پنج نشانه از کف بورس

طی هفته‌های اخیر شاهد روند کم‌نوسان قیمت‌ها در بازار سهام هستیم و گردش معاملات فاصله قابل‌توجهی با روزهای اوج خود پیدا کرده است.

این در حالی است که عوامل بنیادین نشان از به کف رسیدن قیمت‌ها در بسیاری از سهم‌ها دارد. به‌عبارت دقیق‌تر، گرچه در کوتاه‌مدت چشم‌انداز ابهام‌آلودی در بازار سهام مشاهده می‌شود، اما در میان‌مدت عوامل متعددی از بورس تهران حمایت می‌کنند. در این میان، اقدامات اخیر برای اصلاح نظام بانکی، پیش‌بینی درآمد براساس کف قیمت‌های جهانی کالاها، آغاز پرداخت بدهی‌های دولت به پیمانکاران و امیدواری به بهبود وضعیت بودجه عمرانی از جمله مهم‌ترین عوامل حمایتی از بازار سهام است. همچنین رسیدن سهام بسیاری از شرکت‌ها به قیمت‌های پاییز 94 پنجمین عاملی است که از نزدیک بودن بورس به کف حکایت دارد.

نوسانات اندک شاخص کل بورس تهران در معاملات روز گذشته نیز ادامه یافت. در حالی که شاخص در ابتدای معاملات با رشد مواجه شد، در ادامه اما، عرضه سهام فشار را بر شاخص نگه داشت. پیش از این «دنیای‌اقتصاد» به نشانه‌های نزدیک شدن نماگر بازار سهام به کف اشاره کرده بود. در این خصوص، کف تکنیکال 72 هزار واحدی در برابر شاخص و همچنین افت نرخ سود در اقتصاد با کاهش نرخ سود بانکی و همچنین روند نزولی سود اوراق با درآمد ثابت از جمله این موارد بود. نسبت قیمت به درآمد کنونی بازار (P/ E) بیش از 7 است که با افزایش این نسبت در بازارهای رقیب (حدود 6/ 6) و با احتساب ریسک سهام، این نسبت در بورس با شرایط کلی اقتصاد تا حدود زیادی منطقی شده است.

در حالی که این موضوع منجر به حبس نقدینگی در بانک‌ها شده بود، در شرایط کنونی می‌توان انتظار حرکت نقدینگی به سمت سایر بازارها به خصوص سهام را داشت. بر این اساس، به نظر می‌رسد متغیرهای کلی به تشکیل یک کف حمایتی در برابر شاخص کل اشاره دارند. بررسی متغیرهای خرد نیز حاکی از نشانه‌هایی برای تشکیل یک کف قیمتی در صنایع مختلف است. در این میان، تلاش برای خروج از رکود کنونی سیستم بانکی، رسیدن قیمت سهام برخی گروه‌ها به زمان رکود عمیق بورس در پاییز سال گذشته مانند گروه شیمیایی، ارائه اولین پیش‌بینی سود در زمان رکود بازارهای جهانی و انتظار اثر مثبت رشد قیمت‌های جهانی در صورت‌های مالی کالایی‌ها، کف وضعیت رکودی صنایع مانند سیمان و انتظار برای بهبود این وضعیت در صنایع مختلف مانند تحقق بودجه‌های عمرانی دولت (مانند سیمانی‌ها)، پر شدن چوب خط بدهی دولت و انتظار برای ذوب تدریجی این بدهی‌ها با بهبود وضعیت درآمدی دولت از مواردی هستند که به‌عنوان نشانه‌هایی از نزدیک شدن قیمت‌ها به کف در شرایط کنونی محسوب می‌شوند. از سوی دیگر احتمال رشد پرشتاب شاخص تا مشاهده اثر مثبت مورد انتظار در صنایع مختلف کم است. در این شرایط نگاه بلندمدت برای خرید سهام می‌تواند انگیزه مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بورس باشد.

رنگی بالاتر از سیاهی برای بانک‌ها نیست
همان‌طور که رئیس بانک مرکزی روز یکشنبه به آن اشاره داشت، بانک‌ها در شرایط کنونی وضعیت نامناسبی دارند. وی در این خصوص گفت: بررسی وضعیت سلامت نظام بانکی حاکی از این موضوع است که بانک‌ها از وضعیت بادوام خود خارج شده اند، در صورتی که چاره‌ای اندیشه نشود وضعیت از این نیز بدتر خواهد شد. وی در ادامه افزود: مطالبات بانک‌ها از دولت و مردم و همچنین انباشت دارایی‌های غیر مالی در ترازنامه قدرت تسهیلات‌دهی بانک‌ها را به شدت کاهش داده است.

