قطب‌نمای رسانه‌های ترک به سمت «عوام‌فریبی با چاشنی افراط‌گرایی»

دیروز، ۲۹ آذرماه، «آندره کارلوف» سفیر روسیه در آنکارا طی یک حمله مسلحانه جان خود را از دست داد. از روز گذشته تا کنون اخباری ضد و نقیض از این ماجرای ترور به گوش می‌رسد. در حالی انگشت اتهام افکار عمومی به سمت گروه‌ها و جنبش‌های مختلفی در این کشور نشانه رفته است که هنوز ماهیت و علل اصلی ترور سفیر روسیه به خوبی مشخص نیست. برخی از رسانه‌های ترکیه بلافاصله پس از این حادثه جنبش «فتح‌الله گولن» و برخی دیگر نیز عوامل وابسته به گروهک «پ.ک.ک» را متهم کردند. در این که چه نهاد و یا جنبشی واقعا در پشت پرده این ترور قرار دارد، جای ابهام است و این امر مطالعات و بررسی‌های بیشتری را می‌طلبد.

آنچه که تاکنون مشخص شده این است که «مرت آلتون‌تاش»، ضارب ۲۲ ساله یکی از افسران نیروی ضد شورش ترکیه بوده است. کلیپ کوتاهی که از این واقعه در فضای مجازی منتشر شده، گویای واقعیت‌هایی در عرصه رسانه ترکیه است که در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت. نکته حائز اهمیت در این جا شعارهایی است که وی پس از شلیک به سمت «آندره کارلوف» سفیر روسیه در آنکارا از خود سر می‌دهد. وی پس از به قتل رساندن سفیر روسیه جملاتی را به زبان عربی تکرار کرده و سپس به زبان ترکی می‌گوید:

«سوریه را فراموش نکنید! حلب را فراموش نکنید! تا زمانی که سرزمین‌های ما در امنیت نباشند، شما نیز طعم امنیت را نخواهید چشید. همه کسانی که در این ظلم دست دارند، حساب پس خواهند داد‌‌».

آیا به راستی هدف ضارب به زعم خود گرفتن انتقام حلب از روس‌ها بوده است؟
برای جواب این سؤال باید اتفاقات اخیر در کشور سوریه را مورد بررسی قرار دهیم. شهر حلب که یکی از مناطق استراتژیک سوریه است، هفته گذشته از لوث تروریست‌ها پاکسازی شد. این شکست برای محور عربی ـ ترکی به قدری سنگین بود که آنان برای مقابله با محور مقاومت دست به ناشی‌گری‌های سیاسی زدند. از جمله این اقدامات را می‌توان به برگزاری تظاهرات در مقابل اماکن دیپلماتیک ایران و روسیه اشاره کرد. این موضوع در ترکیه بسیار پررنگ‌تر بود.

به‌گونه‌ای که دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با بیان این موضوع که تظاهرات علیه ایران در مقابل سفارتخانه‌ها هدایت شده توسط گروه‌های خاصی در منطقه است، ادامه داد: ‌‌«تلاش شده است که این اعتراضات در دیگر کشورهای منطقه هم فراگیر شود، بدون هیچ توجیه و منطقی و فقط به بهانه مسئله حلب. البته فقط در سفارتخانه کشور ما نبوده بلکه در مقابل سفارت روسیه هم این تظاهرات برگزار شده و عده‌ای سعی داشته‌اند فضا را در ترکیه علیه ایران مشوش کنند و اینکه این مسئله از چه جایگاهی بروز پیدا کرده برای ما روشن است و اطلاعات کافی و خوبی را در این زمینه داریم».

