شماره ۲۰ «قرآن‌پژوهی خاورشناسان» منتشر شد

خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) نوشت:

شماره ۲۰ دوفصلنامه علمی ترویجی «قرآن‌پژوهی خاورشناسان» به صاحب‌امتیازی جامعة‌المصطفی‌العالمیة و مدیر مسئولی حجت‌الاسلام حسین علوی‌مهر منتشر شد. این شماره مربوط به بهار و تابستان ۱۳۹۵ بوده و در ۱۴۴صفحه منتشر شده است.

عناوین مقالات این شماره عبارتند از: «بررسی عصمت حضرت نوح(ع) در دایرة‌المعارف قرآن لیدن» نوشته محمدحسن زمانی و مهدی سازندگی، «بررسی دیدگاه اسماءافسرالدین در مورد شفاعت» نگاشته محمدعلی رضایی‌اصفهانی و فاطمه وجدی، «بررسی دیدگاه الیور لیمن درباره سنت و نقش آن در تفسیر» اثر محسن قاسمپور و رقیه بایرامی، «آسیب‌شناسی دیدگاه یوری روبین در مورد اصالت وحی» تالیف حسین رضایی‌هفتادور و مهدی همتیان، «بررسی آراء خاورشناسان درباره ترواش قرآن از دورن پیامبر(ص)» نوشته جمال فرزندوحی و محسن فریادرس و «نقد دیدگاه مستشرقان در مورد تاثیرپذیری قرآن از اشعار عصر نزول» نگاشته محمدجواد اسکندرلو و اسماعیل ابراهیمی.

بررسی عصمت حضرت نوح(ع) در دایرة‌المعارف قرآن لیدن
در چکیده این مقاله می‌خوانیم: نوشتار حاضر موضوع «عصمت حضرت نوح(ع)» در دايره المعارف قرآن ليدن را مورد بررسی قرار داده است. نوح(ع) نخستين پيامبر از سلسله پيامبران اولوالعزم(ع) می‌باشد كه قرآن كريم مكرراً از او ياد نموده است. در عظمت اين پيامبر الهی همين بس كه خداوند حضرت ابراهيم(ع) را از پيروان نوح(ع) دانسته، و ريشه دين ابراهيمی را همان توحيدی می‌داند كه نوح(ع) پايه‌گذاری كرده است. شبهاتی كه در كتب مختلف و درباره عصمت اين پيامبر عظيم القدر مطرح شده، بيشتر شامل: رويگردانی و توبيخ خداوند از نوح(ع)، عدم استجابت درخواست نوح(ع) در نجات فرزندش، عدم علم نوح(ع) به كفر فرزندش، نسبت دادن مطالب خلاف عصمت به ايشان، نسبت دادن خيانت به همسر نوح(ع)، طلب توبه و بخشش از خداوند توسط نوح(ع) كه برخی از آنها در مقالات دايره المعارف قرآن ليدن مطرح شده است. در اين نوشتار شبهات و اشكالات مطرح شده از سوی مستشرقان نسبت به حضرت نوح(ع) مورد بررسی و نقد قرار گرفته و به آنان پاسخ مستدل عقلی، قرآنی و روايی داده شده است.

بررسی دیدگاه اسماءافسرالدین در مورد شفاعت
در مقدمه این مقاله می‌خوانیم: اعتقاد به شفاعت باوری عمومی میان مسلمانان است. آیات و روایات از طریق خاصه و عامه، اصل شفاعت را ثابت می‌کند. معارفی چون شفاعت، توسل و زیارت قبور اولیای الهی در نشر و گسترش اسلام واقعی نقش مهمی داشته است؛ لذا دشمنان اسلام با رخنه در صفوف مسلمانان و ترویج فرقه وهابیت و به قدرت رساندن پیروان این فرقه، سعی دارند حقایق اسلامی را تحریف نمایند. این مبارزه در قالب مبارزه با بت‌پرستی و شرک اتفاق می‌افتد، در حالی که اعتقاد به تجسیم خداوند، همان شرک آشکار و بت‌پرستی واقعی است و کشتار مسلمانان فتنه‌ای بزرگ و شایسته تکفیر می‌باشد. در این نوشتار تفاوت شفاعت و زیارت با آنچه بت‌پرستی خوانده می‌شود،‌تبیین می‌گردد و موافقت شفاعت، زیارت و توسل با نص شریف قرآن کریم و روایات قطعی پیامبر اعظم روشن می‌شود.