در کنار صحبت‌های رئیس شورای پول و اعتبار صورت‌های مالی بانک‌ها نیز کاملا به وضعیت نامناسب آنها اشاره دارد. کاهش شدید درآمدهای مشاع بانک‌ها و زیان‌آور بودن این عملیات نشانه‌ای از وضعیت نامناسب این شرکت‌ها است. در حالی که بیشتر بانک‌ها وضعیت خوبی را در شرایط کنونی ندارند، اما سیف به برنامه‌هایی برای خروج از این رکود اشاره داشت که امید را به بهبود وضعیت کنونی نگه داشته است. در این خصوص، باید توجه کرد که میانگین قیمت به درآمد این صنعت کمتر از 6/ 5 است. گرچه به نظر می‌رسد روند خروج از رکود در نظام بانکی کند باشد، اما این موضوع مورد توجه است که یکی از لازمه‌های رونق پایدار اقتصاد بهبود نظام بانکی کشور است. بر این اساس، می‌توان گفت نمادهای بانکی در شرایط کنونی به کف خود نزدیک شده‌اند، شکستن این کف‌ها وضعیت بانکی و اقتصاد کشور را احتمالا تا حد بحرانی پیش می‌برد. بر این اساس، به نظر می‌رسد دولت تلاش گسترده‌ای برای بهبود وضعیت کنونی انجام دهد. البته وضعیت بانک‌ها متفاوت بوده و حجم مشکلات بانک‌ها با هم تفاوت دارد. به هر ترتیب با وجود انتظار برای بهبود وضعیت بانک‌ها در آینده، کند بودن این روند مانع از رشد سریع قیمت سهام می‌شود.

کم‌نوسانی طولانی‌مدت شیمیایی‌ها
گروه کالایی به‌خصوص بزرگ‌ترین‌ آن یعنی گروه شیمیایی، در سال‌های اخیر با رکود عمیقی در معاملات سهام روبه‌رو است. در این خصوص، شاخص این گروه در سه ماه پایانی سال که شاخص کل رشد بیش از 30 درصدی را به ثبت رساند، تنها رشد 8 درصدی را تجربه کرد. در شرایط کنونی نیز مقدار این نماگر کمتر از مقادیر ابتدای دی (هم‌زمان با شروع رشد پرشتاب بورس) است. انعکاس وضعیت نامناسب سودآوری نمادهای این گروه در قیمت سهام لحاظ شده است. بر این اساس می‌توان گفت وضعیت کنونی در قیمت‌های سهام دیده شده است. میانگین قیمت به درآمد این صنعت نیز حدود 6 است. انتظار افت سودآوری این شرکت‌ها در پیش‌بینی بر اساس عملکرد سه ماهه بهار وجود ندارد، در نتیجه، احتمال کاهش نسبت قیمت به درآمد این گروه با افت قیمت سهام کم است. با این حال، این گروه نیز برای رشد قیمت سهام به نشانه‌هایی از بهبود وضعیت قیمت محصولات پس از ریزش سال‌های اخیر نیاز دارد. این موضوع در کنار احتمال افزایش مقدار فروش و همچنین رشد نرخ دلار می‌تواند به سودآوری این شرکت‌ها کمک کند.

پیش‌بینی سود در دوران رکود
در سایر گروه‌‌های کالایی مانند فلزات اساسی و همچنین گروه کانه‌های فلزی نیز باید به نرخ‌های اولین پیش‌بینی آنها اشاره کرد. اولین پیش‌بینی این گروه‌ها مانند سایر گروه‌های کالایی در دوران افول قیمت‌های جهانی بوده است. بر این اساس، نرخ‌های فروش در اولین پیش‌بینی‌ها تا حدود زیادی محافظه‌کارانه بوده است. با وجود افت هفته‌های اخیر قیمت کنونی محصولات فلزی و کانه‌های فلزی نسبت به دوران رکود خود (زمان پیش‌بینی اولیه شرکت‌ها)، همچنان بالاتر است. این موضوع باعث ایجاد حاشیه اطمینان از سودآوری این شرکت‌ها شده است. در این میان تعدیل مثبت شرکت فولادی «فخوز» و همچنین سنگ آهنی «کچاد» نیز مصداقی بر این مورد است. در این خصوص، «فخوز» با توجه به افزایش قیمت فولاد سود هر سهم را 153 ریال عنوان کرده است (اولین پیش‌بینی این شرکت 23 ریال بود). سنگ آهن چادرملو نیز که اولین پیش‌بینی خود را 118 ریال به ازای هر سهم به بازار منعکس کرده بود، سود هر سهم بر اساس عملکرد سه ماهه را به 175 ریال تغییر داده است. دیروز بازگشایی نماد «فخوز» پس از انعکاس تعدیل مثبت با رشد 6/ 5 درصدی قیمت همراه شد و این سهم در میان نمادهای با بیشترین اثر مثبت بر شاخص قرار گرفت.

