مورد عجیب برج‌های تهران

ساعت حوالی ۵ عصر است، عده‌ای لباس‌های کوه‌نوردی به تن دارند و با کفش‌هایی خاکی و عصای کوه به دست، به سمت پایین برمی‌گردند. عده‌ای دیگر با لباس‌های معمولی در کنار مسیر پیاده‌روی در صف ایستاده‌اند و منتظر ماشینی هستند تا آنها را به ایستگاه تله‌کابین برساند. بعضی نیز در گوشه مسیر ایستاده‌اند و با ژست‌های مختلف، تلاش می‌کنند تمام شهر را در کادر دوربین‌شان جای دهند که البته سازه‌هایی بلند، کادر یک‌دست عکس را مخدوش می‌کند.

 

از بام تهران در بلندی توچال، تمام شهر به شکل نقطه‌هایی کوچک به چشم می‌آید و در نزدیکی کوه، خانه‌ای وجود ندارد. اما دو سه سالی می‌شود که در نزدیکی همین ارتفاعات، سازه‌های غول‌پیکر قد علم کرده‌اند و ساخت‌وساز آنها بالاتر از تمام تهران، به چشم می‌آید. کافی است یک بار از ارتفاع به تهران نگریسته شود، تا در یک نگاه تمام بی‌‌ضابطگی‌های شهر بی‌قواره خود را نشان دهد. بلندمرتبه‌سازان، حتی به ارتفاعات نیز رحم نکرده‌اند و ساخت‌وسازهای وسیعی را به جریان انداخته‌اند. برج‌های بی‌قواره آنها تنها منظره‌های زیبای شهری را زشت نکرده است، بلکه در یک نگاه مشخص می‌شود بخش مهمی از آلودگی هوای تهران نیز به همین خاطر شکل می‌گیرد. ساختمان‌های بلندمرتبه، جلوی جریان باد از ارتفاعات شمالی شهر می‌ایستند و کار را حتی برای جریان طبیعی هوا نیز سخت می‌کنند. در شهر تهران ۷۴۵ ساختمان بیش از ۱۲ طبقه وجود دارد که نیمی از آنها در دهه ۸۰ به بعد ساخته شده‌اند. در دهه 60 به خاطر جنگ تحمیلی ساخت ساختمان‌های بلند در تهران کاهش یافت و در دهه 70 تعداد 225 ساختمان بلند در تهران ساخته شد اما از سال 85 تا 92 تعداد ساختمان‌های بلند مرتبه افزایش داشته که حدود 370 ساختمان است.

 

مجوز ساخت این برج‌های بی‌ضابطه چرا و چطور صادر شده است؟ همین سؤال ساده، هیچ جواب روشنی ندارد. البته بعضی از مقامات، از تسویه بدهی شهرداری تهران با پیمانکاران، از طریق صدور مجوز برج و فروش تراکم صحبت کرده‌اند. محمد شکرچی‌زاده، معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: «مدیریت شهری باید در سال ۱۳۸۶ ظرف مدت شش ماه ضوابط بلندمرتبه‌سازی را ارائه می‌کرد ولی در سال ۱۳۹۳ این اقدام را انجام داد که در این بازه زمانی از خلأ قانونی استفاده شد و کمیسیون ماده ۵ اجازه ساخت تعداد قابل توجهی ساختمان‌های بلندمرتبه را در معابر باریک صادر کرد.»

 

او ادامه می‌دهد: «دستورالعمل‌هایی درخصوص ساخت و ساز ساختمان‌های بلندمرتبه وجود داشت و مسئولیت مدیریت شهری این بود که در سال ۱۳۸۶ ظرف مدت شش ماه ضوابط را عرضه کنند ولی این کار را نکردند و در سال ۱۳۹۳ این اقدام را انجام دادند. در آن شرایط از خلأ قانونی استفاده شد و اجازه ساخت  ساختمان‌های بلندمرتبه در معابر کوچک صادر کرد. طی سال‌های اخیر در شهرداری برای ساخت صدها ساختمان بلندمرتبه در معابر باریک مجوز صادر شد که اگر اتفاقی در آن موقعیت‌ها بیفتد امکان مدیریت مناسب بحران وجود نخواهد داشت.» پیش از این پیروز حناچی، معاون وزیر راه و شهرسازی گفته بود:«به قالیباف گفتیم برای بلندمرتبه‌سازی مجوز ندهید؛ گفت پول گرفته‌ایم نمی‌توانیم. دولت یازدهم در سال ۹۳ جلوی صدور مجوز بلندمرتبه‌سازی‌های شهرداری تهران را گرفت. حجم زیادی از مجوزهای بلندمرتبه‌سازی‌ها در دوران مدیریت آقای قالیباف بدون هیچ توجیه عقلی و تخصصی و قانونی صادر شد و امروز اگر مبنای ساختمان‌های بلند در تهران را ساختمان‌های بالای ۱۲ طبقه بدانیم، در تهران ۹۸۷ ساختمان بلندمرتبه وجود دارد که بخش زیادی از مجوزهای ساخت این برج‌ها در دوران مدیریت ۱۰ ساله آقای قالیباف صادر شده است.» به هر ترتیب، حالا این برج‌ها قد علم کرده‌اند و تعداد زیادی از آنها در معابر کوچک ساخته شده‌اند. در این شرایط، نگاه‌ها برای تغییر به شورای شهر جدید دوخته شده است تا تاب‌آوری شهرها، تغییر کند.

 

شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید:«با توجه به اتفاقی که در پلاسکو افتاد و باعث جریحه‌دار شدن افکار عمومی شد، قاعدتا باید مسأله افزایش تاب‌آوری شهرها مورد توجه قرار گیرد؛ بخصوص با توجه به تغییراتی که در ترکیب مدیریت شهری در انتخابات ۲۹ اردیبهشت صورت گرفته، انتظار مضاعفی برای مردم در شهرها ایجاد شده که این مسأله را در دستور کار جدی قرار دهیم.»

 

او با صحبت از آمادگی دولت ادامه می‌دهد:«مرکز تحقیقات به مدیریت‌های جدید شهری اعلام آمادگی می‌کند با توجه به اینکه در بیش از ۲۰ شهر بزرگ کشور ترکیب شورای شهر دچار تغییر اساسی شده، در مجموعه این کلان‌شهرها توان تخصصی خود را برای مقوله افزایش تاب‌آوری قرار دهد تا نهایتاً بتوانیم در پایان یک دوره چهار ساله به طور مشخص به مردم اعلام کنیم در زمینه‌ها و مؤلفه‌های مختلفی که ایمنی شهرها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد اقدامات مؤثرتری را انجام داده‌ایم.»