شیرین‌ بیان؛ از درمان دارویی تا مصارف صنعتی

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی، گفت: شیرین بیان علاوه بر مصارف درمانی در صنایع نیز این گیاه کاربرد دارد.

محسن پویان، در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: شیرین بیان گیاهی از خانواده نخود است که در تمام مناطق رویشی هیرکانی، ارسبارانی، ایران و تورانی و زاگرسی می‌روید.

وی ادامه داد: ساقه این گیاه برافراشته، علمی با برگ‌های مرکب است که اغلب از یازده برگچه بیضی با حاشیه‌ای صاف تشیکل شده و گل‌های آبی یا مایل به بنفش دارد.

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی، تصریح کرد: با توجه به اینکه مهم‌ترین بخش مورد استفاده این گیاه ریشه آن است که ریشه در پاییز سال سوم برداشت می‌شود.

پویان با اشاره به اینکه گلیسیرین مهم‌ترین ماده عامل و موثر این گیاه است که طعمی شیرین دارد، ادامه داد: شیرین بیان به دلیل وجود مواد شیمیایی خاص خاصیت مشابه اثر هورمون آدرنالین در بدن دارد.

وی بیان کرد: ریشه شیرین بیان برای درمان زخم اثنی عشر و معده اثرات مفیدی دارد و این گیاه ضد سم، نیروبخش، نرم کننده سینه است.

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی، اظهار کرد:شیرین بیان برای ناراحتی‌های طحال، جراحت گلو، درمان جوش و کورک و نارحتی‌های پوستی به صورت استعمال خارجی اثرات بهبودی مفیدی از خود نشان می‌دهد.

پویان یادآور شد: برای درمان تب، بیماری‌های کبدی، اثرات ضد لیز گلبول‌های قرمز و ضد افزایش کلسترول خون، مشکلات کلیوی، نفریت، درد مثانه، عفونت ادراری شیرین بیان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی افزود: این گیاه برای جذب آسپرین موثر در بدن بسیار مفید است و زخم دهان را ترمیم کرده و باعث مرطوب شدن دهان و رفع عطش می شود.

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی، با اشاره به اینکه در موارد گرفتگی صدا و خشونت حلق نیز می‌توان از دم کرده ریشه شیرین بیان استفاده کرد، گفت: شیرین بیان ضد سم قوی بوده برای درمان مشکلات ناشی از جرب، ترمیم زخم، کاهش حساسیت، آرتریت و رماتیسم از آن استفاده می‌شود.

پویان تاکید کرد: شیرین بیان صفرا‌ آور، ضد تهوع بوده و از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کرده و در تقویت اعصاب و نیز تقویت نیروی جنسی موثر است.

وی ادامه داد: مخلوط پودر شیرین بیان با رازیانه و شکر اگر روزانه به مدت 7 تا 10 روز مصرف شود برای درمان نفخ معده، باز شدن رنگ چهره و رفع سردرد مفید و برای ازدیاد قوه بینایی موثر خواهد بود.

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی، تصریح کرد: ضماد برگ شیرین بیان برای رفع بدبویی زیر بغل و بوی انگشتان پا اثر بخش بوده و این گیاه ضد عفونی کننده، خاصیت ضدقارچ، ضد باکتری و ضد ویروسی داشته و برای بیماری مالاریا مورد استفاده است.

پویان افزود: همچنین خاصیت ضد ویروسی آن برای ویروس هرپس ساده، هرپس واژینال، هرپس زوستر و ویروس هپاتیت نوع A به اثبات رسیده است.

وی با اشاره به اینکه شیرین بیان برای سلول‌های سرطانی نیز اثر مهارکنندگی دارد، تاکید کرد: این گیاه تقویت کننده سیستم ایمنی بدن بوده و برای سرماخوردگی، سرفه و آنفلونزا اثرات مفیدی دارد.

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی، ادامه داد: علاوه بر مصارف درمانی شیرین بیان در صنایع دیگر نیز کاربرد دارد، از پودر ریشه آن به عنوان طعم دهنده و یا شیرین کردن شربت‌های خوراکی، طعم دهنده و رنگ در نانوایی‌ها، نوشابه سازی، شیرینی پزی و محصولات گوشتی استفاده می‌شود.

پویان اظهار کرد: شیرین بیان در خاموش کننده‌های آتش به عنوان ترکننده، منبسط کننده و نیز به عنوان چسب در فرآورده‌های ضدحشرات و نیز رنگ در منسوجات کاربرد دارد.

وی افزود: نشانه‌های بالینی عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه شیرین‌بیان شامل بی‌حالی و رخوت، شل شدن دست‌ها و پاها و در 30 درصد افراد همراه با درد عضلات و نقصان درک حس محیطی در انتهای اندام‌های بدن به صورت بی‌حسی و کرخی ظاهر می‌شود.

مشاور پژوهشی رییس جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی در حوزه گیاهان دارویی با اشاره به اینکه افرادی که به بیماری فشار خون مبتلا هستند نباید از شیرین بیان استفاده کنند، افزود: علاوه بر افرادی که مشکلات قلبی دارند یا مبتلا به سیروز کبدی و مشکلات کبدی هستند و یا افرادی که ازدیاد وزن دارند و نیز مادران باردار که مشکلات خاص این دوران را دارند، افرادی که داروهای قلبی عروقی استفاده می‌کنند باید از مصرف شیرین بیان اجتناب کنند.

پویان اظهار کرد: گاهی در اثر مصرف بی‌رویه شیرین بیان ورم هایی در صورت و دست و پا به وجود آمده و گاهی مصرف بی‌رویه آن احتباس سدیم، دفع پتاسیم و افزایش دفع ادرار را به همراه دارد.

وی خاطرنشان کرد: افرادی که انسولین مصرف می‌کنند اگر به طور هم زمان از مقادیر زیاد شیرین بیان استفاده کنند این دو ماده در به هم زدن تعادل الکترونیکی بدن اثر هم افزایی دارند.