بررسی دیدگاه الیور لیمن درباره سنت و نقش آن در تفسیر
نوشتار حاضر به معرفی و بررسی مقاله «سنت و نقش آن در تفسير» به قلم پرفسور «اليور ليمن» سرويراستار كتاب «قرآن: يك دايره المعارف» می‌پردازد. نويسنده مقاله برای سنت در تفسير قرآن كاربردهايی از جمله منبع قانون گذاری بودن، تفسير مبهمات قرآن، بسط آنچه به صورت خلاصه در قرآن آمده، محدود كردن قوانين و احكام عمومی، شرح و تبيين آنچه در قرآن به صورت كلی آمده و ذكر تفاصيل مورد نياز در به كارگيری حكم اسلامی را ذكر كرده و ذيل هر مورد آيات و روايات تفسيری آنها را آورده است. عدم ذكر موارد كاركردهای حديث در نقش منبع تفسير به صورت منسجم و دسته بندی شده، بيان نادرست برخی از اين كاركردها در تفسير آيات منتخب، استناد صرف به اقوال مشهور اهل سنت و احاديث متفرد و جعلی آنان، از نقاط ضعف اين مقاله است كه در خلال بررسی هر يك از كاربردهای ذكر شده برای سنت در تفسير قرآن، بررسی شده‌اند.

آسیب‌شناسی دیدگاه یوری روبین در مورد اصالت وحی
در نتیجه این مقاله می‌خوانیم: با دلایل و قرائن متعددی ثابت شد که مشابهت موضعی قرآن و کتب مقدس،‌ نمی‌تواند علت اقتباس باشد. از طرفی با بررسی‌های تاریخی و عقلی، امکان اقتباس قرآن از کتب پیشین، برای پیامبر(ص) مقدور نبوده است. علاوه بیان برخی از مستشرقان نیز موید بحث است. مستشرق معاصر آلمانی هربرت بوسه از جمله کسانی است که در کتاب «رابطه اسلام با مسیحیت و یهودیت» وحدت در منبع این ادیان آسمانی را تایید می‌کند و علت تشابه میان این ادیان را به یکی بودن منبع آنها می‌داند. بنابراین بیانآقای روبین که گفته است داستان‌های قرآن ریشه در کتب مقدس دارد، بیانی بی‌دلیل و بی‌اساس است،‌ضمن اینکه برخی داستان‌های قرآنی با داستان‌های کتب مقدس تفاوت اساسی و بنیادی دارد. آنچه به عنوان تردید پیامبر(ص) در وحی فهمیده، مقبول هیچ مفسری نیست و وقتی علمای عرب زبان چنین برداشتی از این آیه نداشته باشند، از یک دانشمند غربی غیر عرب زبان چنین معنایی پذیرفتنی نیست. در ضمن با قرائن تاریخی و قرآنی متعدد،‌سستی و بی‌پایگی بحث افسانه غرانیق نیز روشن است.

بررسی آراء خاورشناسان درباره ترواش قرآن از دورن پیامبر(ص)
جمال فرزندوحی و محسن فریادرس در چکیده این مقاله می‌نویسند: تامل و تفكر در معارف قرآن كريم، اين نكته را بيان می‌كند كه منبع و منشا آن لازم است از وجودی برتر از ماده سرچشمه بگيرد. عده‌ای از خاورشناسان به تشكيك در اصل منبع آن پرداخته‌اند. نقل و عقل سليم، وجود هرگونه منبع و منشايی جز وحی را برای قرآن كريم نمی‌پذيرد و منابعی چون نبوغ شخصي پيامبر(ص)، ضمير ناخود آگاه، صرع و هيستری و غليانات روانی پيامبر(ص) را رد و نفی می‌كند؛ چه متن كلام الهی بيانگر نزول آن از ناحيه وحی است و منكران را به هماوردی و آوردن مثل آن دعوت می‌نمايد. پژوهش حاضر در نظر دارد تا با بهره‌گيری از واقعيت‌های موجود، تاريخی و نقلی و به هدف تجزيه و تحليل ديدگاه‌های اين گروه از خاورشناسان درباره منبع قرآن به بررسی و نقد آرا آنان بپردارد.

نقد دیدگاه مستشرقان در مورد تاثیرپذیری قرآن از اشعار عصر نزول
در مقدمه این مقاله می‌خوانیم: یکی از مباحث جدید در حوزه تفسیر و قرآن‌پژوهی، بحث «تاثیرپذیری قرآن» است. این بحث با عنوان‌هایی همچون «بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن»، «تاثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه»، «قرآن و فرهنگ زمانه» و ... مطرح می‌شود. اصل این بحث در مصادر وحی(قرآن) بر می‌گردد که از سوی مستشرقان به عنوان یکی از شبهات مطرح شده است. پیامد‌های این شبهه می‌تواند بشری بودن قرآن را رقم زند و همچنین اصل رسالت را نفی کند. مستشرقان مصادر وحی را به دو بخش کلی تقسیم کرده‌اند: «مصادر داخلی و خارجی» . مصادر داخلی شامل محدوده جغرافیائی جزیرة‌العرب و زندگی اجتماعی،‌دینی و فرهنگی مردم آن دیار می‌شود و مصادر خارجی شامل کتب یهود و مسیحیت، عقاید، آداب و سنن دیگر ملل جزیرة‌العرب می‌باشد. این نوع نگرش (یعنی دوگانه‌پنداری مصدر قرآن) از سوی مستشرقان، باعث شده شبهات فراوانی به قرآن و اسلام وارد شود که یکی از این شبهات، شبهه «تاثیرپذیری قرآن از اشعار عصر نزول» است.  در این نوشتار به بررسی این شبهه و پاسخ به آن می‌پردازیم.