افزایش مهاجرت از عربستان

به گزارش ایرنا، مهاجرت از برخی کشورها شاید طبیعی باشد، اما مهاجرت از عربستان سعودی به عنوان کشوری که یک چهارم ذخایر نفت دنیا را با درآمدهای کلان دارد، پدیده ای بسیار عجیب است.

بحث مهاجرت از عربستان آنقدر داغ شده که 'صدقه فاضل' نماینده مجلس شورای عربستان این موضوع را به چالش کشیده و باعث شده که این روزها بحث و جدل بی سابقه ای در رسانه ها و محافل سیاسی عربستان درباره این موضوع آغاز شود.

فاضل طی سخنانی در مجلس این کشور گفته که یک میلیون عربستانی با مهاجرت، در کشورهای عربی و غیرعربی ساکن شده اند لذا از وزارتخانه های ذیربط می خواهیم علل این پدیده و اثر آن بر اقتصاد کشور را بررسی نمایند، چون عمده آنان دارای مدارک بالا و تخصص بوده و فرصت شغلی مناسب خود را در کشور نیافته اند.

در این گزارش سعی داریم به بررسی مشکلات حادث شده در عربستان که باعث مهاجرت شهروندان این کشور به ویژه متخصصان آن شده بپردازیم.

کاهش قیمت نفت بلای جان کشورهای عربی
کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان تا دو سال پیش به دلیل بهره مندی از منابع نفتی و گازی عظیم و قیمت های بالای این دو فرآورده جزو کشورهای مهاجر پذیر به شمار می رفتند، به ویژه آنکه شمار زیادی از ورزشکاران حرفه ای در رشته های مختلف از جمله فوتبال، فوتسال، بسکتبال، هندبال و ... از کشورها و باشگاه های معروف جهان پس دوران جوانی خود و کسب معروفیت به باشگاه های عربی می پیوستند.

یکی از مشکلاتی که در 10 سال گذشته گریبانگیر برخی از رشته های ورزشی در آسیا شده ملیت دادن به بازیکنان خارجی است؛ این مساله در بازی های باشگاهی هم دیده می شود و اعراب در صف اول این قبیل تیم ها قرار دارند. در واقع آنها در ملیت دادن به بازیکنان خارجی چشم و همچشمی پیدا کرده اند و گویی عزت و افتخار یک تیم یا کشور عربی! به این شده که از این تعداد بازیکن بیشتر داشته باشد.

اگر چه تغییر ملیت در همه کشورها مطابق با قوانین صورت می گیرد، اما در بین اعراب این کار از حساب و کتاب متداول و معمول خود فاصله گرفته است.

مهاجرت ورزشکاران به کشورهای عربی نفتی از جمله عربستان، قطر، امارات و کویت تا یکسال پیش ادامه داشت ولی با پایین آمدن شدید قیمت نفت در دو سال گذشته این روند فروکش کرد و در عوض جای خود را به مهاجرت اعراب از عربستان و برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس داد.

کاهش قیمت نفت به حدی به کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس فشار آورده که کویت از میزبانی بیست وسومین دوره رقابت های فوتبال جام خلیج فارس انصراف داده است.

کویت اعلام کرده که به دلیل مشکلات اقتصادی و ادامه تعلیق عضویت فوتبال این کشور در فیفا از میزبانی بیست وسومین دوره رقابت های فوتبال جام خلیج فارس معذور است.

حمود فلیطح نایب رئیس سازمان ورزش کویت در این زمینه گفته که تصمیم شورای وزیران کویت مبنی بر کنار رفتن از میزبانی این رقابت ها در شرایط فعلی که کشور دچار مشکلات اقتصادی است و برنامه های ریاضتی در بیشتر زمینه ها در حال اجرا می باشد، تصمیمی بجا است.

در توطئه ای که از سوی آل سعود در دو سال پیش و به منظور ضربه زدن به جبهه مقاومت اسلامی ضدصهیونیستی به ویژه جمهوری اسلامی ایران و همچنین روسیه آغاز و با همراهی شماری از کشورهای مرتجع عرب نفتی منطقه انجام شد، قیمت نفت از 115 دلار در هر بشکه به زیر 30 دلار در هر بشکه کاهش یافت؛ اما آل سعود و سران کشورهای نفت خیز منطقه غافل از این بودند که کاهش شدید قیمت نفت، بیشترین آسیب را اول به خود آنها وارد می کند و سپس به دیگر کشورها، بحدی که عربستان از افت دو ساله قیمت نفت بیش از 400 میلیارد دلار ضرر کرده و این میزان به غیر از ضرر کشورهای عرب دیگر حاشیه خلیج فارس می باشد.

