريخ معاصر دارد تا حقیقت ماجرا مکشوف گردد. بنابراین خاطرات روزنوشت، برداشت‏ها و دیدگاه‏های آیت الله هاشمی رفسنجانی است و ممکن است افراد دیگر، برداشت‏های متفاوتی داشته باشند، که تعاطی این روایتهای متفاوت به ایجاد تصویر کامل‌تری از رخدادها کمک می کند.

3- آیت‏ الله هاشمی در مقدمه همه مجلدات انتشار یافته تاکید کرده اند: «در چاپ و نشر خاطرات، تقريباً عين عبارات مكتوب دستي من مي‌آيد، جز در مواردي كه اشتباهي باشد و يا نشر آن ضرري داشته باشد و يا به كسي توهين شود. سعي مي‌شود مطالب مربوط به ديگران در صورتي كه احتمال عدم رضايت طرف داده شود، با خود او در ميان گذاشته شود و در صورت عدم موافقت، نوشته نشود. در موارد بسيار نادري، اگر چيزي هنوز از اسرار نظام باشد چاپ نمي‌شود، اما چون توجه داشته‌ام كه موارد سرّي را ننويسم، بنابراين موارد حذف، نزديك به صفر است.»

4- آیت الله موسوی خوئینی ها از شخصیتهای موثر در انقلاب اسلامی، اخیرا یادداشتی منتشر کرده اند و در آن دو مورد از برداشتهای آیت الله هاشمی رفسنجانی مندرج در خاطراتشان، مبنی بر نارضایتی آقای خوئینی ها از انتصاب آیت الله یزدی به ریاست قوه قضاییه و انتظار انتصاب خود را خطا دانسته و تخطئه نموده اند. البته ایشان در همین مرقومه اشاره کرده اند که مرحوم حجت الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی نیز به صورت تلویحی مشابه همین برداشت را در مورد ریاست قوه قضائیه داشته اند: "مرحوم حاج احمدآقا گفتند اگر این اتفاق بیفتد احتمالاً شما رئیس نخواهید بود و منظورش این بود که، با وجود آقای موسوی اردبیلی، امام شما را به ریاست منصوب نمی‌کنند. گفتم از نظر من مهم این است که ساختار مدیریت دستگاه قضائی اصلاح شود، همین. البته با رابطۀ صمیمانه و نزدیکی که با هم داشتیم و شناختی که ایشان از بنده داشت، از این یادآوری تعجب کردم، ولی برای اینکه خودم را توجیه کنم با خود در دل گفتم لابد احمد فکر کرده است آدمیزاد است، ریاست است، حب ریاست هم در انسان ریشه‌دار است"

5- آن گونه که آیت الله هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود تصریح کرده اند و این خاطرات 5 سال قبل و در زمان حیات ایشان و آیت الله موسوی اردبیلی منتشر گردید، صرفا برداشت ایشان از ناراحتی و انتظار جناب موسوی خوئینی ها درج شده و چه بهتر بود که توضیحات ایشان در زمان حیات آیت الله هاشمی رفسنجانی منتشر می شد و ذکر جزئیات و دلایل چنین برداشتی از سوی آیت الله هاشمی رفسنجانی ممکن می گردید. اکنون نیز در صورتی که آیت الله موسوی خوئینی ها جزئیات مذاکرات و گفتگوهای خود با آیت الله هاشمی رفسنجانی در آن دو جلسه را ثبت و ضبط کرده باشند، شاید از متن آن، بتوان علت این برداشت را روشن کرد.

6- دفتر نشر معارف انقلاب، آمادگی دارد تا با انجام گفتگوهای پژوهشی با آیت الله موسوی خوئینی ها و سایر نقش ‏آفرینان عرصه سیاسی معاصر کشور که در خاطرات روزشمار آیت الله هاشمی رفسنجانی به آنان اشاره شده است، دیدگاه‏ها و اطلاعات تکمیلی خود را درباره خاطرات منتشره، ثبت نماید تا ان‏شاءالله از تعاطی افکار و اطلاعات و روایات مختلف، مباحث تاریخی در فضایی صمیمی و به دور از حب و بغض‏های شخصی و گروهی و در راستای غنی ساختن تاریخ انقلاب شکوهمند اسلامی به انجام رسد.