هفت موضع‌گیری متناقض جنتی درباره یک فیلم

پس از ابلاغ حکم محکومیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به پرداخت غرامت برای جلوگیری از اکران فیلم سینمایی «رستاخیز»، علی جنتی در اظهارنظری غیرمنتظره از عدم وجود اشکال برای اکران این فیلم بدون کوچک ترین ممیزی سخن به میان آورد تا بدین ترتیب شاهد تغییر کامل موضع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باشیم؛ تغییر موضعی که چندین بار اتفاق افتاده و اکنون این پرسش را پیش آورده که چگونه یک شبه، «رستاخیز» بدون اصلاحات قابل اکران شده است؟!
 
به گزارش «تابتاک»؛ وقتی خبرنگاران در نخستین سانس کاخ جشنواره از پنجمین روزِ سی و دومین جشنواره فیلم فجر به چشم‌های خواب آلود به تماشای «رستاخیز» آخرین اثر احمدرضا درویش نشستند، به یک باره صحنه‌هایی به نمایش درآمد که ولوله در میان جمعیت سالن اصلی برج میلاد برخواست. چهره حضرت عباس، حضرت علی اکبر، حضرت علی اصغر به نمایش درآمد و صدای حضرت زینب (س)، به نمایش درآمد و از ساعتی پس از این نمایش، نقدها به شدت افزایش یافت.
 
این اتفاق در حالی در «رستاخیز» رخ داد که پیش از این داوود میرباقری تلاش کرد در سریال «مختارنامه»، جریان سقای کربلا را به تصویر بکشد و در صحنه آب بر آب ریختن حضرت عباس (ع) در کنار دجله و فرات، چهره ایشان کاملاً مشخص بود و فضای شهادت ایشان نیز با چهره شفاف به تصویر کشیده شده بود که با مخاطب و هشدارهای بسیار شدید برخی از علما و مراجع، منجر به حذف برخی سکانس ها و نورانی کردن چهره حضرت عباس در این سریال شد.

پس از اعتراضاتی که رخ داد، علی جنتی در دو سوی ماجرای مکرراً موضع‌گیری‌های متفاوتی داشته و یک بار از ایستادن پای این فیلم و رایزنی با علما سخن به میان آورد و بار دیگر از لزوم اصلاح فیلم و حذف چهره‌ها گفت.
 
در مردادماه 1394 و زمانی که تصور می‌شد همه کوشش‌ها برای رسیدن «رستاخیز» به ابتدای صف اکران تقریباً بی‌نتیجه مانده و امید چندانی برای نمایش مهم‌ترین اثر احمدرضا درویش نیست، برای نخستین بار جزئیاتی از شکایت مالکان فیلم سینمایی «رستاخیز» منتشر شد؛ شکایتی که اکنون پس از یک سال و اندی به صدور رأی بدوی در دیوان عدالت اداری منتهی شده و بابت «خسارت حاصل از جلوگیری از اکران» وزارت فرهنگ و ارشاد محکوم شده که باید در دادگاه دیگری، رقم خسارت تعیین شود.
 
شنیده‌های «تابناک» حکایت از آن دارد که تلاش‌هایی برای مصالحه بر روی رقم خسارت صورت پذیرفته اما ظاهراً در نهایت توافقی حاصل نشده و همه چیز به دادگاه صالحه موکول شد. در این شرایط امروز علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اقدامی بی‌سابقه، از عدم مشکل برای اکران فیلم بدون اصلاحات سخن به میان آورده است.
 
علی جنتی در عین حال، با هوشمندی خاصی، از حوزه هنری خواسته تا پیرو صحبت‌های پیشین مومنی شریف رئیس حوزه هنری مبنی بر آمادگی برای اکران «رستاخیز»، حالا این فیلم را در سینماهایش بدون ممیزی اکران کند. بدین ترتیب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، هزینه محتمل به جهت اکران این فیلم را با حوزه هنری شریک شده اما در عین حال، همین تغییر موضع در جنتی قابل توجه است.
 
شاید بهتر باشد، برای درک میزان تغییر موضع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که در موارد متعدد نظیر کنسرت‌های موسیقی، مجوز نشر کتب و... شاهدش بوده‌ایم را صرفاً با تمرکز بر همین یک موضوع بپردازیم. تمامی این روایت‌هایی که در ادامه می‌بینید، درباره «رستاخیز» مطرح شده که به موضع‌گیری‌ تازه‌اش منتهی شده است:
 
28 بهمن 1392: قطعاً اگر فیلم رستاخیز بخواهد در اکران عمومی در اختیار مردم قرار گیرد باید به نحوی عمل کند که این نگرانی رفع شود و در خصوص چهره حضرت ابوالفضل(ع) یا باید این صحنه‌ها حذف شده و یا به گونه‌ای هاله‌ای از نور روی آن قرار گیرد که چهره حضرت ابوالفضل (ع) کاملاً مشخص نباشد و این قداستی که ایشان دارند، حفظ شود.
 
