سردرگمی‌های آتش بس در سوریه

فرارو- آتش‌بس جنگ داخلی سوریه که توسط روسیه و آمریکا مذاکره شد، رسماً از غروب روز دوشنبه و پس از یک هفته جنگ شدید آغاز شد و رئیس‌جمهور سوریه قول داد تمام کشور را پس بگیرد.

به گزارش نیویورک تایمز، باوجود بدبینی‌ها درباره مدت‌زمان ادامه یافتن آتش‌بس، پس از شروع آن در ساعت 7 عصر به وقت محلی آرامش گسترده‌ای در این کشور به وجود آمد. اما چند استثنای قابل‌توجه وجود داشت.

کمتر از یک ساعت پس از آتش‌بس، ساکنان شهر حلب در یک پیام متنی اطلاع دادند هلیکوپتر دولت یک سیلندر انفجاری را در یکی از مناطق تحت کنترل شورشیان انداخته است. و در استان جنوبی درعا، یک گروه شورشی در بیانیه‌ای اعلام کرد که چهار سرباز دولت را کشته است. تا نیمه‌شب، جناح‌های مخالف ده مورد نقض آتش‌بس توسط نیروهای دولت را گزارش کردند.

بسیاری از افراد و گروه‌های درگیر در جنگ گمان می‌کردند به دلیل مصادف شدن آتش‌بس با عید قربان، به آن احترام گذاشته خواهد شد.

تحت چنین شرایطی، اگر خشونت به مدت هفت روز به طرز قابل‌توجهی کاهش یابد، روسیه و آمریکا در حمله‌های هوایی علیه تروریست‌ها در سوریه باهم همکاری خواهند  کرد و نیروی هوایی سوریه از پرواز بر فراز مناطق شورشی منع خواهد شد.

آمریکا از ائتلاف گروه‌های شورشی و روسیه از رئیس‌جمهور بشار اسد حمایت می‌کند. اما هر دو کشور از داعش و جبهه نصرت که بخش‌هایی از سوریه را اشغال و آن‌ها را به مرکز جذب و تولید تروریست تبدیل کرده، تنفر دارند.

بر اساس این قرارداد آتش‌بس، تمام حملات به جز حملات دولت به این دو گروه تروریستی باید متوقف می‌شد. اما مردم نمی‌دانند آمریکا و روسیه مناطق و قلمرو این دو گروه را چگونه تعریف کرده‌اند. گروه‌های اپوزیسیون به دولت سوریه و روسیه اعتماد زیادی ندارند که اغلب این برچسب را به تمام مخالفان اسد می‌زنند. و حامیان دولت نیز شک دارند گروه‌های مخالف خود را از افراط‌گرایان دور کنند.

در ساعات اولیه آتش‌بس سردرگمی‌هایی نیز وجود داشت: وزیر امور خارجه جان کری گفت آمریکا می‌تواند حملات دولت سوریه را تائید کند، اما وزارت امور خارجه در کمتر از دو ساعت این نظرات را معکوس کرد.

بشار اسد از ساعات پیش از آغاز آتش‌بس استفاده کرد و قول داد در جنگ داخلی پنج‌ساله پیروز خواهد شد و با مراجعه به حومه شهر دمشق (داریا) که ماه گذشته در دست شورشیان بود، بر وعده خود تأکید کرد.

بازدید بشار اسد از حومه شهر که مدت‌ها در دست شورشیانی بود که خواستار سرنگونی‌اش بودند، به‌صورت برجسته‌ای توسط تلویزیون دولتی و دیگر رسانه‌های خبری دولت گزارش شد.

از دست دادن داریا که زمانی نشانه و سمبل سرکشیِ شورشیان در برابر محاصره و حملات بی‌امان بود، موقعیت قوی اسد در جنگ را نشان می‌دهد که به دلیل مداخلات و کمک‌های روسیه اتفاق افتاد.

توافق بر سر آتش‌بس جمعه گذشته در ژنو و میان دیپلمات‌های روسی و آمریکایی حاصل شد که مدت‌هاست تلاش دارند راهی برای کاهش خشونت پیدا کنند تا غذا و دارو به غیرنظامیان برسد.

این توافق، اخطارها و مقررات غیرقابل اجرای زیادی دارد. گروه‌های مخالف دولت و تحت حمایت آمریکا بیشترین شک و تردید را در مورد اثربخشی این توافق دارند. آن‌ها می‌ترسند اکنون آقای اسد جایگاه مستحکم‌تری پیدا کرده باشد. مقامات دولت اوباما نیز درباره اثربخشی آن اطمینان ندارند.

جاش ارنست دبیر مطبوعاتی کاخ سفید روز دوشنبه گفت که موفقیت این توافق " فشار زیادی بر روسیه می‌آورد."

ارنست گفت: "طبق تجربه‌ای که در مشاهده شرایط به دست آوردیم، فکر می‌کنم دلایل زیادی وجود دارد که تردید کنیم آیا روس‌ها قادرند یا تمایل دارند شرایط را همان‌طور که در توافقنامه توصیف‌شده پیش ببرند."

او افزود: "باید ببینیم چه می‌شود."

این دومین آتش‌بسی است که امسال توسط روسیه و آمریکا مذاکره شد. اولین توافق که در ماه فوریه حاصل شد، در عرض چند هفته شکست خورد.

کری که مذاکرات آتش‌بس در ژنو را با سرگئی وزیر امور خارجه روسیه انجام داد اظهار کرد از شنیدن چندین مورد نقض آتش‌بس تعجب نخواهد کرد.

 کری در واشنگتن احتمال این رخداد را تائید کرد و گفت: "باوجود تمام شک و تردیدها و چالش‌های پیش رو، بازهم این طرح شانس موفقیت را دارد. آخرین شانس برای نجات سوریه‌ی متحد."

21 گروه شورشی در بیانیه‌ای مشترک انتقاد عمیق خود را از پیمان آتش‌بس ابراز کردند، اما از نپذیرفتن آن امتناع کردند.

به عقیده تحلیلگران غربی حتی اگر این توافق کشتار در سوریه را کاهش دهد که تخمین زده می‌شود از زمان آغاز در سال 2011 پانصد هزار نفر کشته‌شده‌اند، بازهم مشخص نیست صلح و آشتی در منطقه برقرار شود.

کلیف کوپچان رئیس گروه اوراسیا یک سازمان مشاوره خطرات سیاسی در واشنگتن در ایمیلی گفت: "این توافق جان انسان‌ها را نجات می‌دهد و تنها به همین دلیل هم باارزش است. اما درنهایت، تأثیر بلندمدتی نخواهد داشت و یک مسیر سیاسی جدی و متفاوت را آغاز نمی‌کند."

اسد در طول بازدید از داریا هیچ اشاره‌ای به این توافق نکرد. رسانه‌های خبری سوریه او را در حال نمازخواندن در مسجد، گذشتن از کنار ساختمان‌های بمباران‌شده و رانندگی در ماشین اسپورت نقره‌ای‌اش نشان می‌داد.

اسد درباره تمام طرفداران شورش گفت: "دولت سوریه مصمم است تمام مناطق را پاک‌سازی کرده و از کنترل تروریست‌ها خارج کند."

قبل از آتش‌بس هیچ نشانه‌ای نبود که رزمندگان سلاح‌های خود را پایین بیاورند. طبق گزارش‌های امدادگران و گروه‌های ناظر، روز شنبه و یکشنبه حدود 100 نفر در مناطق تحت کنترل شورشیان جان خود را از دست دادند.