تجهیز گروه های تروریستی در منطقه به ویژه گروهک تروریستی داعش در سوریه و عراق در سال های اخیر و حمله ناجوانمردانه به یمن از ششم فروردین سال جاری، در کنار شدید قیمت های نفت، عربستان را با کسری بودجه شدید مواجه کرده است به حدی که رژیم سعودی کسری 98 میلیارد دلاری در بودجه سال گذشته (2015)را تایید و اعلام کرده که بودجه سال 2016 این کشور نیز با کسری 87 میلیارد دلاری مواجه خواهد بود.

سعودی ها چندی پیش اعلام کردند که ذخایر مالی و نقدی آنها در چهار سال گذشته به کمترین میزان رسیده است.

روزنامه السفیر لبنان در این زمینه می نویسد، ذخایر نقدی رژیم سعودی به حدود 600 میلیارد دلار رسیده و انتظار می رود تا پایان سال جاری میلادی (2016) تا 500 میلیارد دلار کاهش یابد؛ با تفاسیر فوق باید انتظار داشت که در صورت ادامه کاهش قیمت نفت، ذخایر مالی پادشاهی سعودی در پنج سال آینده پایان می یابد و به صفر خواهد رسید.

صندوق بین المللی پول نیز در ماه اکتبر گذشته اعلام کرد که اگر روند کاهش قیمت نفت ادامه یابد، سعودی ها باید همه ذخایر مالی خود را در پنج سال آینده هزینه کنند.

شرایط اقتصادی رژیم سعودی به جایی رسیده که برای تامین کسری بودجه خود به ذخایر نقدی روی آورده و برای اولین بار در دهها سال گذشته 30 میلیارد دلار اوراق قرضه و بهادار مالی در عربستان منتشر شده است.

مجله «فارین پالیسی» هم اخیرا نوشته که هزینه های رو به افزایش سیاست های خارجی و جنگ علیه یمن در کنار کاهش قیمت نفت، سعودی ها را مجبور کرده که ماهانه 12 تا 14 میلیارد دلار از صندوق ملی خود برداشت کنند و در سه سال خسارت های بزرگی به ذخایر مالی آن وارد شود.

شرکت بررسی و امکان سنجی سرمایه گذاری در رژیم سعودی سه هفته پیش در گزارشی اعلام کرد که ذخایر نقدی این رژیم در پایان سال 2015 به 611 میلیارد دلار کاهش یافته و از سال 2011 تاکنون به کمترین سطح رسیده است.

ذخایر مالی رژیم سعودی در پایان سال 2014 میلادی، 732 میلیارد دلار اعلام شده بود.

شرایط و مشکلات متعدد عربستان طی سال های اخیر افزایش یافته و موجب افزایش نگرانی ها در این کشور شده است.

در این راستا پایگاه خبری شوون خلیجیه روز دوشنبه در گزارشی، انتقاد شدید یک کارشناس اقتصادی عربستانی از اوضاع نابسامان و مشکلات داخلی این کشور را منتشر کرد.

برجس حمود البرجس که مشاور سابق شرکت نفتی آرامکو نیز بوده، خطاب به نمایندگان مجلس شورای عربستان گفته است: شما برای مردم چه کردید؟ برای بازنشستگان چه کردید؟ بیکاری، خوشبختی خیالی، پنهان کاری و احتکار همچنان در کشور رو به افزایش است آیا مجلس نقش مثبتی برای کاهش آنها داشته است؟

وی خطاب به نمایندگان مجلس عربستان تاکید کرده که اگر نمی توانید برای فقرا و کاهش فساد و تبعیض در کشور کاری بکنید از مردم عذرخواهی کنید و کناره گیری کنید؛ کار مجلس ایجاد راه حل است نه مانع تراشی.

'ای مجلسی ها، ما در سال 2012 نیستیم که نفت را 107 دلار بفروشیم، ما اکنون در حال جنگ هستیم و باید برای معیشت مردم فکری کرد.'

البرجس افزود: سال گذشته بیش از یک تریلیون ریال از کشور خارج و هزینه شد و درآمد ما تنها در این سال 500 میلیارد ریال بود.