15 تیر 1393: مجوز ساخت این فیلم در دوره گذشته صادر شده است و هشت، نه‌‌سال طول کشیده تا این فیلم ساخته شود و سال گذشته هم در جشنواره فجر به نمایش گذاشته شد. در همین مدت سازمان سینمایی تلاش کرد تا با مراجع محترم تقلید صحبت کند و با برخی از شخصیت‌های موثر صحبت کرده است تا آنها را قانع کند این اثر یک فیلم مذهبی در جهت نشر فرهنگ عاشوراست. ما با آنکه مجوز ساخت این فیلم را ندادیم، اما پایش ایستادیم. فیلم را فیلم خوبی می‌دانیم. منتها این اصل که بولتن‌سازی می‌کنند یک واقعیت است، متاسفانه به صورت بسیار گسترده هم صورت می‌گیرد و گاهی از سوی نهادهایی است که خیلی خودشان را ارزشی می‌دانند.
 
27 دی 1393: فیلم رستاخیز در سال 91 آماده شده بود اما سینماگر حاضر به ارائه فیلم به جشنواره نبود که این رخدادها به دلیل سرخوردگی ایجاد شده در اهالی سینما بود اما اکنون اهالی سینما نشاطی پیدا کردند... (درباره فیلم‌های مجوز اکران دریافته نکرده) این فیلم‌ها از گذشته به ارث رسیده‌اند و در دوره جدید تلاش شد که مجوز ساخت با دقت بسیاری ارائه شود و پس از آن پای مجوز می‌ایستیم که همه مجوزها اکران شود.
 
14 مرداد 1394: فیلم رستاخیز تنها فیلمی است که بنده بیشترین کمک را در دوران تولید و پس از آماده‌شدن به آن کرده‌ام. در این‌باره با دستگاه‌های مختلف صحبت کرده‌ام که لوح‌های فشرده (سی‌دی) این فیلم را پیش‌خرید کنند تا کمکی به تهیه‌کننده و کارگردان این فیلم شود. رستاخیز فیلم بسیار ارزشی و ارزشمندی درباره واقعه عاشوراست و امیدوار هستیم که در اولین فرصت اکران شود. اکران این فیلم به تعویق افتاده است و مشکل دیگری ندارد.

14 آذر 1394: من بارها گفته‌ام فیلم رستاخیز از نظر محتوا مشکلی ندارد و حتی این فیلم در چند کشور نیز اکران شده و اکنون نیز هر کشوری بخواهد می‌تواند آن را به زبان‌های دیگر دوبله و اکران كند. به کارگردان فیلم رستاخیز اعلام کرده‌ایم اصلاحات لازم را در فیلم در نشان‌ندادن چهره حضرت علی‌اکبر (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) انجام دهد و سپس اگر مشکلی از این نظر نباشد، فیلم اکران شود. فتوای مراجع بر این است که جایز نیست چهره ائمه در فیلم نشان داده شود؛ این فقط نظر من نیست، بلکه نظر رئیس‌جمهور و حتی سایر مسئولان کشور است. اینکه کارگردان فیلم پافشاری مي‌كند برای اکران آن با این وضعیت، مشکل اوست.
 
14 شهریور 1395: تنها حوزه علمیه بیش از پنج ایراد به این فیلم گرفته بود که ما تا حدودی از آنها گذشتیم. عوامل این فیلم از ابتدا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کردند که درمورد این فیلم نظریه تمام مراجع را کسب کرده‌اند، در حالیکه بعدا مشخص شد که این صحبت آنها صحت نداشت و تنها نظر چند نفر اخذ شده بود. بیشتر مراجع محترم و علما و برخی شخصیت‌های دینی و مذهبی تاکیدشان این بود که باید چهره مبارک حضرت ابوالفضل العباس (ع) پوشانده شود که ما هم چند ماه پیش به عوامل این فیلم اعلام و حتی راهکار هم ارائه دادیم که روی چهره مبارک آن حضرت افکت نور بزنند ولی متاسفانه آنها نه تنها این کار را نکردند بلکه اقدام به شکایت کردند.
 
5 مهر 1395: اکران این فیلم بلامانع است. البته آنها شکایت کردند، اما اولا ما تقاضای تجدیدنظر کردیم و دیوان عدالت اداری گفته‌اند بله اینها ادعا داشته‌اند ما در اثر اکران نکردن فیلم خسارتی دیده ایم ولی باید ببینیم اگر با چهره باز حضرت عباس اینها می‌خواستند آن را اکران کنند و حالا که ما اعلام کردیم باید چهره پوشانده شود تفاوت این خسارت چقدر است که آن را دادگاه عمومی باید اعلام کنند اما ما اخیرا اعلام کردیم به هر صورت می‌خواهید اکران کنید و اشکالی ندارد.