قفس‌های ٥٠٠‌میلیونی!

 فقط ‌هزار و ٢٥٠‌ میلیارد تومان برای تکمیل یک ‌میلیون مسکن مهر تا پایان سال ٩٦. این فقط یک فقره از خرج‌هایی است که مسکن مهر روی دست دولت گذاشته است. مسکن مهر به‌عنوان یکی از طرح‌های مهمی که دولت احمدی‌نژاد روی آن مانور می‌داد و امیدهای فراوانی در دل مردم بی‌خانه کاشته بود، نه‌فقط کمکی به خانه‌دارشدن ثبت‌نام‌کنندگان در این طرح نکرد، بلکه ثمره آن تورم ٤٠درصدی در اوایل دهه ٩٠ و ٩ برابرشدن قیمت زمین در تهران بود؛ طرحی که دولت وقت هم برای تأمین آن به مشکل برخورد و به‌همین‌دلیل ٤٥‌ هزار ‌میلیارد تومان پول چاپ کرد و در اختیار بانک مسکن برای تکمیل این پروژه‌ها قرار داد. هنوز هم مردم در سردرگمی در تحویل این واحدها مانده‌‌اند و دولت کنونی هم پولی در بساط ندارد تا سریع‌تر به این تعهد ازپیش‌تعیین‌شده برای خود، عمل کند.

 عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، بارها با پوپولیستی‌خواندن این پروژه، به آن انتقاد کرده بود. او در آخرین اظهارنظرهای خود دراین‌باره گفته بود: «برخی فکر می‌کردند اگر در حاشیه شهرها مسکن‌سازی کنند یک پیشرفت است، اما عملا سبب شد شهر از درون دچار گندیدگی شود؛ درست مانند سیبی که از درون دچار پوکی شده است. حدود ١٩‌ میلیون نفر در این بافت‌ها زندگی می‌کنند، درحالی‌که جمعیت شهرهای ایران ٦٠‌ میلیون نفر است، یعنی یک‌سوم جمعیت شهرنشین کشور در بافت‌هایی هستند که شأن زندگی برای مردم ایران را ندارد». وزیر مسکن پیش‌تر هم گفته بود: «قفس‌های انسانی» درست کردند و اسمش را «مسکن مهر» گذاشتند. که همین گفته او، انتقادات فروانی را به دنبال داشت. سیدشهاب‌الدین چاووشی، معاون سیاسی-اجتماعی استانداری تهران، هم دیروز در گفت‌وگو با ایلنا، در انتقاد از طرح مسکن مهر، می‌گوید: «هنگام افتتاح یکی از خانه‌های مسکن مهر متوجه شدیم سیستم فاضلاب برای خانه‌ها پیش‌بینی نشده است».

  مسکن مهر؛ زاغه‌نشینی مدرن
او با تأکید بر اینکه با این وضع موجود، زاغه‌نشینی قدیم را به زاغه‌نشینی مدرن تبدیل کرده ایم، ادامه داد: «شنیده‌ام برخی آقایان گفته‌اند ما خانه‌شان را ساختیم، حالا شما نمی‌توانید، آب و گازش را وصل کنید؟! مسکن مهر به آلونک‌هایی تبدیل شده که نه پیوست فرهنگی و نه هویت شهری و اجتماعی دارد و واقعا دغدغه‌های جدی برای دولت ایجاد کرده که باید تلاش شود در این زمینه اقدامات مؤثری انجام داد». چاووشی می‌افزاید: «در بیابان‌ها خانه ساختیم و باید آب و برق و فاضلاب و سیستم طراحی کنیم؛ در اینجا هزینه و اعتبارات کشور حیف شده و بهره‌دهی لازم را نداشته است. اسمش این است که ۳۰‌ میلیون تومان برای ساخت خانه لازم است درواقع خیلی بیش از اینهاست؛ این خانه‌ها هر کدام بالای ۵۰۰‌ میلیون برای دولت هزینه برداشته است و کسی متوجه این موضوع نیست». فقط کافی است همین رقم ٥٠٠‌میلیونی برای ساخت هر مسکن که این مقام مسئول به آن اشاره می‌کند، را برای دو ‌میلیون و ٥٠٠‌ هزار مسکن‌مهری که دولت متعهد به اتمام آن است، محاسبه کنید تا دریابید چه میزان بار مالی بر دوش دولت گذاشته شده است.