خبرگزاری رویترز در چند روز اول تجاوز عربستان به یمن گزارش داد که ریاض یک میلیارد دلار فقط در چند روز اول جنگ یمن هزینه کرده و کارشناسان پیش بینی می کنند که این هزینه ها تا به امروز از مرز 50 میلیارد دلار گذشته است.

این در حالی است که عربستان پس از اقدام به جنگ یمن، به سمت افزایش قراردادهای تسلیحاتی با آمریکا، انگلیس و فرانسه گام برداشت، این خرید های تسلیحاتی با کاهش شدید قیمت نفت در جهان همزمان شده و مشکلات داخلی را برای این کشور به همراه داشته است.

رژیم سعودی اخیرا برای رفع مشکلات اقتصادی خود اقدام به افزایش قیمت بنزین و دیگر حامل های انرژی در داخل و حذف یارانه های دولتی کرد که این امر مشکلاتی را برای مردمی که سال ها است به استفاده سوخت ارزان عادت کرده اند ببار آورده است.

ممنوعیت رانندگی زنان در عربستان اقدامی چالش انگیز
رانندگی زنان در عربستان سعودی، همواره ممنوع بوده و این ممنوعیت تداوم یافته است و هیئت علمای عربستان در سال 1990 با صدور فتوایی، رانندگی زنان را به دلیل مخالفت با شرع، حرام اعلام کرد.

می توان گفت که در هیچ کشوری رانندگی زنان ممنوع نیست و این امر فقط در عربستان ممنوعیت دارد و موجب شده که زنان عربستانی با چشم پوشی از قوانین این کشور به رانندگی در خیابان های شهرهای عربستان پرداخته و تصاویر رانندگی خود را روی شبکه های اجتماعی بگذارند.

در سال 2011 یک زن عربستانی کمپینی در اعتراض به ممنوعیت رانندگی به راه انداخت که به شدت از سوی مقامات آل سعود سرکوب شد.

بسیاری از پژوهشگران علوم اجتماعی، وضعیت زنان در عربستان سعودی را به وضعیت سیاهان در نظام تبعیض نژادی آفریقای جنوبی تشبیه می کنند.

این زن عربستانی که 'منال الشریف'نام دارد درباره انگیزه اش از تشکیل این کمپین، گفت: پسرم یک بار از من پرسید که 'آیا ما انسان های بدی هستیم؟' من از سئوال او شوکه شدم و پرسیدم 'چرا چنین حرفی می زنی؟'.

به گفته الشریف، پسرش، فردای آن روز با کبودی هایی بر صورت، از مدرسه بازگشت و مشخص شد که دو نفر از همکلاسی هایش او را در مدرسه کتک زده و به او گفته بودند که تو و مادرت باید زندانی شوید.

منال الشریف افزود که خواهرش مجبور به ترک شغل خود شده و درنتیجۀ محدودیت هایی که در عربستان با آن روبرو گردید، مجبور شد به همراه همسر و پسر دو ساله اش عربستان را ترک کند.

وی در مصاحبه با سایت خبری آمریکایی 'تد' گفت: پدرش در خطبه های نماز جمعه شنیده است که امام جمعه، زنانی را که رانندگی می کنند محکوم می کند، از آن گذشته، خانواده او نیز از سوی رسانه های محلی با فشارها و محدودیت های بسیاری مواجه شدند.

این فعال عربستانی تاکید کرد: پس از راه اندازی کمپینِ رانندگی زنان، با تهدیدهایی نظیر تهدید به قتل و تجاوز در عربستان مواجه شدم.

وضعیت رانندگی برای زنان در عربستان آنقدر بغرنج شده که حتی یکی از مردان عربستانی همسر خود را فقط به خاطر رانندگی طلاق داد.!

10 میلیون کارگر خارجی در عربستان
یکی از مشکلاتی که عربستان و برخی کشورهای عربی با آن مواجه هستند، حضور شمار زیاد نیروهای کار دیگر کشورها در این این کشورهاست.

بر اساس آخرین آمارها، جمعیت کنونی عربستان بیش از 30 میلیون نفر است که 20 میلیون نفر آن شهروند عربستانی هستند و حدود 10 میلیون کارگر خارجی نیز از 150 ملیت در عربستان اقامت دارند؛ البته این میزان در مقایسه با کشورهایی مانند لبنان، اردن، الجزایر و مغرب زیاد نیست چرا که تعداد مهاجران کشوری مانند لبنان دو برابر جمعیت فعلی اش است (جمعیت فعلی لبنان 4 میلیون و 200 هزار نفر است).

