«سوراب کومار» متولد یکم ژانویه ١٩٦٦ است. او در سال ١٩٨٩ در وزارت امور خارجه هند مشغول به کار شده و پیش از انتصاب به عنوان سفیر دهلی‌نو در تهران، در چین و ایتالیا کاردار كشورش بوده است. او ٢٥ آگوست سال گذشته وارد ایران شد و استوارنامه‌اش را ٢٧ اکتبر سال گذشته به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، تقدیم کرد. با او درباره چشم‌انداز روابط ایران و هند در شرایط پسابرجام به گفت‌وگو نشستیم.
اتفاقات پس از توافق هسته‌ای میان ایران و کشور‌های غربی باعث شده شرایط بهتری برای ارتباطات ایران با دوستان قدیمی‌اش ایجاد شود. شما امکانات همکاری با ایران را در دوران پساتحریم چگونه می‌بینید؟ما روابط خوب و نزدیکمان با ایران را حتی در دوران تحریم‌ها هم حفظ کردیم و در شرایط جدید مشتاق هستیم این روابط افزایش یافته و تقویت شود.
من فکر می‌کنم فرصت‌های بهتر و بیشتری برای هر دو کشور وجود دارد. هند مشتاق است روابط سیاسی خود را با ایران گسترش دهد. به‌تازگی وزیر نفت هند در ایران بود و چند وقت پیش هم وزیر خارجه هند به ایران سفر کرد. ما فکر می‌کنیم در سایه شرایط و مناسبات جدید جهانی، می‌توانیم روابط خود را با ایران گسترش دهیم.
در دیدار وزیر نفت هند از ایران، امکان سرمایه‌گذاری هند در بخش انرژی ایران مورد توجه قرار گرفت و صحبت‌هایی شد. ایشان از امکان یک سرمایه‌گذاری ٢٠ میلیارددلاری در ایران سخن گفت آیا این صحبت‌ها وارد مرحله عملی شده و از حد شعار فراتر رفته است؟سؤال مهمی را مطرح کردید. هنگامی که وزیر نفت ما اینجا بودند صحبت‌های مؤثری با وزیر نفت ایران آقای زنگنه، آقای سیف رئیس بانک مرکزی و آقای ترکان، مشاور عالی رئیس‌جمهور و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد، انجام شد. یکی از موضوعات مورد بحث در این دیدار‌ها، امکان سرمایه‌گذاری هند در منطقه آزاد چابهار بود؛ عددی که وزیر هند در این دیدار گفتند یک عدد تخمینی بوده که مربوط به سرمایه‌گذاری در چابهار است. علاوه بر آن بحث سرمایه‌گذاری در میدان «فرزاد بی» هم مطرح است. خوب است درباره میدان «فرزاد بی» بدانید شرکت «اویل هند» اکتشاف این میدان را انجام داد و اکنون در حال مذاکره با «پی‌اوجی‌سی» و «ان‌آی‌او‌سی» (شرکت ملی نفت) هستند تا جنبه‌های فنی و مالی قرارداد را برای استخراج از میدان نفتی «فرزاد بی» نهایی‌سازی کنند. درباره چابهار امکان سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مربوط به صنایع پتروشیمی مانند آمونیاک و اوره و سایر مواد هم وجود دارد. همچنین در چابهار امکان سرمایه‌گذاری در صنایعی است که مصرف انرژی برق آنها بسیار بالاست. بحث دیگر درباره فرمول درازمدت قیمت گاز بود. درباره چنین سرمایه‌گذاری‌هایی و سایر جنبه‌های همکاری‌های درازمدت سرمایه‌گذاری گفت‌وگو شده است.
ما مشتاق همکاری هستیم و دوست داریم این مباحثات را پیش ببریم و به جایی برسیم که با ایران همکاری نزدیک‌تری داشته باشیم. من امیدوارم و نظر مثبتی دارم که در آینده موفق شویم با هم همکاری مثبت داشته باشیم.
