دفاع استاد حسن روحانی از تز دکترای او

پروفسور سیدحسن امین - حقوق‌دان، تاریخ‌دان، نویسنده، مترجم، شاعر و حافظ شناس ایرانی و استاد بازنشستهٔ دانشگاه گلاسکو - با تاکید بر اینکه "حسن روحانی نسبت به موضوع تز دکترای خود از همه آگاه‌تر و عالم‌تر بود"، می‌گوید: «مطمئناً تز حسن روحانی، شایستگی اعطای مدرک دکترا را داشت».

به گزارش روزنامه «قانون»، «رساله دکتری حسن روحانی کپی بوده و مدرک دکترای وی مردود است»! این جمله را در روزهای قبل از انتخابات و برای تخریب شیخ دیپلمات، بسیار شنیده‌ایم. حسن روحانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه کلدونین گلاسگو است، در سال ۱۹۹۹ مدرک دکتری خود را از این دانشگاه دریافت کرده اما در سال‌های اخیر برخی برای زیر سؤال بردن مدرک وی، بارها موضوع کپی بودن رساله دکتری روحانی را مطرح کردند.

این موضوع زمانی شروع شد که پایگاه خبری «تلگراف» در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد «حسن روحانی بخش‌هایی از رساله دکتری خود را از روی کتاب محمدهاشم کمالی، رئیس مرکز مطالعات پیشرفته اسلامی سرقت کرده است». همین موضوع به سوژه برخی از رسانه‌های دلواپس تبدیل شد و آن‌ها معتقد بودند که با این اتفاق، مدرک دکتری رئیس دولت یازدهم زیر سؤال رفته است. جالب است بدانید پروفسور سیدحسن امین، استاد راهنمای حسن روحانی در دانشگاه کلدونین گلاسکو بود.

 

در همین رابطه با او گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه آن را پی می‌گیریم.

ادعای سرقت ادبی حسن روحانی از کتاب محمد هاشم کمالی در رساله دکتری خود این روزها مطرح شده است. شما به عنوان استاد راهنمای رئیس‌جمهور چنین موضوعی را تأیید می‌کنید؟
در ارائه تز دکترا و پایان‌نامه کارشناسی ارشد ابتدا اساتید داور آن را تأیید کرده و سپس دانشجویان به مرحله دفاع از کار خود می‌رسند. شخصی که می‌تواند به درستی در این‌باره صحبت کند، استاد داور تز دکترای حسن روحانی است اما باید ذکر کنم که در دوره او یک شخص از داخل دانشگاه و یک شخصی از خارج دانشگاه، تز دکترای رئیس‌جمهور ایران را بررسی کردند؛ در حالی‌که هیچ آشنایی با حسن‌روحانی نداشتند. من هیچ‌گاه نشنیدم که داوران یا استاد دیگری (مهدی الزهرا از سوریه) که وظیفه راهنمایی حسن روحانی را در تز دکترا داشت، اعلام کنند که بخشی از این رساله کپی یا سرقت ادبی است. من با استاد الزهرا بارها صحبت کردم و هیچ‌گاه چنین موضوعی را برداشت نکردم.

اینکه بخشی از رساله حسن روحانی از منابع دیگر برداشت شده، اتفاق غیرمعمولی است یا ممکن است رخ بدهد؟
در هر رساله‌ای، دانشجویان از منابع دیگر استفاده کرده و منبع آن را نیز ذکر می کنند اما نباید فراموش کرد که این ادعای کپی ممکن است تا حدی به واقعیت نزدیک باشد؛ البته نه اینکه بگویم رساله آقای روحانی از کتابی کپی شده بلکه گاهی چنین اتفاقاتی به صورت غیرعمد رخ می‌دهد. برای مثال در رساله‌هایی که مراجع تقلید ارائه می‌دهند گاهی مطالب شبیه یکدیگر است. آیا می‌توان عنوان کرد که این مطالب از یکدیگر کپی شده‌اند؟ به طور قطع پاسخ این سؤال منفی است. حتی در کتاب «اسفار اربعه» ملاصدرا نیز بخش‌هایی وجود دارد که در برخی از کتاب‌های دیگر نیز نظیر آن نوشته شده است. آیا می‌توان گفت که کتاب این فیلسوف بزرگ، سرقت ادبی است؟

حس نکردید که حسن روحانی در دوره‌ای که قصد دفاع از رساله دکتری را داشت روی موضوع تسلط نداشته باشد و همین موضوع سبب ایجاد چنین شائبه‌ای شده است؟
من، استاد راهنمای دیگر او، استاد مشاور و داور می‌توانیم گواهی بدهیم که حسن روحانی نسبت به موضوع تز دکترای خود از همه آگاه‌تر و عالم‌تر بود و حتی از کسانی که گفته می‌شود مطالبی مشابه به او را نوشته‌اند نیز مسلط‌تر بود و هیچ‌گاه چنین چیزی که شما می‌گویید را حس نکردم. اینکه در مقطع فعلی و با توجه به اینکه روحانی به این سطح رسیده، این مسایل را مطرح می‌کنند نشان‌دهنده بدبینی سایرین است. من فکر نمی‌کنم شخصی بتواند ادعا کند که در موضوع رساله‌ای که او دفاع کرد داناتر از حسن روحانی است، در دانشگاه نیز هیچ‌گاه وی مشکلی نداشت و همواره مسلط‌تر از دیگران بود.

شما پروپوزال آقا رئیس‌جمهور را نیز تأیید کرده‌اید، آیا در بخشی از آن سرقت ادبی مشاهده کردید؟
خیر، به این موضوع «توارد» گفته می‌شود. در زمینه حقوق یا فقه این مسائل زیاد دیده می‌شود اما دلیلی بر سرقت نیست زیرا همان‌گونه که پیش از این نیز ذکر کردم، گاهی ممکن است نظرات در یک زمینه مشابه باشد و این به معنی سرقت ادبی نیست. من در دانشگاه و کمیسیون تحقیقات عالی، از پروپوزال ایشان دفاع کردم و مطمئن هستم که تز حسن روحانی، شایستگی اعطای مدرک دکترا را داشت.

من فکر می‌کنم نباید مسائل سیاسی را با مسائل آکادمیک در هم آمیخت و از آن سوءاستفاده کرد. حسن روحانی با امضای پنج نفر از اساتید مختلف که برخی از آن‌ها خارج از دانشگاه بودند، موفق شد درجه دکترا را بگیرد و این واقعیتی است که وجود دارد. روحانی استاد متبحر و متخصص در موضوع رساله خود با عنوان «انعطاف‌پذیری حقوق اسلامی با تکیه مخصوص بر تجارب ایران» هستند و این موضوع بر شخصی پوشیده نیست.

از این موضوع بگذریم؛ در انتخابات به چه کسی رأی دادید؟
من ده‌ها دانشجوی دکترا در انگلستان پرورش دادم و حسن روحانی را دانشمندی بزرگ در زمینه حقوق می‌دانم و به او رأی دادم.