نکته حایز اهمیت در خصوص کارگران و دیگر خارجی های مقیم عربستان این است که این افراد با حقوق کمتر بسیاری از شغل های این کشور را در اختیار خود گرفته اند که موجب بیکاری مفرط شهروندان عربستانی شده است.

40 درصد دختران و پسران جوان سعودی از بیکاری نهان و آشکار رنج می برند و دو و نیم میلیون نفر، اول هر ماه در صف دریافت بیمه بیکاری هستند.

قوانین سختگیرانه برای منتقدان رژیم عربستان
بسیاری در عربستان به خاطر ترس از بازداشت یا محاکمه، در پایگاه های ارتباط اجتماعی و یا مطبوعات به این موضوع نمی پردازند، به ویژه که قانون عربستان 10 سال زندان را برای هر شخصی که خواستار اصلاحات شده یا از سیاست های آل سعود انتقاد کند، در نظر گرفته است.

فرار تحصیل کردگان از نظام خفقان
فرار تحصیل کردگان عربستانی از این کشور که روز به روز افزایش می یابد به نشانه بسته بودن فضای سیاسی، نبود آزادی، نبود قوه قضاییه عادل و مستقل، نبود فرصت های شغلی برابر، افزایش فساد و گسترش رانت می باشد.

شمار دانشجویان اعزامی برای تحصیل در دانشگاه های آمریکا و اروپا در دوره حکومت 'عبدالله بن عبدالعزیز' پادشاه قبلی عربستان بیش از 205 هزار نفر در تخصص های مختلف در یک سال بود که در زمان حاضر به خاطر سیاست ریاضت اقتصادی (کاهش قیمت نفت) به کمتر از نصف کاهش یافته است.

مشکل اینجاست که این دانشجویان پس از آشنایی با شیوه زندگی مدرن و آزادی های اجتماعی و سیاسی غرب دیگر نمی توانند در کشورشان زندگی کنند که از نهادهای جامعه مدنی و حکومت مبتنی بر شفافیت و مساوات بی بهره بوده و همزمان، یافتن کار مناسب دشوار می باشد.

هزینه دهها میلیاردی جنگ عربستان در سوریه، عراق و یمن
یکی از مهمترین علل پدیده مهاجرت از عربستان، پشتیبانی گروه های تروریستی در سوریه و عراق و همچنین تجاوز به یمن می باشد که برای سعودی ها هزینه های هنگفتی به همراه آورده است.

نبود راه حل های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ریشه ای است که پیش بینی شده در سال های آینده به خاطر جنگ عربستان در سوریه، عراق و یمن و هزینه دهها میلیاردی آن در سال گسترش یابد.

پژوهش های مختلف حاکی است، کاهش بهای نفت در 5 سال آینده ادامه خواهد یافت که به معنی افزایش ریاضت اقتصادی، کاهش بودجه پروژه های زیربنایی و در نهایت کاهش فرصت های شغلی به ویژه برای جوانان است.

دوبی پذیرای 100 هزار مهاجر سعودی
امارت دبی در امارات متحده عربی، پذیرای بیش از 100 هزار سعودی است که در شغل های پست فعالیت دارند و تابعیت شان را انکار می کنند، همچنین باید به میهمانداران دختر سعودی که در هواپیمایی امارات مشغول فعالیت هستند نیز اشاره کرد.

نتیجه
در کنار عوامل متخلف از جمله تبعیض نژادی و تقسیم جامعه عربستان به قشر فقیر و غنی و سرکوب های سیاسی و اجتماعی (که از سوی ماموران تندروی امر به معروف و نهی از منکر عربستان انجام می شود)، برخورد شدید با شیعیان و در مقابل اینکه شهروندان عربستانی می بینند که دیگر دختران و زنان و جوانان عرب کشورهای همسایه خود شرایط خیلی بهتری دارند، طبیعی است که به فکر مهاجرت به سایر کشورهای عربی، کشورهای عرب حوزه خلیج فارس یا کشورهای غربی باشند که در آن حقوق، برابری و فرصت های شغلی نه بر اساس مولفه های قبیله ای، منطقه ای و طایفه ای بلکه بر اساس شایستگی است.

از این رو با ادامه روند خصمانه آل سعود علیه کشورهای مسلمان از جمله سوریه، عراق و یمن و بهبود نیافتن شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در عربستان روند فرار شهروندان عربستانی به خارج از این کشور نه تنها متوقف نخواهد شد بلکه شدت بیشتری نیز به خود خواهد گرفت.