در گروه پالایشی نیز پس از رشد قیمت نفت احتمال انعکاس بهبود روند سودآوری وجود دارد. بهبود حاشیه سود این شرکت‌ها از انتظارات بازار در عملیات سه ماه ابتدایی سال این شرکت‌ها است. با همه این عوامل و انتظار بهبود وضعیت سودآوری این شرکت‌ها باید در نظر گرفت که نسبت سودآوری شرکت‌ها به ارزش بازار در شرایط کنونی چقدر است. بر این اساس، نمی‌توان انتظار رشدهای پرشتاب شرکت‌های کالایی را داشت، زیرا برخی از این گروه‌ها پیش از این با رشد قیمت سهام مواجه شده‌اند. بر این اساس، نسبت کسب سود از سرمایه‌گذاری باید در نظر گرفته شود.

در بررسی اجمالی سایر گروه‌ها مانند سیمان و دیگر صنایع مرتبط به بخش ساخت و ساز نیز موارد مشابهی را برای شناسایی کف شاهد هستیم. در حالی که رکود شدیدی در بازار سیمان در سال‌های اخیر رخ داده است، به نظر می‌رسد اثر این عوامل مانند کاهش تولید داخلی، مشکلات فروش خارجی، افت شدید قیمت سیمان در قیمت سهام دیده شده است. به نظر می‌رسد وضعیت این گروه‌ها به اندازه کافی بد هست. عوامل مثبتی مانند بودجه عمرانی دولت و همچنین تلاش برای رشد قیمت سیمان در بازار داخل، می‌تواند به بهبود سودآوری و در ادامه قیمت سهام این شرکت‌ها کمک کند.

در بخش پیمانکاری نیز بدهی‌های دولت مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. زیرمجموعه‌های دولت در بخش‌های مختلف بدهی‌های زیادی به پیمانکاران خصوصی دارند. در این شرایط تلاش‌هایی برای رقیق کردن حجم بدهی‌ها در دولت مطابق با سال گذشته مورد انتظار است. در غیر این‌صورت انتظار مشکلات شدید نقدینگی برای این صنایع وجود دارد. علاوه بر این در زمان تحریم و همچنین با کاهش حجم پروژه‌های داخلی فعالیت این پیمانکاران کاهش یافته بود که با باز شدن دست بزرگ‌ترین‌ پیمانکار کشور (دولت) می‌توان انتظار بهبود این وضعیت را داشت (اثرهای مثبت آن قابل مشاهده است). این موضوع در کنار پرداخت بدهی‌های دولت می‌تواند به رونق این بخش از اقتصاد کمک کند.

در بازار چه گذشت؟
شاخص کل بورس تهران روز گذشته با رشد 07/ 0 درصدی در ارتفاع 73 هزار و 817 واحدی ایستاد. در حالی که شاخص در ابتدای معاملات با رشد مواجه شد، در ادامه اما، عرضه سهام فشار را بر شاخص نگه داشت. به این ترتیب، شاخص که در ابتدا رشد بیش از 100 واحدی را تجربه کرده بود، به تدریج در مسیر نزولی قرار گرفت. در ساعت پایانی معاملات نیز بار دیگر برای حفظ شاخص شاهد رشد مصنوعی قیمت پایانی نمادهای بزرگ بودیم. البته این حمایت‌ها نسبت به روز یکشنبه کمتر به چشم می‌خورد، به نظر می‌رسد رشد دیگر نمادهای بزرگ باعث شده که تا حدی از شدت این موضوع کاسته شود. در این خصوص، «اخابر» در ساعت پایانی معاملات با حمایت حقوقی‌ها این نماد با رشد قیمت پایانی مواجه شد، پس از آن نیز با فشار فروش قیمت آخرین معامله این نمادها در مدار منفی قرار گرفت.