معامله بزرگ ایران و روسیه؟!

فرارو-  افشای حضور چندین فروند بمب افکن های روسی در پایگاه هوایی نوزه همدان سرو صدای زیادی در رسانه ای ایرانی  و روسی به راه انداخت بطوریکه مقامات تهران و مسکو هرکدام از نگاه خود به این موضوع پرداخته و به اظهار نظر پرداختند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، پايگاه  تحلیلی "نشنال اينترست" به این موضوع پرداخته و تحلیلی را با عنوان "سه دليلي که حضور بمب افکن هاي روسي در ايران يک معامله بزرگ بود" به قلم "دانيل دپتريس" منتشر کرد.

در این تحلیل آمده است:
از اقدام روسيه در استفاده از يک پايگاه هوايي ايران در حمله به مواضع داعش در خاک سوريه چه نتيجه اي مي توان گرفت؟‌ مقامات اطلاعاتي آمريکا در حال کار کردن بر روي اين موضوع هستند و گويي وزارت امور خارجه آمريکا تقريبا در اين زمينه غافلگير شده است.

چنانچه "مارک تونر"سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا روز 17 آگوست در اين باره به خبرنگاران گفت "ما تلاش مي کنيم تا به ارزيابي بهتري درباره آنچه در  اين خصوص روي داده است؛ دست پيدا کنيم ولي اساسا اين اقدام نمي تواند مفيد و سازنده باشد".

در اين جمله آخري در واقع بطور کامل حق با تونر است. از نقطه نظر واشنگتن که به لحاظ تئوري همچنان از برکناري بشار اسد رئيس جمهوری سوريه حمايت مي کند، هر گونه نزديکي روابط بین
مسکو و تهران به معناي تشديد خشونتها در سوريه و وارد آمدن تلفات بيشتر به غيرنظاميان خواهد بود و موجب تخريب هر چه بيشتر بيمارستانها و مراکز بهداشتي مي شود و به اسد امکان مي دهد تا پايه هاي قدرت خود را  در دمشق تحکيم بخشد.

ژنرال "ديويد بارنو "که زماني فرماندهي نيروهاي ائتلاف را طي سالهاي 2003 تا 2005 در افغانستان بر عهده داشت، اين فعاليت روسيه را در داخل خاک  و مرزهاي ايران، برگرفته از ذات و جوهره وجودي شخص "ولاديمير پوتين" ریيس جمهوری روسيه توصيف مي کند و مي گويد: اين يک بار ديگر به ما نشان مي دهد که پوتين همچنان تلاش مي کند تا روسيه را ابرقدرت نظامي عمده جلوه دهد و از اين مساله نيز هيچ ابايي ندارد که در هر فرصتي اين موضوع را به رخ آمريکا و دوستانش در منطقه و جهان بکشد.

ايران در عين حال ضمن کم اهميت جلوه دادن استفاده روسيه از پايگاه هاي هوايي نوژه، آن را در ادامه مشارکت ها و همکاري هاي دفاعي  دوستانه علیه گروه هاي تکفيري در سوريه توصيف کرده است.

با اين همه دعوت از روسها براي فعاليت در داخل مرزهاي ايران به قدري جنجال برانگيز بوده است که وزير دفاع ايران را به انتقاد از نامردي و بی معرفتي مسکو در نحوه جلوه دادن اين فعاليتها واداشته است. در هر حال واقعيت اين است که به دلایلی اين يک معامله بزرگ بود، هم از لحاظ جهت دهي به جنگ سوريه و هم از لحاظ ديناميک سياسي منطقه در سطح وسيع تر.

اول
حضور موقت بمب افکن هاي دورپرواز توپولوف - 22 ام روسيه در غرب ايران، ديگر مانند عمليات قبلي در سوريه نياز به سوختگيري زياد نبود. سوخت کمتر به معناي افزايش قابليت براي حمل تسليحات بيشتر است و به خلبانان روسي امکان مي دهد تا مدت زمان بيشتري براي پرواز بر فراز اهداف مورد نظر و تکرار بمباران داشته باشند. از طرفي پرواز از ايران خيال خلبانان روسي را بابت نگراني از  نقض حريم هوايي ترکيه راحت تر مي کند و از طرفي پرواز بر فراز عراق که بر حريم هوايي خود کنترل کامل ندارد، براي خلبانان روسي امن تر و براي دولت روسيه کم هزينه تر است. اينها نکاتي است که مقامات نظامي روسيه هنگام درخواست مجدد از ايران براي ميزباني بمب افکن هاي روسي مد نظر خواهند داشت، البته اگر ايراني ها با اين درخواست موافقت کنند.