با این حال، دولت، ریزریز و قدم‌به‌قدم برای اتمام این پروژه‌ها گام برمی‌دارد. دیروز معاون وزیر نیرو در گفت‌وگو با «شرق»، درباره زیرساخت‌های یک ‌میلیون مسکن‌مهری که قرار است تا پایان سال ٩٦، تحویل داده شود، با اشاره به ۷۴‌هزار واحد مسکنی که در هفته دولت به بهره‌برداری رسیده، می‌گوید: ‌هزار و ٢٥٠ میلیارد تومان اعتبار از سوی وزارت نیرو برای تأمین زیرساخت‌های آب و برق این خانه‌ها در نظر گرفته شده است.

  ١٢٥٠ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل یک‌ میلیون مسکن مهر
به گفته معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزیر نیرو، رقم اعتبارات لحاظ‌شده برای تأمین مالی وزارت نیرو در انجام زیرساخت‌های آب، برق و فاضلاب واحدهای مسکونی طرح مسکن مهر، ‌هزار و ٢٥٠‌ میلیارد تومان است که دولت قصد دارد آن را از منابع مختلف تأمین کند.

علیرضا دائمی در گفت‌وگو با «شرق»، تصریح می‌کند: بار اصلی این تأمین اعتبار از طریق انتشار اوراق بهادار و مشارکت و بخشی نیز از طریق اعتبارات بودجه‌ای خواهد بود که در ردیف بودجه‌ای سال ٩٥ وجود دارد.

به گفته دائمی، کل اعتبار مورد نیاز وزارت نیرو برای انجام همه خدمات زیرساختی باقی‌مانده در طرح مسکن مهر، دو ‌هزار و ٥٠٠‌ میلیارد تومان است و چنانچه دولت بخواهد تا پایان سال ٩٨ همه کارهای باقی در حوزه زیرساخت‌های آب، برق و فاضلاب مسکن مهر را به پایان برساند، به این مبلغ نیاز دارد.

  ٥٠٠‌ میلیارد تومان بدهی به پیمانکاران
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزیر نیرو درباره مبلغی که تاکنون از سوی وزارت نیرو برای زیرساخت‌های مسکن مهر هزینه‌ شده است، می‌گوید: تاکنون حدود‌ هزار و ٥٠٠‌ میلیارد تومان هزینه کرده‌ایم که البته ٥٠٠‌ میلیارد تومان هم به شرکت‌هایی که این کارها را انجام داده‌اند، بدهی داریم.
دائمی با اشاره به اینکه بحث تأمین زیرساخت‌های آب، برق و فاضلاب مسکن مهر به سه قسمت تقسیم می‌شود، ادامه می‌دهد: قسمت اول، آن بخش از مسکن مهر است که کارهای زیرساختی آن انجام و تکمیل شده و اکنون از آن استفاده می‌شود و شامل حدود یک ‌میلیون واحد است؛ این بخش، آب و برق دارند اما ممکن است کارهایی برای تکمیل زیرساخت‌ها وجود داشته باشد که وزارت نیرو به آنها رسیدگی خواهد کرد.

او با بیان اینکه در دو مرحله دیگر مسکن مهر هنوز کارهای زیرساختی زیادی باقی است، می‌افزاید: دسته دوم، واحدهایی هستند که ساخت آنها به پایان رسیده اما هنوز زیرساخت‌های آنها یعنی تأمین آب، برق و شبکه فاضلاب آنها تکمیل نشده است که پیش‌بینی می‌کنیم حتما تا پایان سال ٩٥ زیرساخت‌های این قسمت را سریعا تکمیل کنیم که در این مرحله به ‌ هزار و ٢٥٠‌ میلیارد تومان منابع نیاز داریم که با جلسه‌ای که در دولت برگزار شده و حمایت‌هایی که معاون‌اول رئیس‌جمهوری داشته است، قرار شده این منابع به اشکال مختلف در اختیار شرکت‌های وزارت نیرو قرار گیرد تا بتوانند واحدهای مشمول مرحله دوم را تکمیل کنند.  معاون وزیر نیرو ادامه می‌دهد: دسته سوم کار ما در مسکن مهر، واحدهایی هستند که هنوز یا اجرا نشده‌اند یا پیشرفت فیزیکی آنها کم است و ما امیدواریم تا پایان سال ٩٦ بتوانیم این کار را انجام دهیم.