یکی از عواملی که در بروز این اتفاقات اخیر در منطقه نقش دارد، رویکرد افراط‌گرایی در رسانه‌های ترکیه است. به طور کلی رسانه‌های ترکیه پس از کودتای ۱۵ جولای در این کشور در راستای سیاست‌های حزب حاکم حرکت می‌کنند. البته در نوع خود دلایلی همچون ترس از تعطیلی و توقیف رسانه نیز در این میان مؤثر بوده است. اگر پیش از این انتقادی کوچک در رسانه‌های ترکیه علیه سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه وجود داشت، اکنون میزان این انتقادات تقریبا به پایین‌تر حد خود رسیده است. این روزها مطبوعات و خبرگزاری‌‌های این کشور بیشتر به ابزاری برای فریب افکار عمومی مردم تبدیل شده و از رسالت خبری و مطبوعاتی خود فاصله گرفته‌اند. برای اثبات این موضوع فقط کافی است کلمه‌ای همچون ایران، شیعه و روسیه را در رسانه‌های این کشور جست‌و‌جو کرد. بلافاصله با اخباری بی‌اساس‌، کذب و مهندسی شده در مورد حلب و آزاد‌سازی آن برخورد می‌کنید. تظاهرات در مقابل اماکن دیپلماتیک ایران و روسیه در ترکیه نیز به نوعی از این امر نشئت می‌گیرد. خبرگزاری‌های این کشور چنان این اخبار را پوشش می‌دهند که انگار از مردم برای این کار دعوت می‌کنند. در تصاویر زیر دو نمونه از تحریک افکار عمومی علیه ایران و روسیه نشان داده شده است. آنان حوادث را به گونه‌ای جلوه می‌دهند که گویا ترکیه حامی مردم سوریه بوده و اصلا تروریستی در حلب وجود نداشته و ندارد.

تیتر روز‌نامه ینی شفق: تظاهرات در مقابل سفارت ایران به خاطر حملات حلب

تیتر خبرگزاری آناتولی: تظاهرات در مقابل سفارت روسیه به دلیل وقایع حلب

این تحولات به خوبی نشان می‌دهد که آزاد‌سازی حلب، تروریست‌ها و برخی حامیان آنان را بسیار عصبانی کرده‌ است؛ به‌گونه‌ای که با نگرشی کاملاً غیر منطقی و بدون اندیشیدن به عواقب این اقدامات به ماجراجویی در منطقه می‌پردازند. این رسانه‌ها چنان افکار کذبی را در ذهن جوانان این کشور تزریق می‌کنند که افراط‌گرایی در این کشور بیش از پیش ریشه می‌دواند. نمونه‌ی آن را می‌توانیم ترور سفیر روسیه در جریان بازدید از یک نمایشگاه عکس بدانیم.
اما نکته جالب در اتفاقات اخیر این است که اگر برخی از مردم ترکیه واقعا نگران مسلمانان هستند، چرا با سفارت عربستان سعودی و بحرین در این کشور کاری ندارند. عامل اصلی قتل عام مردم یمن مگر عربستان سعودی نیست؟ مگر ترکیه از تحولات بحرین بی‌خبر است؟

در پاسخ باید گفت که در رسانه‌های ترکیه هیچ رویکرد منفی خاصی نسبت به عربستان سعودی و بحرین وجود ندارد. این رسانه‌ها و مطبوعات، قتل عام یمن و تحولات بحرین را کاملا نادیده می‌گیرند. آنچه که در اینجا مطرح می‌شود این است که اگر رسانه‌های ترکیه این رویکرد را ادامه دهند، چالش بزرگی برای این کشور ایجاد خواهد شد که نمونه آنان جهان‌بینی تا نوک بینی و ترور سفیر روسیه در آنکارا است.

باید این موضوع را مد نظر داشت که در روزهای اخیر استفاده از عباراتی مانند شیعه و شبه‌نظامیان شیعه نیز در خط مطبوعات این کشور رواج پیدا کرده است. به طوری که در چند ماه اخیر رسانه‌های ترکیه رویکرد بسیار منفی را نسبت به نیروهای بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی) دارند و طی مقالات مختلف از آن به عنوان یک گروهک تروریستی(!) یاد می‌کنند. حال این که نیروهای بسیج مردمی عراق عاملی بسیار تأثیرگذار در مبارزه با تروریسم هستند. در تصویر زیر روزنامه ینی شفق ترکیه، با وقاحت تمام حشدالشعبی را یک گروهک تروریستی خطاب کرده است.

اگر مجموع این عوامل و خط خبری رسانه‌های ترکیه را در کنار یکدیگر قرار دهیم. می‌توانیم این نکته را در یابیم که رسانه‌های این کشور بیش از آنکه رسالت خبری و اطلاع‌رسانی خود را ایفا کنند، به ابزاری برای پیشبرد سیاست‌های حزب حاکم و عوام‌فریبی مردم تبدیل شده‌اند.