دوم
ديدگاه ژنرال بارنو مبني بر اينکه روسيه ابايي از به رخ کشيدن اين وضعيت به آمريکايي ها نخواهد داشت، احتمالا بخش بزرگي از اين معادله به شمار مي رود.

اگرچه پايگاه هوايي همدان در مالکيت کامل ايراني ها قرار دارد و روسها تنها در آن ميهماناني  موقت بودند، استفاده مسکو از اين پايگاه يک بار ديگر نشان داد که ولاديمير پوتين مي تواند هر بار باراک اوباما رئيس جمهوری آمريکا را غافلگير کند و ثابت کرد سياست آمريکا در سوريه تا چه اندازه شکننده و مبهم و پيچ در پيچ است.

روسها به خوبي مي دانند که در سوريه چه مي خواهند - دولت دمشق دولتي است که حرف مسکو را مي خواند و مسکو از همه منابع نظامي براي تقويت اين رژيم و تحکيم پايه هاي آن بهره برداري خواهد کرد. اينچنين است که وقتي مذاکره کنندگان به کرملين باز مي گردند زمينه براي کسب بهرتين توفق مهيا شده است.

در مقايسه؛ آمريکا سياستي سردر گم در سوريه دارد، از ديد واشنگتن بشار اسد غده اي سرطاني است که اجازه داده است تا گروه هاي تروريستي مانند داعش به بقاي خود ادامه دهند ولي سدت سرطاني بودن اين غده به اندازه اي نيست که آمريکا خطر مداخله نظامي در سوريه به جان بخرد، مداخله اي که ممکن است به درازا باکشد و هزينه هاي غير قابل پيش بيني را براي کاخ سفيد به دنبال داشته باشد.

ايراني ها با دعوت از بمب افکن هاي روسيه در خاک خود تاريخ ساز شدند. نگهداشتن بشار اسد در کاخ رياست جمهوري خود در دمشق آن قدر براي منافع سياست خارجي ايران در منطقه مهم بود و کفايت مي کرد که سنت سي و پنج ساله خود را بشکند - سنتي که بر پايه عدم دعوت از نيروهاي نظامي خارجي به داخل خاک ايران استوار بود.

ولي از طرفي نگاهي نزديکتر به همکاري هاي ايران و روسيه در سوريه اين خوش بيني را براي برخي در دولت اوباما پديد آورده است که تهران تا حدودي پس از امضاي توافق هسته اي با غرب رفتار خود را در منطقه تعديل کرده است. در هر حال با وجود مصالحه بر سر توانمندي غني سازي هسته اي ايران و برقراري تماس هاي بيشتر ميان مقامات ايراني و ديپلمات هاي آمريکايي، ايران و آمريکا همچنان در بزرگترين مناقشات کنوني در منطقه خاورميانه در دو سوي مخالف ايستاده اند.

با اين همه يک نقطه روشن براي آمريکا وجود دارد:  دعوت از روسها به داخل کشور به قدري براي سياستمداران ايراني امري حساسيت برانگيز بود که وقتي سر و صداي اين کار بيش از اندازه بلند شد، تهران مجبور شد تا پريز را بکشد.

"حسين دهقان" وزير دفاع ايران به افکار عمومي کشور اطمينان داد که هيچ توافق نوشته شده اي با مسکو وجود ندارد که منجر به وضع قانوني درباره ترتيبات نظامي کوتاه مدت اينچنيني شود. مقامات ايراني به روشني از اين موضوع عصباني بودند که روسها مسئله همکاري نظامي دوجانبه را که قرار بود پنهان نگهداشته شود، اينگونه علني و در بوق و کرنا کردند. بايد منتظر ماند و ديد آيا اين نارضايتي موجب خواهد شد ايراني ها از صدور مجوز استفاده مجدد از پايگاه هوايي خود براي روسها در آينده سر باز بزنند يا خير. آنچه که در هر حال بسيار واضح و روشن است اين است که روسيه همچنان از بحران سوريه به عنوان راهي براي نمايش قدرت خود در منطقه بهره برداري مي کند.