فراکسیون امید با ١٢٠ عضو ، فراکسیون مستقلین با ٤٠ عضو و فراکسیون ولایت با ١٣٠ عضو عیار خود را با دادن یا ندادن اعتماد مشخص خواهند کرد.
به گزارش شهروند، یک روز مانده به برگزاری جلسه رأی اعتماد سه وزیر پیشنهادی در صحن علنی مجلس، لابی‌گری و رایزنی نمایندگان سه فراکسیون «امید»، «مستقلان ولایی» و «ولایت» به اوج خود رسیده و درحالی‌که ظاهر امر حکایت از عبور آسان وزرای سه‌گانه از رأی گیری پارلمان دارد، با نگاهی دقیق‌تر به اظهارنظر‌ها و موضع‌گیری‌های رسمی و غیررسمی نمایندگان مجلس درمی‌یابیم دولت برای ترمیم کابینه کار دشواری پیش‌رو دارد و آنچنان که پیداست نشست علنی روز سه‌شنبه علاوه بر نخستین چالش مهم دولت با مجلس دهم، به‌نوعی نخستین چالش جدی فراکسیون‌های سه‌گانه مجلس در مسیر سنجش توان اجرایی، لابی‌گری و تإثیرگذاری واقعی‌شان نیز هست.
پس از موفقیت چشمگیر «لیست امید» در هر دو مرحله انتخابات مجلس دهم در اسفندماه سال گذشته و اردیبهشت‌ماه امسال و ورود نزدیک به ۱۸۰ نماینده اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا به پارلمان که عملا به برتری دوازده‌ساله اصولگرایان بر پارلمان پایان داد، ناظران منتظر نشستن عارف بر کرسی ریاست قوه مقننه و تشکیل فراکسیون اکثریت اصلاح‌طلبان بودند، اما کمی پس از آن مشخص شد که بسیاری از اصلاح‌طلبان اسمی، رسما اصولگرا و یا نمایندگانی مستقل‌اند و همین مسأله باعث شد مجلس دهم برخلاف گفته برخی از بزرگان مجلس همچون محمدرضا باهنر که با هشت دوره حضور در مجلس رکورددار است، به جای دو فراکسیون، به سه فراکسیون تقسیم شود و درحالی‌که ابتدا هرکدام از این جریان‌ها مدعی در اختیار داشتن اکثریت کرسی‌های مجلس بودند، در ادامه مشخص شد نه «ولایت» با ۱۷۰ عضو اسمی و نهایتا ۱۳۰ عضو رسمی می‌تواند یک‌تنه حرف اصولگرایان را به کرسی بنشاند و نه «امید» با حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ عضو رسمی قادر به تحقق بخشیدن به مطالبه‌های بدنه اجتماعی حامی خود است و مهم‌تر آن‌که برخلاف تصور اولیه که فراکسیون مستقل را فراکسیون تزیینی مجلس دهم می‌پنداشت، این فراکسیون نیز با حدود ۵۰ تا ۷۰ عضو قادر به تأثیرگذاری در مقاطع حساسی همچون نشست علنی روز سه‌شنبه خواهد بود.
با این حال، به جز نقش و تأثیر فراکسیون‌های سه‌گانه مجلس در میزان توفیق دولت در جریان ترمیم کابینه، آنچنان که از گفته‌های نمایندگان پیداست، وضع سه وزیر پیشنهادی کاملا با یکدیگر متفاوت است. بر این اساس، درحالی‌که اعضای فراکسیون امید تا هفته گذشته، صرفا درباره دانش‌آشتیانی به نظر قطعی رسیده و حمایت خود را از این چهره فرهنگی اصلاح‌طلب اعلام می‌کردند، اعضای دو فراکسیون دیگر با همان قطعیت نسبت به عدم توفیق وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش اظهارنظر می‌کردند.
در این راستا، علاوه بر محمدرضا عارف که در سخنان روز گذشته خود در جمع خبرنگاران پارلمانی، از دانش‌آشتیانی حمایت کرد و در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران در این‌باره که چرا اصولگرایان تندرو با این وزیر پیشنهادی مخالفت می‌کنند، گفت که «انتظار نداریم تندرو‌ها از فرد دانشگاهی حمایت کنند»، محمود صادقی و فاطمه سعیدی که هر دو از اعضای هیأت‌رئیسه فراکسیون امید و همچنین کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هستند نیز بر حمایت قطعی از دکتر دانش تاکید کردند و برخی دیگر از اعضای این فراکسیون همچون محمدجواد فتحی و غلامرضا حیدری دو نماینده تهران و قاسم میرزایی نیکو، نماینده دماوند در گفت‌وگوهایی مجزا با ایلنا، به‌طور ویژه از این وزیر پیشنهادی حمایت کردند.