هر دو طرف معتقدند چابهار می‌تواند نقطه بسیار مهمی برای همکاری‌های دوجانبه باشد به‌ویژه اینکه از طریق چابهار دسترسی هند به آسیای میانه تسهیل می‌شود، به جز بحث نفت و گاز و کار روی میدان نفتی، چه برنامه‌هایی برای گسترش همکاری در چابهار به عنوان دروازه‌ای که می‌تواند هند را به کشور‌های آسیای میانه پیوند زند، وجود دارد؟همان‌طور که گفتید چابهار منطقه مهمی برای همکاری‌های ایران و هند است. این همکاری می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد؛ اولین مورد در این همکاری‌ها بحث بندر چابهار است. احتمالا خبر دارید هند در فاز اول بندر چابهار با ایران همکاری می‌کند، درواقع هند وظیفه تجهیز فاز یک این بندر را برعهده خواهد داشت. بحث دوم همان‌طور که گفتم، موضوع سرمایه‌گذاری هند در منطقه آزاد چابهار در زمینه کود، اوره، آمونیاک و سایر منابع پتروشیمی و همین‌طور احتمال همکاری در صنایع انرژی و نیروبر است. بحث سوم در حیطه همکاری‌های هند در این منطقه بحث توافق‌نامه سه‌جانبه ترانزیت بین هند، افغانستان و ایران است. براساس این قرارداد ،چابهار به عنوان کانون دسترسی به افغانستان استفاده خواهد شد. متن این قرارداد در همین ماه به تأیید سه کشور رسیده و قرار است نهایی شود. بحث چهارم و آخرین موضوعی که درباره همکاری‌های دو کشور مطرح است، بحث ایجاد ارتباط راه‌آهنی از چابهار به زاهدان است که هند امیدوار است در این زمینه پیشرفت‌هایی به‌دست آید و بتواند در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.
به‌نظر می‌رسد همچنان مانعی در مسیر روشن‌شدن افق همکاری‌های دو کشور وجود دارد و آن هم بحث دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در هند از زمان تحریم‌هاست؛ موانعی که همچنان رفع نشده و با توجه به مشکلاتی که همچنان بر سر مبادلات دلاری وجود دارد، مطالبات ایران به صورت یورو پرداخت می‌شود. لطفا درباره این قضیه صحبت کنید.هیچ مانعی در گسترش روابط ایران و هند وجود ندارد. در طول ملاقات وزیر نفت هند با آقای سیف، رئیس کل بانک مرکزی ایران، مباحث خوبی درباره انجام این پرداخت‌ها انجام شد. این پرداخت‌ها انجام خواهد شد بحث‌های زیادی درباره جنبه‌های مختلف فنی و کانال‌های بانکی شده که قرار است این پرداخت‌ها از طریق آن انجام شود. زمانی که کانال‌های بانکی نهایی‌سازی شود، این پرداخت‌ها انجام خواهد شد.
در دستگاه قضائی ایران پرونده بابک زنجانی در حال رسیدگی است که در بخش‌هایی از این پرونده اشاره شده ممکن است بخشی از دارایی‌های ایران در هند باشد، آیا شما در این زمینه اطلاعی دارید؟نه، هیچ اطلاعی ندارم تا جایی که می‌دانم فکر نمی‌کنم به هند ربطی داشته باشد. سیستم نظارت بانکی هند بسیار قوی است. من اصلا امکانی برای اینکه چنین اتفاقی افتاده باشد نمی‌بینم؛ اما درباره بحث تجارت نفت ایران با هند در زمان تحریم‌ها، فرمول بسیار دقیقی بود و بر اساس استثنائی که برای هند در قطع‌نامه‌ها قائل شده بودند، این کار انجام می‌شد. براساس مکانیسمی که وجود داشت، ٥٥ درصد این پول به صورت نقدی و ارزهای معتبر جهانی پرداخت می‌شد و ٤٥ درصد نیز به صورت روپیه پرداخت می‌شد. این مکانیسم بسیار باز و شفاف بوده و تحت یک رژیم کنترلی دقیق و تحت نظارت سیستم بانکی هند بوده است. من هیچ امکانی نمی‌بینم این اتفاق از طریق هند افتاده باشد.