به‌عبارتی عملا به نظر می‌رسد در پایان سال ٩٦ تقریبا بخش عمده کارهای تأمین آب و برق مسکن مهر تمام شده باشد و چیزی جز مواردی از اقدامات اجرائی تکمیلی باقی نمانده است.  دائمی با بیان اینکه طبعا اگر منابع اعتباری منظم و مطابق برنامه زمان‌بندی‌‌شده تأمین شوند، می‌توانیم برنامه‌ها را عملیاتی کنیم، تصریح می‌کند: آنچه مسلم است، اکنون واحدهای فنی و عملیاتی ما با سرعت بسیار بیشتری جلو رفته‌اند و همین امروز می‌توانم بگویم مجموعه شرکت‌هایی که برای آب، برق و امورات مرتبط با زیرساخت‌های طرح مسکن مهر کار کرده‌اند، نزدیک به ٥٠٠‌میلیارد تومان مطالبات دارند، یعنی با تأمین مالی هیچ مشکلی از نظر فنی و عملیاتی برای تکمیل کار نداریم.  او با اشاره به عزم دولت برای تکمیل زیرساخت‌های مسکن مهر، اظهار می‌کند: توان فنی و عملیاتی مجموعه شرکت‌هایی که در مسکن مهر برای ارائه خدمات زیرساختی فعال هستند بالاست و تنها مشکلی که می‌تواند مانع تکمیل کار شود این است که نتوانیم منابع و اعتبارات را برسانیم که البته در جلساتی که با دولت داشتیم، دولت مصصم است و بسیار اهتمام دارد که این کارها انجام شود.

دائمی درباره ترکیب شرکت‌هایی که در اجرای زیرساخت‌های طرح مسکن مهر با وزارت نیرو همکاری می‌کنند و بخشی از آنها مطالبات ٥٠٠‌ میلیاردتومانی نیز دارند، می‌گوید: شرکت‌های توزیع برق و شرکت‌های آب و فاضلاب شهری، شرکت‌های مدیریتی وزارت نیرو در تمام استان‌های کشور هستند که نیمه‌خصوصی محسوب می‌شوند یعنی درعین‌حال که وظایف دولتی انجام می‌دهند، اما قالب اجرائی آنها براساس قانون تجارت است. معاون وزیر نیرو در ادامه می‌گوید: این‌ شرکت‌های مدیریتی در نقش کارفرما به نیابت از دولت عمل می‌کنند و تمام شرکت‌های دیگری که اکنون در این زمینه در همه استا‌ن‌ها براساس قراردادهای منعقدشده کار می‌کنند، شرکت‌های کاملا خصوصی هستند، چراکه به دلیل کوچک‌بودن کارها، شرکت‌های دولتی چندان در این زمینه ورود پیدا نمی‌کنند. دائمی با بیان اینکه اعتبار ‌هزار و ٢٥٠‌میلیاردی مورد بحث رقمی است که شاید بین صدها شهر توزیع شود، می‌افزاید: می‌بینیم در کنار هر شهری، یک طرح یا شهر مسکن مهر هم داریم یعنی کارها کوچک و پراکنده است و به‌همین‌دلیل شرکت‌هایی هم که این کارها را انجام می‌دهند، شرکت‌های کوچک محلی هستند و اساسا دولت و وزارت نیرو در زمینه اجرای زیرساخت‌ها نقشی جز مدیریت ندارند.

شرکت‌های خصوصی عهده‌دار  پروژه‌های مسکن مهر
او کوچک‌بودن طرح‌ها را به‌عنوان عاملی معرفی کرد که باعث شده شرکت‌های به‌اصطلاح نیمه‌دولتی یا غیردولتی که اکثرا مرتبط با نهادها و... هستند، در این اقدام حضور نداشته باشند و واحدهای عملیاتی وزارت نیرو، کاملا شرکت‌های خصوصی باشند. دائمی با اشاره به دو شرکت توزیع برق، آب و فاضلاب شهری که به نیابت از دولت امور زیرساختی را مدیریت می‌کنند، می‌افزاید: این شرکت‌ها، وظیفه گرفتن اعتبارات و توزیع آن در قالب قراردادهایی را دارند که با شرکت‌های صددرصد خصوصی پیمانکار و تولیدکننده تجهیزات منعقد می‌کنند؛ ازاین‌رو جذب کل مبلغی که اعلام شده و کل ارائه خدمات به وسیله شرکت‌های خصوصی واقعی انجام می‌شود. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزیر نیرو تأکید می‌کند: با اطمینان می‌توان گفت در اینجا نقشی برای شرکت‌ها و مجموعه‌هایی که وابسته به نهادها هستند و معمولا خود را در پروژه‌های بزرگ ظاهر می‌کنند، وجود ندارد، چراکه اینها طرح‌های کوچکی هستند که شهربه‌شهر و ناحیه‌به‌ناحیه باید انجام شوند.