با این حال، حمایت از دانش‌آشتیانی در میان دو فراکسیون دیگر نیز آنچنان بی‌دردسر نبود؛ در این میان در شرایطی که ابتدا غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نایب‌رئیس فراکسیون مستقل از تلاش برای کسب رأی اعتماد هر سه وزیر پیشنهادی خبر داده بود، مهرداد لاهوتی بائوج، سخنگوی این فراکسیون همچون اصولگرایان فراکسیون ولایت، از احتمال عدم حمایت مستقلان از دانش‌آشتیانی سخن گفت که البته این اظهارنظر کمتر از ۲۴ ساعت دوام آورد و صبح روز گذشته لاهوتی به تسنیم گفت: نظر اعضای فراکسیون مستقلان ولایی نسبت به گزینه‌های پیشنهادی دولت برای تصدی ۳ وزارتخانه مثبت است. نکته جالب توجه در این‌باره هنگامی بود که جعفرزاده در توضیح علت این ناهماهنگی به «شهروند» گفت: متاسفانه آقای لاهوتی به اشتباه مسأله‌ای را مطرح کرد و پس از آن‌که با او صحبت کردیم، متوجه اشتباه خود شد!
با وجود این، همچنان برخی از اعضای این فراکسیون بر نظر منفی خود درباره دانش‌آشتیانی تأکید دارند. شهرام کوسه‌غراوی، نماینده مردم مینودشت و از اعضای فراکسیون مستقلان ولایی در اظهار نظری دقیقا مشابه با سید احسن علوی، نماینده مردم سنندج و از اعضای فراکسیون ولایت اعلام کرد که سلطانی‌فر و صالحی‌امیری برای اخذ رأی اعتماد مشکل خاصی ندارند اما وضع برای دانش‌آشتیانی تا حدودی متفاوت است.
این در حالی است که با وجود شباهت ظاهری دیدگاه این دو نماینده مجلس، دلیل آنها برای اتخاذ چنین موضعی سراسر متفاوت بود؛ چرا که سید احسن علوی مسائل مربوط به حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ و احتمال حضور دانش‌آشتیانی در برخی اعتراض‌های آن دوره را به‌عنوان دلیل مخالف خود با گزینه پیشنهادی آموزش و پرورش مطرح کرد و کوسه‌غراوی با تأکید بر این‌که کاری به مسائل سیاسی ندارد، گفت «به خاطر این‌که هنوز نتوانسته در جریان برنامه‌های مدیریتی دانش‌آشتیانی قرار بگیرد، نمی‌تواند با قطعیت از او حمایت کند.»
بماند که کوسه‌غراوی مستقل و علوی اصولگرا در این موضع تنها نبودند و علی بختیار، نماینده اصلاح‌طلب مردم گلپایگان و از اعضای شورای مرکزی فراکسیون امید نیز در اظهار نظری مشابه «سلطانی‌فر با توجه به اشراف کاملی که نسبت به بحث ورزش و جوانان دارد، می‌تواند موفق به کسب بالا‌ترین رأی در میان سه وزیر پیشنهادی شود و صالحی‌امیری نیز با اقبال عموم نمایندگان روبه‌رو شده و در جلسه‌هایی که در فراکسیون امید با او داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که می‌تواند در مقطع حساس کنونی از پس اداره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برآید اما با وجود حمایت اکثر اعضای فراکسیون امید از دکتر دانش آشتیانی، به نظر می‌رسد هنوز نیاز به مذاکرات جدی‌تر میان این وزیر پیشنهادی و نمایندگان باشد.» او گفت: «دانش‌آشتیانی می‌بایست گزارش کامل‌تری از سوابق و کارنامه مدیریتی خود به نمایندگان ارایه کند تا مجلس بتواند با قاطعیت بیشتر نسبت به اعطای رأی اعتماد به این وزیر پیشنهادی اقدام کند.»
نکته حایز اهمیت دیگر در آستانه برگزاری نشست اعطای رأی اعتماد به سه وزیر پیشنهادی دولت این است که علاوه بر فراکسیون ولایت که اعلام‌نظر درباره هر سه وزیر را به دقیقه ۹۰ واگذار کرده و قصد دارد پس از برگزاری نشستی از ساعت ۶ تا ۸ صبح روز سه‌شنبه، پیش از آغاز نشست علنی مجلس نظر نهایی خود را اعلام کند، فراکسیون امید نیز که علی‌الاصول به‌دنبال هموار کردن مسیر وزرا در مجلس است؛ همچنان از اعلام حمایت قطعی خودداری می‌کند. بر این اساس بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید با اشاره به برگزاری نشست صبح روز گذشته شورای مرکزی فراکسیون امید به ایلنا گفت: «در این جلسه پس از اعلام توانمندی سه وزیر پیشنهادی از سوی کمیته‌های تخصصی بررسی برنامه‌های وزرا، شورای مرکزی فراکسیون امید با اتفاق‌نظر در خصوص حمایت کامل از گزینه‌های پیشنهادی به نتیجه‌گیری رسید اما قرار است نظر نهایی فراکسیون امید پس از جلسه بعدازظهر روز دوشنبه با سه وزیر پیشنهادی اعلام شود.»