درباره بحث‌های امنیتی؛ ایران و هندوستان در سال‌های ١٩٩٦ تا ٢٠٠١ هر دو از اتحاد شمال در مقابل طالبان حمایت می‌کردند؛ درحال‌حاضر با توجه به رشد گروه‌های تندرویی مانند داعش در منطقه که کشور‌های همسایه مانند افغانستان و پاکستان هم در حال فعالیت هستند، آیا ایران و هند در زمینه‌های امنیتی با هم همکاری دارند؟همان‌طور که گفتید، در گذشته همکاری‌های خوبی میان ایران، هند و روسیه درباره افغانستان وجود داشته است. ما با دولت ایران مکالمه خوبی داشتیم و در تمام موضوعات امنیتی و دفاعی همچنان با ایران مذاکره می‌کنیم. مشتاق گسترش این روابط هستیم که بتوانیم در چارچوب این گسترش با ایران درباره موضوعاتی که به آن علاقه داریم مذاکره کنیم. این صحبت‌ها در سطوح مختلف عملیاتی و درواقع مقامات عالی انجام می‌شود. ما مشتاقیم که با دوستان ایرانی خود نگرانی‌ها و منافع دو طرفه را مورد بحث قرار دهیم.
در سفر سال گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، به دهلی نو گفت‌وگویی با آقای ناندرا مودی، نخست‌وزیر هند، درباره افراط‌گرایی و همکاری‌های مشترک انجام شد، آیا این گفتوگوها وارد فاز عملی شده است؟پس از سفر آقای ظریف در آگوست سال گذشته به هند درباره موضوعات مختلفی بحث شد که شامل موضوعات منطقه و بین‌المللی بودند. آقای ظریف ملاقاتی با نخست‌وزیر هم داشتند و در آن دیدار هم تبادل‌نظرهایی انجام شد. همان‌طور که گفتم، تروریسم دغدغه ایران و هند است و ما مکانیسم‌هایی داریم که بتوانیم با ایران درباره این موضوع بحث و همکاری کنیم. ما مشتاقیم که این قبیل مذاکرات را در آینده تقویت کنیم.
من می‌خواهم سؤالی اقتصادی بپرسم که به‌شدت به سیاست گره خورده است، درباره مسئله خط لوله صلح که قرار بود گاز ایران را از طریق پاکستان به هند منتقل کند و سال‌هاست که معطل مانده است، به نظر می‌رسد با توجه به شرایط ویژه‌ای که بین هند و پاکستان وجود دارد، عملا امکان کشیده‌شدن خط لوله در آینده نزدیک وجود ندارد، شاید هند هم تمایل نداشته باشد که انرژی خود را از طریق کشوری تأمین کند که احتمال اختلاف و قطع جریان این انرژی وجود دارد. آیا ما باید خط لوله صلح را بخشی از تاریخ بدانیم و فراموش کنیم؟هند و ایران یک کارگروه مشترک در زمینه همکاری‌های نفتی و گازی دارند که آخرین جلسه این گروه در دسامبر سال گذشته برگزار شده است. در این ملاقات درباره جنبه‌های مختلف این همکاری بحث شد، ازجمله همکاری‌های بالادستی و پایین‌دستی و بحث‌هایی درباره چگونگی انتقال انرژی از ایران به هند مطرح شد. همان‌طور که می‌دانید، گزینه‌های مختلفی برای انتقال گاز وجود دارد. مسیر ال‌ان‌جی، مسیر‌های زمینی و مسیر خط لوله زیرآبی، در این ملاقات در دسامبر ما هیچ‌کدام از این گزینه‌ها را کنار نگذاشتیم. هند نیازمند واردات انرژی است. درواقع بحث حمل‌ونقل انرژی یکی از بحث‌های مطرح‌شده در این گفتوگوها است. ما به دنبال گزینه‌ای هستیم که صرفه‌جویانه و فنی‌ترین گزینه باشد.
پس همچنان سایه سیاست سنگین است و مشخص نیست که موضوع خط لوله صلح ادامه پیدا کند و به مسائل سیاسی بین هند و پاکستان وابسته است؟من همان جواب قبلی‌ام را دوباره تکرار می‌کنم.
درواقع پاسخی دیپلماتیک می‌دهید. ممنون.