با این حساب به نظر می‌رسد علت اصلی به تعویق‌انداختن موضع‌گیری نمایندگان و فراکسیون‌های سیاسی درباره وزرا تلاش برای رایزنی بیشتر با این سه وزیر باشد و این در حالی است که جهانبخش محبی‌نیا، نماینده اصولگرای میاندورود و شاهین‌دژ با تأکید بر این‌که به هیچ‌عنوان حاضر به پذیرش خط‌مشی فراکسیونی در رابطه با رأی اعتماد به وزرا نیست، از پاسخ دادن به سوال‌های متعدد خبرنگار «شهروند» طفره رفت و پس از آن‌که در اظهارنظری کلی گفت «وزرا باید قامت وزارت پیدا کنند»، در پاسخ به سوالی درباره فضای عمومی مجلس و میزان اقبال وزرا در صحن، جمله‌ای قصار با ارجاع بی‌‌‌نهایت صادر کرد و گفت: «غنچه اقبال مجلس هنوز لب نگشوده است!»
به هر تفسیر آنچنان که از نظر اعضای فراکسیون‌های سه‌گانه پیداست به همان میزان که مسیر برای رأی اعتماد دانش‌آشتیانی برای نشستن بر صندلی وزیر آموزش و پرورش ناهموار است، اوضاع سلطانی‌فر که برای تصدی وزارت ورزش و جوانان معرفی شده، مساعد بوده و پس از او نیز صالحی‌امیری از شانس خوبی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جانشینی جنتی برخوردار است که این مسأله در صحبت‌های بختار اصلاح‌طلب، کوسه‌غراوی مستقل و همچنین جبار کوچکی‌نژاد اصولگرا قابل ردیابی است. کوچکی‌نژاد که از اصولگرایان عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات و البته فراکسیون ولایت است، با تأکید بر این‌که این فراکسیون به طور حتم با دانش‌آشتیانی مخالفت خواهد کرد، معتقد است: «وضعیت دو وزیر دیگر بهتر است و فکر می‌کنم سلطانی‌فر رأی اول و صالحی‌امیری نیز رأی دوم را از مجلس می‌گیرد.»
با این حال همان‌طور که در میان اصلاح‌طلب‌های مجلس که عموما موافق دانش‌آشتیانی هستند، مخالفانی همچون بختیار حضور دارند، در میان اصولگرایان عموما مخالف گزینه پیشنهادی وزارت آموزش و پرورش نیز نمایندگان موافق حضور دارند و این مسأله، داستان رأی اعتماد‌ها را پیچیده‌تر می‌کند.
سیدحسین نقوی‌حسینی که به‌عنوان یکی از اصولگرایان سرسخت مجلس دهم و از اعضای موثر فراکسیون ولایت شناخته می‌شود، پاسخ به این سوال که چرا در آستانه برگزاری جلسه اعطای رأی اعتماد نمی‌توان با قطعیت درباره وضع وزرای پیشنهادی اظهارنظر کرد را در تفاوت فضای مجلس دهم با مجلس نهم ارزیابی می‌کند و بر این اساس معتقد است: «در مجلس نهم دو فراکسیون وجود داشت و اکثریت کرسی‌ها نیز در اختیار یکی از این دو فراکسیون بود و تکلیف همه روشن بود اما آرایش سیاسی مجلس دهم آنچنان قابل پیش‌بینی نیست؛ در مجلس دهم علاوه بر فراکسیون اصولگرایان ولایت، فراکسیون‌های امید و مستقلان نیز فعالیت می‌کنند و باتوجه به این‌که هیچ‌کدام از سه فراکسیون هنوز به تصمیم نهایی نرسیده‌اند، نمی‌توان با قطعیت اظهارنظر کرد.»آنچنان که پیداست برای یافتن پاسخ این سوال که کدام‌یک از وزرای پیشنهادی قادر به کسب رأی از سد پارلمان هستند باید تا ظهر روز سه‌شنبه صبر کنیم تا ببینیم صحن علنی چه سرنوشتی برای این سه دولتمرد رقم خواهد زد.
نکته دیگر این‌که در چنین شرایطی تعداد نمایندگان حاضر در صحن تأثیر بسیاری در نتیجه نهایی خواهد داشت؛ این‌که کدام نمایندگان در این نشست مهم غایب خواهند بود و کدام نمایندگان در موافقت و مخالفت با وزرا نطق می‌کنند و مهم‌تر آن‌که موافقان و مخالفان بر چه نکاتی دست خواهند گذاشت و هرکدام از وزرا نیز در دفاع از خود چه خواهند گفت، می‌تواند تکلیف سه وزارتخانه آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و همچنین فرهنگ و ارشاد اسلامی را روشن کند.
